Ուրբաթ, 17 Մայիսի 2019 19:16

Արմինֆո. ԱՄՆ-ն այսօր բավականին ակտիվորեն պատրաստվում է Իրանի հետ դիմակայությունն ուժեղացնելու ուղղությամբ։  Վաշինգտոն-Թեհրան հարաբերություններում առկա լարվածության՝ այլ տարածաշրջանների վրա տարածման հետ մեկտեղ, լիովին կարող է ազդել Իրանի շուրջ քաղաքական իրավիճակի վրա: Այս լարվածությունը զգալի չափով բարդացնում է իրավիճակը նաև մեր տարածաշրջանում։ ԱրմԻնֆո-ին այդպիսի կարծիք է հայտնել <Հարավային Կովկաս> քաղաքագետների ակումբի (Բաքու) ղեկավար Իլգար Վելիզադեն ։

 

ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը Թեհրանին կոչ է արել բանակցություններ սկսել միջուկային ծրագրից Իրանի լիակատար հրաժարման շուրջ: Հաշվի առնելով երկու երկրների միջեւ լարվածության սրումը՝ Թրամփը նաեւ չի բացառել կոնֆլիկտի լուծման ռազմական սցենարը: ԱՄՆ-ի եւ Իրանի միջեւ ավելի ու ավելի շատ քաղաքական լարվածության տարրեր են նկատվում ։  Մասնավորապես, ԱՄՆ-ն ավիակիրներ է ուղարկել Պարսից ծոց, ի պատասխան Իրանը հերթական անգամ սպառնացել է փակել Հորմուզի նեղուցը ։

 

<Խոսքը բավականին մեծ տարածաշրջանի ապակայունացման մասին է. Կասպից ծովում Իրանը սահմանակից է Ադրբեջանին, Ռուսաստանին, Ղազախստանին եւ Թուրքմենստանին ։  Հետևաբար, նման սցենարով չշահագրգռված տարածաշրջանային երկրները ջանքեր են գործադրում ռազմաքաղաքական և տնտեսական ռիսկերը նվազեցնելու համար, որոնցով հղի է այս իրավիճակը ։  Այսպես՝ Իրանի նկատմամբ ԱՄՆ ճնշման դեպքում Ռուսաստանը, Իրանը և Ադրբեջանը պայմանավորվել են օգոստոսին Մոսկվայում քննարկել <Հյուսիս-Հարավ> նախագծի զարգացման հեռանկարները ։  Այս նախագիծը հետաքրքիր է նաեւ Հնդկաստանին, Հարավային Ասիայի եւ Հյուսիսային Եվրոպայի որոշ պետություններին>, - ընդգծել է նա ։

 

Այնուամենայնիվ, հաշվի առնելով Իրանի հետ միջուկային գործարքը պահպանելու Եվրամիության, Ռուսաստանի եւ Չինաստանի ձգտումը՝ Իրանի միջուկային ծրագրի շուրջ ստեղծված իրավիճակը կառուցողական հուն տեղափոխման հույսը, Վելիզադեի գնահատմամբ, դեռեւս պահպանվում է: Ընդ որում, նրա կանխատեսումներով, Իրանի նկատմամբ ամերիկյան պատժամիջոցների ամբողջական իրագործումն ամեն դեպքում կարող է հանգեցնել էներգակիրների շուկայի վերակազմավորմանը, առաջին հերթին՝ իրանական նավթ ներմուծող երկրների կողմից այլ աղբյուրների վերակողմնորոշման արդյունքում:

 

Ըստ Վելիզադեի ՝ Չինաստանին բաժին է ընկնում իրանական նավթի արտահանման 35 տոկոսը, Հնդկաստանին ՝ 33 տոկոսը, Եվրամիությանը 20 տոկոսը, Թուրքիային ՝ 7 տոկոսը, Ճապոնիային 5 տոկոսը։ Սակայն, հաշվի առնելով ԱՄՆ հիմնական գործընկերներ Ճապոնիայի, Հարավային Կորեայի եւ որոշ ԵՄ երկրների կողմից իրանական նավթի ներկրումից հրաժարվելը՝ Իրանը կորցնում է իր նավթային արտահանման մոտ 30%-ը:

 

<Իրանը, բնականաբար, ակտիվ գործողություններ կձեռնարկի՝ էներգակիրների միջազգային շուկաներում իր դիրքերի կորուստը կանխելու նպատակով ։  Մասնավորապես, Թեհրանն արդեն մտադրություն է հայտնել գործի դնել <գորշ շուկայի> հնարավորությունները ։  Սակայն, <գորշ շուկա>, որպես այդպիսին, չկա, կա միայն <սեւ>, ստվերային նավթի շուկա։ Եվ միանգամայն բնական է, որ Իրանը, ամենայն հավանականությամբ, կսկսի նավթ վաճառել դեմպինգային գներով, ինչը կարող է ապակայունացնել նավթային շուկան և էապես ազդել գնագոյացման վրա>, - ամփոփել է քաղաքագետը ։