Երեթշաբթի, 4 Սեպտեմբերի 2018 13:10

Արմինֆո. <Ռասիա ՖԶԵ> ընկերությունը, որը պարտավորվել էր ներդրումներ ներգրավել Հայաստան-Իրան երկաթուղու կառուցման նախագծում, $160 մլն փոխհատուցում է պահանջում Հայաստանի կառավարությունից: Այդ մասին հայտարարել է ՀՀ տրանսպորտի, կապի և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների նախարար Աշոտ Հակոբյանը 100 օրվա գործունեության ամփոփիչ ասուլիսի ժամանակ:

 

Նախարարի խոսքով, Դուբայում գրանցված ընկերությունը հայցով դիմել է միջազգային արբիտրաժ, ինչի մասին տեղեկացրել է պաշտոնական Երևանին: Աշոտ Հակոբյանը դժվարացել է ասել դիմելու պատճառները՝ նշելով միայն, որ հայցի պատճենը՝ կազմված անգլերեն լեզվով, ուղարկվել է կառավարությունը և գտնվում է ուսումնասիրման փուլում: <Մենք համոզված ենք մեր ճշմարտացիության մեջ>,- ընդգծել է Հակոբյանը՝ ավելացնելով, որ հայկական կողմն ուսումնասիրում է միջազգային խոշոր փաստաբանական ընկերության ներգրավման հնարավորությունը՝ իր շահերի պաշտպանության նպատակով: Նա նշել է, որ ընկերությունը, 2013 թ. ստորագրված հուշագրի համաձայն, պարտավորվել էր չորս փուլով ներդրողներ ներգրավել Իրան-Հայաստան երկաթուղու կառուցման ծրագրում, սակայն, նախագծի տեխնիկատնտեսական հիմնավորման մշակումից բացի, ոչինչ չի արել: 

 

Հիշեցնենք, որ ավելի վաղ ՀՀ տրանսպորտի, կապի և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների նախկին նախարար Վահան Մարտիրոսյանը նշել էր, որ Հայաստանը կարող է վերանայել ընկերության հետ համաձայնագիրը, որը պարտավորվել է ներդրումներ ներգրավել Հայաստան-Իրան երկաթուղու կառուցման նախագծում: <Ես երկու անգամ հանդիպել եմ ընկերության տնօրենի հետ, առաջարկել  արագացնել այդ գործընթացը, հակառակ դեպքում՝ Հայաստանը պատրաստ է վերանայել պայմանագրի կետերը>, - ասել էր Մարտիրոսյանը: Նա ընդգծել էր, որ խոսքը վերաբերում է <Ռասիա ՖԶԵ> ընկերությանը և վերջինիս տնօրեն Ժոզեֆ Բորկովսկուն: Վերջին հանդիպումը նրա հետ, նշել է նախկին նախարարը, կայացել է անցած տարվա հուլիսին:

Հատկանշական է, որ նախագիծը, որի մեկնարկի մասին հայտարարվել էր դեռ 2012 թվականին, այսօր վերջնականապես ձևավորված չէ: Քննարկվում են գործող երկաթուղու հետ Սևանի ափով /«Սևանե կայարան/ կամ Արարատյան դաշտավայրով միացման երթուղիները: Ըստ որում, նախագծի վերադարձելիությունը գնահատվում է 22 տարի: Դեռ 2012 թ. մայիսին հայկական և իրանական կողմը կոնցեսիոն համաձայնագիր են ստորագրել, ըստ որի` քննարկվել են տեխնիկատնտեսական հիմնավորումներն ու նախագծման, շինարարության և նախագծի ֆինանսավորման հիմնական խնդիրները։ Հայաստանի և ՙՌասիա ՖԶԷ՚ ներդրումային ընկերության միջև իրականացված համագործակցության շնորհիվ մշակվել է ՙՀարավային երկաթուղի՚ նախագծի իրականացման տեխնիկական հիմնավորումը։ Նախագծի արժեքը գնահատվում է 3.5 մլրդ դոլար։ Հայաստանի տարածքում երկաթուղու ընդհանուր երկարությունը կկազմի 305 կմ։ Այն կունենա 19.6 կմ ընդհանուր երկարության 86 կամուրջ և 102 կմ ընդհանուր երկարության 60 թունել։ Շինարարությունը, ծրագրի համաձայն, կավարտվի 2022 թվականին։

 

Նշենք, որ ԱրմԻնֆո-ի տնտեսական վերլուծաբանների կարծիքով, Իրան-Հայաստան երկաթուղու կառուցման անարդյունավետությունը հիմնավորված է երեք հիմնական կարևորագույն գործոններով: Դա առաջին հերթին Հայաստանի երկաթուղու փակուղային վիճակում գտնվելն է և դեպի Ռուսաստան անմիջական ելքի անհնարինությունը, երկրորդ՝ նույնիսկ երկաթուղու աբխազական հատվածի հետագա հիպոթետիկ ապաշրջափակման դեպքում, այդ ժամանակ ներկայումս կառուցվող ավտոմայրուղու հայ-իրանական հատվածի առկայությունը միանգամայն անօգուտ կդարձնի Իրան-Հայաստան երկաթուղին՝ կապված վերջինիս ոչ մեծ երկարության հետ: Ի սկզբանե ցածր արդյունավետությանն ավելանում է նաև երրորդ, թերևս, կարևորագույն գործոնը՝ ՌԵՈւ կողմից իրականացվող Աստարա-Ռեշտ-Կազվին երկաթուղու նախագիծը: Դա տրանսպորտային նախագիծ է, որը միավորում է Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Իրանի գործող երկաթուղիները: Նախագիծն իրականացվում է ՙՀյուսիս-Հարավ՚ միջազգային տրանսպորտային միջանցքի շրջանակներում, որի նպատակը Ռուսաստանի, Ադրբեջանի, Իրանի, Հնդկաստանի և Օմանի տրանսպորտային-տեղեկատվական մայրուղիների ինտեգրումն է: Վերլուծաբանների կարծիքով, Իրան-Հայաստան երկաթուղու նախագիծը բացառապես քաղաքան շարժառիթ ունի, այդ պատճառով վերջին 3 տարում այն չի հաջողվել մեռյալ կետից շարժել: