Արմինֆո. Հայաստանի ութ առեւտրային բանկեր՝ IDBank-ի գլխավորությամբ դիմել են ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին եւ ԿԲ նախագահ Արթուր Ջավադյանին ՝ գործարար Գեւորգ Աֆանդյանի կողմից IDBank-ի դեմ սկսված դատական գործի կապակցությամբ: Այս մասին նոյեմբերի 18-ին կայացած մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտարարել է IDBank-ի վարչության նախագահ Մհեր Աբրահամյանը:
<Մենք նամակով դիմել ենք եւ վարչապետին, եւ ԿԲ նախագահին, որը ստորագրել են բանկերը, որոնք կիսում են մեր կարծիքն այն մասին, որ այս խնդիրը համակարգային բնույթ է կրում եւ կարող է վնասել Հայաստանի բանկային համակարգի կայունությունը: Չէ որ Աֆանդյանի և նրա հետ կապված անձանց հետ խնդիրներ ունեն նաև ՀՀ այլ առևտրային բանկեր>, - ասել է նա ՝ նշելով, որ նամակը ստորագրած ֆինանսական կազմակերպությունների թվում են նաև Ինեկոբանկը, Էյչ-Էս-Բի-Սի Բանկ Հայաստանը, ԱԿԲԱ-Կրեդիտ Ագրիկոլը , Արդշինբանկը, ՎՏԲ-Հայաստան Բանկը և այլն ։
Աբրահամյանը նշել է, որ նման նախաձեռնությամբ բանկերն իշխանությունների կողմից դատական հարցերում որեւէ միջնորդություն չեն ակնկալում, քանի որ նման երեւույթն անընդունելի են համարում: <Մենք ուղղակի ուշադրությունը հրավիրել ենք համակարգային խնդրի վրա, որը լուրջ ռիսկեր է ստեղծում Հայաստանի համար, մասնավորապես՝ ռեյտինգի, տնտեսության, ներդրումային միջավայրի տեսանկյունից>, - ասել է նա ՝ հիշեցնելով, որ IDBank - ը 100% օտարերկրյա կապիտալով կազմակերպություն է։
Բացելով նամակի բովանդակությունը՝ Աբրահամյանը նշել է, որ նամակում առևտրային բանկերին խնդրել են արագացնել ՀՀ դատական համակարգում բոլոր ուղղություններով բարեփոխումները, որոնք կբացառեին նման ոչ օբյեկտիվ որոշումների ընդունումը:
<Բնական է, որ մենք չենք համակերպվի նման բանի հետ։ Եվ մտադիր ենք պայքարել օրինական հիմք ունեցող բոլոր մեթոդներով ։ Քանի որ դա վերաբերում է, այդ թվում ՝ բանկի համբավին եւ մեր հաճախորդների իրավունքների պաշտպանությանը, ինչը չափազանց կարեւոր հարց է>, - ընդգծել է նա:
Շարունակելով ասվածը ՝ IDBank-ի վարչության նախագահը ոչ լավագույն լուծումն է համարել միջազգային ատյաններ դիմելը, քանի որ նման նախաձեռնությունը վտանգներ է պարունակում երկրի համար, մասնավորապես ՝ վարկանիշի եւ ընդհանուր առմամբ գործարար միջավայրի տեսանկյունից: <Հետեւաբար՝ մենք կօգտագործենք բոլոր օրինական մեխանիզմները մեր հաճախորդների իրավունքները պաշտպանելու եւ մեր բանկի բարի համբավը պահպանելու համար: Եվ վստահ ենք, որ արդարությունը կհաղթի։ Բայց եթե մեր կողմից կիրառվող բոլոր մեխանիզմները Հայաստանում սպառվեն, չենք բացառում, որ կդիմենք նաև միջազգային ատյաններ>, - եզրափակել է նա։
Հիշեցնենք, որ 2010 թվականին Աֆանդյանը «Անելիք» բանկից ստացել է 7 մլն ԱՄՆ դոլարի վարկ։ Դրա դիմաց գրավադրել է «Արզնի» հանքային ջրերի գործարանի՝ 14 հազար քմ մակերեսով գույքային համալիրը, 2,8 հա հողատարածք եւ այլ մանր բաներ։ Աֆանդյանն այդ ժամանակ արդեն ի վիճակի չէր վճարել վարկի դիմաց և, որպես հետևանք, բանկի հանդեպ պարտավորությունները չի կատարել: Գրավադրված գույքը նորմալ պայմաններում կփոխանցվեր բանկի հաշվեկշռին և որոշ ժամանակ անց կօտարվեր՝ կորուստները ծածկելու նպատակով: Չէ՞ որ բանկը բարեգործական գրասենյակ չէ և ունի իր բաժին խիստ պարտավորություններնավանդատուների հանդեպ։ Սակայն, կնքվել է մի համաձայնագիր, որում«դանդաղ գործողության ական» է դրվել, որի մասին չէր կարող չիմանալ բանկի նախկին ղեկավարությունը և հատկապես՝ վերջինիս խորհրդատուները։ Հայաստանի չափանիշներով այդ խոշոր վարկը վերցնելիս փաստաթղթում ներառված էր դրույթ, որը, եթե գործը հասնի գրավի օտարմանը, ապա նախատեսում էր վարկառուի կողմից այդ գույքը բանկից հետ գնելու հնարավորություն՝ բիզնեսը չքանդելու և ժամանակի ընթացքում պարտավորությունները կատարելու ազնիվ նպատակով:
Գործարքի կնքման պահին բանկի սեփականատեր է հանդիսացել լիբանանյան CreditBank S. A. L.-ը: Բանկի ղեկավարությունն ընդունել է առաջարկը և Գ.Աֆանդյանի հետ կնքել համաձայնագիր, որով «Անելիք» բանկը պարտավորվել է գրավատուին կամ նրա նշած 3-րդ անձին 2 տարի ժամկետով տրամադրել գույքի գնման բացառիկ նախապատվություն: Նախապատվության իրավունքը չպահպանելու դեպքում բանկը պարտավորվել է տույժ վճարել՝ բռնագանձված գույքի արժեքի հնգապատիկի չափով: Իսկ տույժի գումարը բանկը պարտավորվել է ուղղել Աֆանդյանների ընտանիքին պատկանող «Սենթրալ սթեյշն», «Էկոպրինտ» և «Սուփրա» ՍՊԸ-ների՝ բանկի նկատմամբ տվյալ պահին առկա պարտավորությունների մարմանը:
Լիբանանյան մենեջմենթը և բաժնետերերը համաձայնել են. 2016 թվականի օգոստոսին, «Արզնի» հանքային ջրերի գործարանի գույքային համալիրը վաճառվել է Վերջինյան կղզիներում ստեղծված օֆշորային՝ հնչեղ անվանումով Private International Company (PIC) ընկերությանը և դրա հետ փոխկապակցված հայկական «Տարմակ» ՍՊԸ-ին։ Դրանից հետո Աֆանդյանը դատի է տվել բանկին եւ պահանջել 21 մլն ԱՄՆ դոլար այն բանի համար, որ, պարզվում է, տեղյակ չի եղել հարազատ որդու՝ օֆշորային գործարքին մասնակցությունից և 10 տարի առաջ իր գրավադրած գույքի հետգնման մասին։ Դատարանն Աֆանդյանների ցուցմունքն արժանահավատ է գտել, իսկ «Տարմակ» ՍՊԸ-ն գործընթացի մեջ համարել երրորդ անձ։ Եվ, որպես հետեւանք, B. M. L. ARZNI-ի սնանկության գործով կառավարիչ Հակոբ Ասոյանի հայցն ընդդեմ բանկի շատ սեղմ ժամկետներում լիովին բավարարվել է 2018 թվականի մարտին Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Տիգրան Փոլադյանի կողմից, ով կայացրել էր Աֆանդյանի մի շարք ընկերությունների սնանկության այլ գործերով դրական վճիռների մեծ մասը: Բանկը հաջողությամբ բողոքարկել է առաջին ատյանի դատարանի որոշումը Վերաքննիչ դատարանում, որը գործն ուղարկել է լրացուցիչ քննության: Սակայն, Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավասության դատարանը՝ դատավոր Գայանե Մազմանյանի նախագահությամբ, 2019 թվականի սեպտեմբերի 20-ին մասնակիորեն բավարարել է B. M. L. ARZNI-ի հայցը՝ բանկից շուրջ 22 մլն ԱՄՆ դոլարին համարժեք գումար բռնագանձելու վերաբերյալ՝որպես կնքված համաձայնագրով նախատեսված տուգանք: