Արմինֆո. Մինչև տարեվերջ Հայաստանի ընդհանուր պետական պարտքը կավելանա մինչև 6,813 մլրդ դոլար կամ ՀՆԱ 60,3%` 5,942 մլրդ դոլարով (2016 թվականի արդյունքներով)` 2017 թ. բյուջեում ամրագրված 6,512 մլրդ դոլարի կամ ՀՆԱ 57,3%-ի փոխարեն: Այդպիսով, մեկ տարում պարտքային բեռն ավելացնելով 871 մլն դոլարով, Հայաստանը կուտակել է 301 մլն ավելի` քան նախատեսվում էր: Միևնույն ժամանակ, այսօրվա դրությամբ ձևավորված պետական պարտքի սպասարկման համար 2020 թվականին կպահանջվի 1,37 մլրդ դոլար գումար: Թե ինչով է պայմանավորված նախատեսված ցուցանիշի գերազանցումը, և ինչ նպատակների են ուղղորդվել վարկային միջոցները, ԱրմԻնֆո-ին պարզաբանել են Հայաստանի ֆինանսների նախարարության պետական պարտքի կառավարման վարչությունում:
Մասնավորապես, 2017 թվականի բյուջեում պետական պարտքի գծով փաստաթղթի հեղինակներն արձանագրել էին 6,512 մլրդ դոլար կամ ՀՆԱ 57,3%: Սակայն տարեվերջին Հայաստանի ընդհանուր պետական պարտքը, 2018 թվականի բյուջեի ուղերձի համաձայն, կավելանա մինչև կանխատեսված 6,813 մլրդ դոլար և կկազմի ՀՆԱ 60,3%: Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ գլխավոր ֆինանսական փաստաթղթում ԿԲ պարտքն ամրագրված էր 617 մլն դոլարի կամ ՀՆԱ 5,4%-ի մակարդակում, սակայն ըստ սրբագրված տվյալների, մինչև տարեվերիջ այն կկազմի 580 մլն դոլար կամ ՀՆԱ 5,1%, և տարբերությունը, փաստորեն, «կփոխհատուցվի՚ կառավարույթյան կողմից, որը կուտակել է ոչ թե 301 մլն դոլարի, այլ 338 մլն դոլարի պարտքեր:
Ֆինանսների նախարարության պետական պարտքի կառավարման վարչության պետ Արշալույս Մարգարյանի ասելով, կանխատեսման գերազանցումը գլխավորապես պայմանավորված է բյուջետային աջակցության շրջանակում նախատեսված մակարդակից ավելի միջոցների ներգրավմամբ, ինչպես նաև Ծրագրերի իրագործման բյուրոյի կողմից մի շարք ծրագրերի աշխատանքների գերակատարմամբ: Բյուջետային աջակցության շրջանակում, ինչպես նշել է նախարարության ներկայացուցիչը, Հասյաստանը 90 մլն դոլարով ավելի միջոցներ կներգրավի, քան ամրագրված էր ընթացիկ տարվա հաստատված բյուջեում: Մասնավորապես, վերջերս կառավարությունն ստորագրել է KFW 80 մլն եվրո վարկային համաձայնագիր, որն ակնկալվում է ստանալ երկու տրանշով` 40 մլն եվրո կամ 47 մլն դոլար 2017 թվականին և նույնքան էլ 2018 թվականին: Մինչև տարվերջ բյուջետային աջակցության շրջանակում ևս 40 մլն դոլար ակնկալվում է Ասիական զարգացման բանկից (ԱԶԲ):
Միևնույն ժամանակ, ինչպես հաղորդել է պետական պարտքի կառավարման վարչության պետի տեղակալ, հաշվառման և սպասարկման բաժնի պետ Արտակ Մարությանը, Ծրագրերի իրագործման բյուրոյի ծրագրերի գծով կառավարությունն ավելացերլ է ֆինանսավորումը` ընթացիկ տարվա համար նախանշված ծրագրերի գերակատարման առնչությամբ: Ինչպես նշել է փորձագետը, անհրաժեշտ է նաև հաշվի առնել այն փաստը, որ հաջորդ տարվա բյուջեն կազմելիս փաստաթղթի հեղինակները, օրենքի տառին համաձայն, դրանում տրաբեր ծրագրերի ծախսերն արձանագրել են այն պահի դրությամբ գործող փոխարժեքով և գնային իրողություններին համապատասխան: Իսկ իրականում, արտարժույթի փոխարժեքի տատանումների, համապաատսխան հումքի գների աճի և այլ գործոնների պատճառով նախանշված ծրագրերի իրագործման համար կպահանջվեն ավելի շատ ծախսեր, քան նախատեսվում էր: Արդյունքում` բյուջեի ծախսերն աճում են, և կառավարությունն ստիպված սրբագրումներ է կատարում ծախսային հոդվածներում` դրանով իսկ վերաբաշխելով միջոցները կամ ավելացնելով դեֆիցիտը:
Բացի այդ, Մարությանի ասելով, մինչև տարեվերջ պետական պարտքի ակնկալվող ցուցանիշի շուրջ 95 մլն դոլարով գերազանցումը ձևավորվում է արժույթի փոխարժեքի կանխատեսումում տարբերության հետանքով: Բացի այդ, Վեդիի ջրամբարի և ոռոգման համակարգերի շինարարության ծրագիրը կպահանջի 22,2 մլն դոլարով ավելի: Նախնական բյուջեի նկատմամբ ծախսերի գերազանցում է արձանագրվել նաև ճանապարհաշինության տարբեր ծրագրերի գծով: Օրինակ, 77 մլն դոլարով ավելի է պահանջվել Վանաձոր-Ալավերդի-Վրաստանի սահման Մ-6 ավտոճանապարհի տեղամասի, ինչպես նաև Արգավանդ-Շիրակ ճանապարհի շինարարական աշխատանքների համար` «Կայուն քաղաքային զարգացման ներդրումային ծրագրի՚ շրջանակում:
Թե որքան կգերազանցի պետական պարտքի մակարդակկը 2018 թվականի արդյունքներով` այս փուլում ոչ ոք չի կարող կանխատեսել, անգամ` ոլորտի համար պատասխանատուները: Միևնույն ժամանակ, հաջորդ տարվա բյուջեի ուղերձի համաձայն, պետական պարտքը կավելանա 396 մլն դոլարով` միննչև 7,209 մլրդ դոլար:
2016 թվականին կառավարության պետական պարտքի սպասարկման` տոկոսադրույքներով մարումների և վարկերի հիմնական գումարով, պետական պարտատոմսերով և այլ ֆինանսական գործիքներով ուղղորդվել է 546,5 մլն դոլար, ապա ընթացիկ տարում կառավարությունը կծախսի 586 մլն դոլար (1 ԱՄՆ դոլարը 475,36 դրամ հաշվարկով): 2018-2020 թթ. պետական պարտքի ռազմավարության համաձայն, 2018 թվականին պարտքի սպասարկման համար նախատեսվում է հատկացնել 666 մլն դոլար, 2019թ.` 710,7 մլն դոլար, իսկ 2020 թվականին` արդեն 1,37 մլրդ դոլար (1 ԱՄՆ դոլար / 483,83 դրամ հաշվարկային փոխարժեքով):
Ինչպես կարծում են ԱրմԻնֆո-ի վերլուծաբանները, Հայաստանում աճող արտաքին պարտքը և բարձր միգրացիան ավելի ու ավելի են խորացնում բնակչության մեկ շնչին բաժին ընկնող տեսակարար պարտաքային բեռը` 2017 թվականի հուլիսի 1-ի դրությամբ մինչև 2.1 հազար դոլար, որից 1.7 հազար դոլարը բխում է արտաքին պարտքից: Տարբեր հաշվարկներով, մինչև 2017 թվականի ավարտը այդ թիվը կկազմի 2240 դոլար, և դա` միայն հաշվի առնելով երկրի մշտական բնակչության թվի պաշտոնական վիճակագրությունը (2,9 մլն մարդ):
Արդյո՞ք արտահանողները պետությունից օգնություն կտանան, թե՞ Հայաստանի տնտեսությունը կտապակեն մոնետար թավայի վրա
Արժեւորվող դրամին առնչվող դրամա. արդյո՞ք երկար կտեւի. Հայկազ Ֆանյան
Հայաստանի գնաճը սոցիալական աղետ է. տնտեսագետ
Առանց Ջուլֆայի սահմանակետի տարածաշրջանի ապաշրջափակման մասին բոլոր խոսակցություններն արժեք չունեն. փորձագետ
Օգոստոսի 1-ից կարգելվի սերտիֆիկացված ընկերությունում տեխզննում չանցած գազի բալոններով ավտոմեքենաների լիցքավորումը