Արմինֆո.Հայաստանում ներդրվում է խոշոր և միջին ընկերություններում պարտադիր աուդիտի ինստիտուտ: "Հաշվապահական հաշվառման մասին", "Աուդիտորական գործունեության մասին" օրենքներում եւ հարակից փաստաթղթերի փաթեթում կատարված փոփոխությունները երկրորդ և վերջնական ընթերցմամբ հավանության են արժանացել խորհրդարանի դեկտեմբերի 4-ի նիստում:
Ներկայացնելով նախագիծը՝ֆինանսների նախարարի տեղակալ Արման Պողոսյանն ընդգծել է, որ օրինագծերը կորպորատիվ ֆինանսական հաշվետվությունների ոլորտում բարեփոխումների մաս են կազմում: Դրանց ընդունումը կհանգեցնի թափանցիկության բարձրացմանը, տնտեսվարող սուբյեկտների միջև վստահության ձևավորմանը։ ախատեսվում է, որ պարտադիր աուդիտի պահանջը տարածվելու է խոշոր եւ միջին ընկերությունների վրա, որոնց նախորդ երեք տարիների արդյունքների ցուցանիշները կհամապատասխանեն օրենսդրության դրույթներին։ ասնավորապես, խոսքը 2 մլրդ դրամից ավելի ակտիվներ, 4 մլրդ դրամից ավելի տարեկան շահույթ եւ 100-ից ավելի աշխատողներ ունեցող ընկերությունների մասին է։
Փոխնախարարը նշել է, որ այդ պահանջները համապատասխանում են Եվրամիության դիրեկտիվին, որի համաձայն, պարտադիր աուդիտն անցկացվում է ավելի քան 50 աշխատակից ունեցող ընկերություններում: Հայաստանում այդ ցուցանիշը բարձրացվել է մինչեւ 100 եւ ավելի։ Այսպիսով, շարունակեց Արման Պողոսյանը, այդ ցուցանիշների տակ գտնվող 1200 տնտեսվարող սուբյեկտներից պարտադիր աուդիտը կիրառվելու է 600-ի նկատմամբ։
Փաթեթով սահմանվում են պահանջներ նաև աուդիտորական ընկերությունների նկատմամբ, որոնք, ըստ իրենց կարգավիճակի, պետք է լինի կոմերցիոն, բայց ոչ բաց բաժնետիրական ընկերությունների: Յուրաքանչյուր ընկերությունում պետք է լինի առնվազն երեք աուդիտոր, որոնցից երկուսը պետք է լինեն անկախ, սակայն շահերի բախումից խուսափելու համար չներկայացնեն տվյալ ընկերությանը։ Ավելին, առավելությունը տրվելու է այն ընկերություններին, որոնցում բաժնետոմսերի 50 և ավելի տոկոսը պատկանում է հենց համապատասխան որակավորում ունեցող աուդիտորներին, այլ կերպ ասած, բոլոր նրանք, ովքեր գրանցված են ռեգիստրում, ինչը ենթադրում է աուդիտորների լիցենզավորման ինստիտուտի փոխարինում։
Աուդիտորական ընկերությունների գործունեության կարգավորմամբ կզբաղվի ստեղծվող կարգավորիչը ՝ ի դեմս Հանրային վերահսկիչ խորհրդի, որը կգործի ինքնուրույն, բայց ֆինանսների նախարարության կառուցվածքում: Խորհուրդը քաղաքականություն է իրականացնելու հաշվապահական հաշվառման և աուդիտի ոլորտում, վերահսկելու է իրականացվող միջոցառումների որակը։
Ընկերությունները, որոնք պարտավորվում են հրապարակել իրենց հաշվետվությունները, հնարավորություն կստանան դա անել պաշտոնապես գրանցված լրատվամիջոցների կայքերում: Այսպիսով, ինչպես նշել է փոխնախարարը, տնտեսվարողների համար ընտրության հնարավորություն ի հայտ կգա՝ հրապարակել հաշվետվություններ, կամ պաշտոնական կայքում azdarar.am, կամ ընկերությունների կայքում, եւ դրա բացակայության դեպքում ' պաշտոնապես գրանցված լրատվամիջոցների կայքերում:
Նշենք, որ պարտադիր աուդիտի անցնելու եւ ֆինհաշվետվությունների հրապարակման փորձը Հայաստանում առաջին անգամ կիրառվել է նախկին վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի նախաձեռնությամբ 2009 թվականին: Սակայն, 2014 թվին կառավարության փոփոխությունից հետո, որը գլխավորեց Հովիկ Աբրահամյանը, խոշոր բիզնեսի ճնշման տակ այդ միջոցառումը չեղարկվեց։
ԱրմԻնֆո-ի թղթակցի հետ զրույցում էկոնոմիկայի ներկայիս նախարար Տիգրան Խաչատրյանը, անդրադառնալով այս թեմային, հայտարարել է, որ ավելի վաղ այդ միջոցը զուտ ձեւական բնույթ էր կրում, քանի որ հաշվետվությունների ճնշող մեծամասնությունը չէին համապատասխանում կրկնակի հաշվապահությունից ակտիվորեն օգտվող ձեռնարկություններում առկա իրավիճակին: Այս միջոցառումը, ամենայն հավանականությամբ, նպատակաուղղված էր շուկայի աուդիտորական ծառայությունների պահպանմանըելու իրականացման, որտեղ ակտիվորեն գործում են նաև միջազգային աուդիտորական "քառյակի" ներկայացուցչությունները:
Աուդիտի ենթարկված ֆինհաշվետվությունների հրապարակման տվյալների հիման վրա ԱրմԻնֆո-ն 2010 թվականին ձեռնամուխ եղավ "Հայաստանի խոշորագույն արդյունաբերական եւ առեւտրասպասարկման ձեռնարկությունների ֆինանսական վարկանիշները" նոր վերլուծական տեղեկագրերի պատրաստմանը: Կառավարության կողմից պարտադիր աուդիտից հրաժարվելով՝ "թափանցիկ" ընկերությունների թիվը կտրուկ նվազել է՝ 110-120-ից հասնելով 20-30-ի։ Իրենց հաշվեկշիռները շարունակում են հրապարակել որոշ ԲԲԸ-ներ եւ բացառապես օտարերկրյա կապիտալով ձեռնարկություններ՝ համաձայն "մայր ընկերությունների" պահանջների: