Երեթշաբթի, 6 Հոկտեմբերի 2015 18:10

Արմինֆո. Վերջին 5 տարիներին Հայաստանի տնտեսոթյան մոնետիզացիան 15-20%-ից բարձրացել է մինչև 38%, ինչով չի կարող հպարտանալ ԱՊՀ ոչ մի երկիր: Նույն ժամանակահատվածում դիտվել է նաև բանկային վարկերի և ավանդների ծավալների 20% տարեկան աճ: Այս մասին հոկտեմբերի 6-ին հայտարարել է ՀՀ Կենտրոնական բանկի փոխնախագահ Ներսես Երիսյանը, երկրի խորհրդարանին ներկայացնելով 2015 թվականի դրամա-վարկային քաղաքականության ծրագիրը:

«Մոնետիզացիան ոչ թե դրամի էմիսիայի, այլ տնտեսությունում կատարված ներդրումների և արտադրողականության աճի արդյունք է: Այս առումով դրամա-վարկային քաղաքականությունը հանդիսանում է հետևանք և չի կարող խաղալ խթանիչ դեր: Դրամա-վարկային քաղաքականությունը չի կարող խոչընդոտել տնտեսության ներուժի ձևավորմանը: Հետևաբար, շեշտն ավելի շատ պետք է դրվի ներդրումային դաշտում: Ի դեպ, երկրի բանկային համակարգը վերջին 5 տարիներին մասնավոր տրանսֆերտների դեպի վար ընթացող տրենդի պայմաներում երկրի տնտեսությանն է ուղղել 1.9 մլրդ.դոլար, այդ թվում, վարկերի 20%-ն ուղղվել է արդյունաբերությանը, գերազանցելով տնտեսության մյուս ոլորտների վարկավորման ծավալները: Այստեղ խոսքը հիմնականում գնում է երկարաժամկետ վարկերի մասին»,-նշել է նա:

Ն.Երիցյանը հավելել է, որ Կենտրոնական բանկը, դրամա-վարկային պայմանների մեղմման շրջանակներում, բացի վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի իջեցումից, զրոյացրել է դրամային ավանդների պարտադիր պահուստավորման չափերը, ինչը բանկերին թույլ տվեց ավելի երկար ժամկետներով իրենց վրա վերցնել ավանդների գծով պարտավորություններ: Բացի այդ, ԿԲ բանկերի համար մեղմացրեց վարկային ռիսկի գնահատումը` արտահանողների դոլարային ֆինանսավորման ընթացքում, մասնավորապես, նախկին 150%-ը նվազեցվեց մինչև 100%, ինչը բանկերին հնարավորություն տվեց էժանացնել և երկարաձգել տնտեսվարող սուբյեկտներին տրամադրվող վարկերը: Այնուամենայնիվ, տնտեսության իրական հատվածի զարգացման դանդաղման հետևանքով վերջին տարում ավելի վատթարացավ վարկային պորտֆելի որակը, բայց, անգամ այդ պայմաններում, բանկային ակտիվները ցուցադրեցին աճ, չնայած` շատ ավելի դանդաղ:

ԿԲ քաղաքականության հիմքոմ ընկած են այնպիսի ուղղություններ, ինչպես գների կայունությունն է, ֆինանսական կայունությունը, ֆինանսական շուկայի զարգացումը, ենթակառուցվածքների զարգացման գծով ֆինանսական քայլերը, ինստիտուցիոնալ առաջընթացի ապահովումը: «Վերջին կետը մեզ համար հանդիսանում է առաջիկա 2-3 տարիների առաջնահերթություն: Մասնավորապես, ԿԲ մտադիր է դրամա-վարկային քաղաքականությունը կառուցել ավելի խորն ինքնուրույն վերլուծության և հետազոտության վրա, որպեսզի այլևս բացառվի կասկածները, որ ԱՄՀ կամ ՀԲ մեզ թելադրում են իրենց քաղաքականոթյունը: Նման բան չկա, և ես կոչ եմ անում, որպեսզի մենք այլևս չբարձրացնենք այդ հարցը, քանի որ մենք ինքներս էլ ի վիճակի ենք իրականացնել ինքնուրույն մակրոտնտեսական քաղաքականոթյուն»,-հայտարարել է Ն.Երիսյանը:

Ըստ Կենտրոնական բանկի կանխատեսումների, տարեկան գնաճն ընթացիկ տարում կտատանվի է ընդունելի միջակայքի վերին սահմանի մոտ` 4% + / - 1% և մինչև տարեվերջ կմոտենա նպատակային թիրախին: Ներկայումս գնաճը կազմում է 3.6%, նշել է նա: Նրա խոսքով, միջազգային տնտեսության ընդհանուր բացասական ֆոնի վրա ԿԲ կանխատեսում է տնտեսական աճի տեմպերի նվազում: Չնայած սկզբնական կանխատեսւմները բավականին լավատեսական էին, բայց այս տարի տնտեսական աճի մասին կարելի է խոսել միայն 2.5-3.8% միջակայքում, հայտարարել է Ն. Երիցյանը: Իսկ կանխատեսվող հեռանկարում, որը կազմում է 3-4 տարի, ՀՆԱ-ի աճը կկազի 3.5-4.5%: 2016 թվականին, ըստ Կենտրոնական բանկի կանխատեսումների,  տնտեսական աճի ցուցանիշները կկայունանան, իսկ 2018-ին կվերականգնվեն և և կսկսեն ընթանալ դեպի իրենց պոտենցիալը: Ըստ ԿԲ կանխատեսումների, մասնավոր սպառման և մասնավոր ներդրումների ցուցանիշներն ընթացիկ տարում կկրճատվեն: Բացի այդ, ապրանքների և ծառայությունների արտահանման ծավալների աճը կանխատեսվում է 7-9%, իսկ ապրանքների և ծառայությունների ներմուծման ծավալների անկումը` 4-6%:

Ն.Երիցյանը շարունակել է, որ Հայաստանից ապրանքների և ծառայությունների արտահանման կառուցվածքում վերջին տարիներին դիտվում է ուղղվածությունների փոփոխություն, հատկապես վերջին տարում: «Արտահանման կառուցվածքում դիտվում է դեպի Պարսից ծոց և Չինաստան արտահանման ակտիվացում, ինչպես նաև դեպի Ռուսաստան ծավալների անկում»,-հայտարարել է Ն.Երիցյանը: Բայց արտահանման ընդհանուր ծավալները շարունակում են աճել, և մենք ակնկալում ենք այդ միտման շարունակությունը երկարաժամկետ հեռանկարում:

Պատասխանելով ոսկու պահուստներրի վերաբերյալ հարցին, նա հիշեցրել է, որ 2003 թվականին դրանք զրոյացվել են, և Հայաստանը նման իրավիճակում հայտնված միակ երկիրը չէ: Նրա խոսքով, դիվերսիֆիկացիան անհրաժեշտոթյուն է: «Ես երբեք էլ չեմ պնդում, որ ներկայիս իրավիճակը լավ է, կամ վատ, փաստը մնում է փաստ, որ ոսկու պահուստներ չունենք»,-հայտարարել է նա, նկատելով, պահուստների ներկայիս կառուցվածքը ԿԲ-ին թույլ է տալիս լուծել իր առջև դրված խնդիրները – ապահովել հուսալիության և պահուստների շահութաբերոթյան համարժեք մակարդակ: «Ներդրումներ անել ռեսուրսներում, որոնք ունեն փոքր կամ տատանվող շահութաբերություն, նպատակահարմար չէ, քանի որ համար կարող է ձևավորվել իրացվելիության պրոբլեմ: «Մեծ պահուստներ ունենալու դեպքում նպատակահարմար է դրանց մի մասը պահել ոսկու և թանկարժեք մետաղների տեսքով, քանի որ տատանումների արդյունքում, որոնք տեղի են ունենում ամեն 10-15 տարին մեկ, կարելի է ստանալ շահույթ: Անձամբ ես գտնում եմ, որ ներկա պահին սխալ կլիներ միջազգային շուկաներից ոսկի գնելը, բայց դա իմ անձնական կարծիքն է»,-եզրափակել է Ն.Երիցյանը: