Երկուշաբթի, 27 Հուլիսի 2015 19:03

Fitch Ratings վարկանիշային ընկերությունը հաստատել է Հայաստանի՝ տեղական արժույթով և արտարժույթով երկարաժամկետ թողարկողի դեֆոլթի վարկանիշը B+ մակարդակի վրա՝ «Կայուն» կանխատեսմամբ։ Ըստ ընկերության կայքում հուլիսի 27-ին հրապարակված հաղորդագրության, Fitch-ը նաև B+ մակարդակում է հաստատել Հայաստանի վարկանիշը՝ ազգային արժույթով և արտարժույթով, չապահովված պարտատոմսերի համար։ Երկրի համար առաստաղը սահմանվել է BB- մակարդակում, իսկ կարճաժամկետ արտարժութային IDR վարկանիշը (Issuer Credit Rating) սահմանվել է B:

Ըստ Fitch-ի վերլուծաբանների, Հայաստանի աշխարհաքաղաքական միջավայրը զսպում է երկրի վարկանիշը: Ադրբեջանի հետ ԼՂՀ հարցում լարվածությունն իր մեջ կրում է լայնամասշտաբ հակամարտության վերածվելու ռիսկ, չնայած, որ դա քիչ հավանական է: Իսկ իրավիճակի կարգավորորումն առաջիկայում չի ակնկալվում:

Ռուսաստանի հետ Հայաստանի սերտ կապերն ավելի ուժեղացան ԵԱՏՄ-ին անդամակցելուց հետո: ԵԱՏՄ-ին Հայաստանի միանալու որոշումին հաջորդած լռությունից հետո, մայիսին ԵՄ կողմից ձեռնարկվեցին Հայաստանի հետ նոր բանակցություններ` ուղղված հարաբերությունների բարելավմանը:

Երկրի տնտեսական քաղաքականությունը հիմնված է ԱՄՀ հետ ուժեղ կապերի վրա, որը հանդես է գալիս քաղաքական խարիսխի դերում: Ներկայումս Հայաստանում գործում է ԱՄՀ ընդլայնված ֆինանսավորման 38-ամսյա ծրագիրը, որը հաստատվել է 2014-ի մարտին:

Վարկանիշային առանքային գործոններն են.

Հայաստանի վարկանիշները ներկայումս աջակցվում են երկրի համեմատաբար թույլ ֆիսկալ դիրքով և կառավարման որակի ավելի բարձր ինդիկատորներով, «B» վարկանիշ ունեցող մյուս համադրելի էմիտենտների համեմատ: Սակայն, երկիրը շարունակում է զգալիորեն կախված մնալ Ռուսաստանի տնտեսական լուրջ ռիսկերից («BBB-»/ կանխատեսումը` «Բացասական»):

Ելնելով երկրի տնտեսական աճի վերջին տվյալներից (2015-ի հունվար-մայիս` 2.7% տարեկան աճ), Հայաստանի տնտեսութունը ցուցադրում է ավելի բարձր աճ, քան ակնկալում էր Fitch վարկանիշային ընկերությունը: «Արդյունքում, մենք վերանայեցինք երկրի 2015 թվականի ՀՆԱ-ի մեր կանխատեսումը, դեպի բարձրացման կողմը` -0.5%-ից մինչև +1.5%, որից հետո` 2016 և 2017 թվակաների համար կանխատեսեցինք, համապատասխանաբար` 2.5%և 2.9% աճ: Աճը հիմնականում կզսպվի սպառողական թույլ ծախսերով, քանի որ տեղի է ունենում արտասահմանում աշխատող քաղաքացիների դրամական փոխանցումների ծավալների կրճատում»,-նշում են Fitch վերլուծաբանները:

Հայաստանի էական ռիսկերը, որոնք կապված են Ռուսաստանի հետ, բարձրացնում են երկրի աճի և վճարային բալանսի հեռանկարների հետ կապված ռիսկերը, ինչի արդյունքն արտացոլվում է վարկանիշներում: Ռուսաստանը Հայաստանի համար կարևոր աղբյուր է  դրամական փոխանցումների առումով (2014-ին` 80%), ինչպես նաև արտահանման հասույթի առումով (20194-ին` 20%): Արտասահմանից հոսող դրամական փոխանցումները 2014-ին կազմել են երկրի ՀՆԱ-ի 13%-ը, հանդիսանալով մասնավոր սպառման հիմնական գործոնը, ինչը 2015-ի հունվար-մայիսին 2014-ի նույն ժամանակահատվածի համեմատ ընկել է 40%:

Հայաստանի արտաքին ֆինանսներն ավելի թույլ են, «B» վարկանիշ ունեցող մյուս էմիտենտների համեմատ: ՀՆԱ նկատմամբ զուտ արտաքին պարտքի հարաբերակցությունը բարձր մակարդակի վրա է (2014-ին` 42.6%, «B»-ի մյուս էմիտենտների մոտ` -14.4%), իսկ ընթացիկ գործառնությունների հաշվի դեֆիցիտը, օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների հետ միասին, զգալի են (2014-ին` -4.6%, «B»-ի մյուս էմիտենտների մոտ` -2.7%): Վերջին ամիսների թուլացել է ճնշումն արտաքին ֆինանսների նկատմամբ: 2015-ի հունիսի դրությամբ արտարժութային պահուստներն աճել են 22.6%` ֆետրվարյան մակարդակի համեմատ, ինչին նպաստեցին 500 մլն.դոլար ծավալով եվրաբոնդերի թողարկումը: Հայկական դրամի փոխարժեքը դոլարի նկատմամբ կայունացավ, 2014-ի հոկտեմբերից մինչև 2015-ի փետրվար 17% անկումից հետո:

Երկրի վարկանիշներին որոշակի աջակցություն են հաղորդում պետական ֆինանսները: Հայաստանի բյուջեի դեֆիցիտը (2014-ին` ՀՆԱ-ի 2%) կազմում են «B» վարկանիշով մյուս էմիտենտների ցուցանիշի կեսից պակաս, իսկ պետական պարտքի և ՀՆԱ հարաեբարակցությունը (2014-ին` 46.6%) ավելի ցածր է մյուս էմիտենտների ցուցանիշից (47.8%): Բացի այդ, Հայաստանի պարտքի համար բարենպաստ գործոն է հանդիսանում վճարների և եկամուտների ավելի ցածր հարաբերակցությունը, քան մյուս էմիտենտների մոտ է: Միևնույն ժամանակ, նշվում է նաև արտարժույթով փոխառությունների մեծ մասնաբաժինը պետական պարտքի կառուցվածքում:

Բյուջեի դեֆիցիտը 2015-ին հավանաբար կկազմի ՀՆԱ-ի 3.5%-ը, մինչդեռ բյուջեով նախատեսված է` 2.3%, ինչն արտացոլում է տնտեսության թուլացումը: Հիմնական խնդիրը բյուջեի եկամուտների աճն է, որոնք ներկայումս գտնվում են ցածր մակարդակում, իսկ խորհրդարանը ներկայումս քննարկում է տուրքերի բարձրացման հարցը: Բայց հարկերի բարձրացումը և մյուս նման միջոցառումներն, ավելի շուտ, կխառնեն իրավիճակը, ստեղծելով սոցիալական և տնտեսական առումով բարդ իրավիճակ, ինչը երևաց էլեկտրաէներգիայի սակագների բարձրացման դեմ տեղի ունեցած վերջին ցույցերի ժամանակ:

Ապագայում վարկանիշի վրա կարող են ազդել հետևյալ գործոնները.

«Կայուն» կանխատեսումն արտացոլում է Fitch-ի կարծիքը, որ վարկանիշի համար դրական գործոնները և ռիսկերը ներկայումս հավասարակշռված են:

Վարկանշային դրական գործողության կարող են բերել հետևյալ գործոնները: Արտաքին ճնշումների գործոնի հետագա թուլացումը, օրինակ, արտարժութային պահուստների ավելացումը և/կամ ռուսական տնտեսության բարելավումը:

Պարտքի և ՀՆԱ հարաբերակցության նվազումը, հավասարակշռված ֆիսկալ քաղաքականության և ՀՆԱ կայուն աճի հետ միասին:

Վարկանշային բացասական գործողության կարող են բերել հետևյալ գործոները: Մասնավորապես, Ռուսաստանի տնտեսական վիճակի ավելի վատթարացումը, արտարժութային պահուստների վատթարացումը, ֆիսկալ ցուցանիշների թուլացումը, ինչը կարող է պայմաավորել արտաքին պարտքի և ՀՆԱ-ի հարաբերակցության բարձրացումը:

Առանցքային ենթադրություններ.

Fitch-ը ելնում է Հայաստանում սոցիալական և քաղաքական ընդհանուր կայունության պահպանումից և Ադրբեջանի հետ ԼՂՀ հարցում լարվածության թուլացումից: Բացի այդ, Fitch-ը ելնում է նրանից, որ համաշխարհային տնտեսության ցուցանիշները հիմնականում կհամապատասխանեն գլոբալ տնտեսական աճի կանխատեսումներին, իսկ ԱՄՆ ԴՊՀ-ի կողմից դրույքների բարձրացումը, ինչն ակնկալվում է 2015-ին, չի բերի շուկայական կոնյունկտուրայի խախտումներին, որոնք խոչընդոտներ կարող են ստեղծել դեպի զարգացող տնտեսություն ունեցող երկրների ֆինանսական շուկաները, ինչպիսին Հայաստանն է: