Չորեքշաբթի, 28 Հոկտեմբերի 2015 19:30

Արմինֆո. Հայաստանի փոփոխված Սահմանադրության նախագծի տնտեսական նորմերը մոտեցված են ներկայիս իրականությանը, բայց կարիք ունեն լուրջ վերանայման: Լրագրողների հետ հանդիպմանն այս հարցի շուրջ այսօր միատեսակ կարծիք են հայտնել տնտեսագիտությքն դոկտոր, պրոֆեսոր Թաթուլ Մանասերյանը և Հայրենական ապրանքարտադրողների միության նախագահ Վազգեն Սաֆարյանը:

Մասնավորապես, Թ.Մանասերյանը նշել է, որ նորացված փաստաթուղթը կարող է նպաստել Հայաստանի տնտեսական վիճակի բարելավմանը, քանի որ ամրագրվել են ոչ միայն բոլոր երկրներին բնորոշ դրույթներ, այլ նաև այնպիսի դրույթներ, որոնք հաշվի են առնում երկրի առանձնահատկությունները: Այսպես, փորձագետը հավանոթյուն է տալիս Սահմանադրության 10-րդ հոդվածին, որի համաձայն, Հայասատանի տնտեսական կարգի հիմքը սոցիալական շուկայական տնտեսությունն է: Այդ արտահայտության համար փորձագետը պայքարել է ավելի քան 20 տարի, պարբերաբար բախվելով իր գաղափարական հակառակորդների բուռն առճակատմանը` հանձինս իշխանությունների: «90-ականերին ազատական տնտեսությանն անցնելուց հետո կարճ ժամկետում պարզ դարձավ, որ լիբերալները, իսկ հատկապես նեոլիբերալները, ավերեցին տնտեսությունը: Հետևաբար, հատկապես սոցիոմի վրա հենված տնտեսությունն է, որ անհրաժեշտ է Հայաստանի նման երկրին»,-գտնում է նա:

Բայց փորձագետը կոշտ քննադատության է ենթարկել այն դրույթները, որոնք վերաբերվում են սոցիալական պաշտպանության ապահովմանը: Նրա կարծիքով, այս հարցում պետության դերը պետք է լինի ավելի բարձր: Բացի այդ, բացակայում է ևս մի կետ, որի համաձայն, նվազագույն աշխատավարձը Հայաստանում չի կարող լինել նվազագույն սպառողական զամբյուղի արժեքից ցածր:

Իս Վ.Սաֆարյանն, իր հերթին, նշել է, որ նորացված սահմանադրոթյունը չի երաշխավորում քաղաքացիների աշխատանքի իրավունք: «Ես հասկանում եմ, որ ներկայիս տնտեսական պայմանները թույլ չեն տալիս, որպեսզի աշխատունակ բոլոր քաղաքացիներն ունենան աշխատանք, բայց ես համոզված եմ, որ Սահմանադրությամբ պետք է լինի ամրագրված, որ պետոյթունը պետք է ձգտի յուրաքանչյուր քաղաքացուն ապահովել աշխատանքով, իր տնտեսական քաղաքականության արդյունավետության բարձրացմանը և տնտեսության զարգացմանը զուգընթաց: Իսկ այստեղ կառավարոթյունը դեռ շատ անելիքներ ունի»,-նշել է նա:

Տնտեսագետը գտնում է, որ ազատ շուկայական հարաբերոթյունների զարգացումն արդեն անցած փուլ է: Այժմ պետք է տրվի նոր փուլի մեկնարկը, որն ուղղված պետք է լինի պետության տնտեսական քաղաքականության փոփոխությանն, ընդհանրապես, քանի որ տնտեսության ազատականացումն ակնկալվող արդյունքը չտվեց: «15 տարում Հայաստանը ներմուծել է 41 մլրդ.դոլարի ապրանքներ, այդքան փող էլ հոսել է դուրս, իսկ արտահանումը կազմել է 14 մլրդ.դոլար: Արդյունքում, 15 տարում բացասական հաշվեկլշիռը կազմել է 26 մլրդ.դոլար»,-նշել է փորձագետը: Նա նշել է, որ վերջերս արտահանումն ու ներմուծումը կրճատվում են, ինչը վկայում է բնակչության վճարունակության նվազման մասին, ինչպես նաև այն մասին, որ երկիրը չի կարողանում ապահովել ներմուծման պատշաճ ծավալներ: Եվ այստեղ անհրաժեշտ է ակտիվացնել ներմուծման փոխարինման ուղղությամբ տարվող աշխատանքները, նշել է փորձագետը:

Փորձագետներն իրենց անհամաձայնությունն են արտահայտել նաև արտաքին քաղաքականությանը վերաբերվող դրույթների առնչությամբ: Թ.Մանասերյանը նշել է, որ 12-րդ հոդվածում, որով Հայաստանի ատաքին քաղաքականությունն իրականացվում է միջազգային իրավունքի հիման վրա` բոլոր երկրների հետ բարեկամական և փոխշահավետ հարաբերոթյուններ կառուցելու նպատակով, բացակայում են այն դրույթները, որոնք ամրագրում են ազգային շահերի առաջնահերթությունները: «Եթե երկիրն իր ազգային քաղաքականությունում չի հետապնդում ազգային շահերը, այդ երկիրը, որպես կանոն, հայտնվում է աուտսայթերի դերում»,-նշել է Թ.Մանասերյանը:

Փորձագետները հայտարարել են նաև պետական կառավարման, ինչպես նաև տեղական ինքնակառավարման համակարգերին վերաբերվող հոդվածների ճշգրտման անհրաժեշտության մասին, դրանց արդյունավետությունը բարձրացնելու համար, որպեսզի բացառվեն կրկնվելու և հակասության դեպքերը: Բացի այդ, փորձագետները նշել են սփյուռքի հետ հարաբերոթյուններին, կրթության, առողջապահության ոլորտներին, ինչպես նաև կենսաթոշակային համակարգին վերաբերվող հոդվածները վերանայելու անհրաժեշտությունը: Նրանք արտահատվել են նաև պատգամավորական անձեռնմխելիության սահմանափակման օգտին, բացի ինքնաարտահայտման իրավունքից:

Հիշեցնենք, որ օգոստոսի 21-ին ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը ՀՀ Ազգային ժողով ուղարկեց Սահմանադրության բարեփոխումների նախագիծը, որը մշակել էր նախագահին կից սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովը: Քննարկումների արդյունքում հոկտեմբերի 5-ին Հ խորհրդարանը ձայների` 104 «կողմ», 10 «դեմ» և 3 «ձեռնպահ» հարաբերակցությամբ որոշում ընդունեց փաստաթուղը հանրաքվեի դնելու մասին որոշում: Նախագծին աջակցեցին Հայաստանի հանրապետական կուսակցությունը (ՀՀԿ), ընդդիմադիր ՀՅԴ Դաշնակցությունը և «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցությունը (ԲՀԿ): Դեմ քվեարկեցին «Ժառանգությունը» ՀԱԿ-ը և «Օրինաց երկիր» կուսակցության 2 պատգամավորներ: Սահմանադրական բարեփոխումների հանրաքվեն նշանակվեց 2015 թվականի դեկտեմբերի 6-ին: