Ուրբաթ, 13 Դեկտեմբերի 2019 19:04

Արմինֆո. <Փորձ է արվում փտած ցածրորակ ապրանքը հնարավորինս բարձր գնով մեր վզին փաթաթել>,- ԱրմԻնֆո-ի թղթակցին հայտարարել է <Հարկ վճարողների պաշտպանություն> հասարակական կազմակերպության նախագահ Փայլակ Թադևոսյանը Առողջապահության նախարարության առաջարկած՝ Առողջության համապարփակ ապահովագրության հայեցակարգի նախագծի քննարկման արդյունքում:

Քննարկումը տեղի է ունեցել ՀՀ ֆինանսների նախարարությունում եկամուտների քաղաքականության կատարելագործման ընդլայնված հասարակական խորհրդի հերթական նիստիշրջանակներում՝ առողջապահության նախարարի տեղակալ Լենա Նանուշյանի և առողջապահության ոլորտի փորձագետ Սամվել Խարազյանի մասնակցությամբ:

 

Ավելի վաղ ՀՀ առողջապահության նախարարությունը ներկայացրել էր Առողջության համապարփակ ապահովագրության հայեցակարգի նախագիծը, որի համաձայն՝ աահովագրական ծածկույթը կընդգրկի ամբողջ բնակչության համար սահմանված հիմնական (բազային) ծառայությունների փաթեթ, որը կտարբերվի ըստ բնակչության սեռատարիքային խմբերի առանձնահատկությունների։  Նախագծի համաձայն ՝ մեկ շահառուի հաշվարկով տարեկան ապահովագրական ծածկույթի ծախսերը կազմում են 77 274 դրամ։ Ապահովագրական ծածկույթի ծախսերի փոխհատուցումը կիրականացվի երկու հիմնական աղբյուրներից ՝ պետական բյուջեի ընդհանուր եկամուտներից եւ առողջության հարկից ։  Անկախ բնակչության որևէ խմբի պատկանելությունից ՝ ներդրման պահին աշխատող և ինքնազբաղված քաղաքացիները առողջության հարկ կվճարեն աշխատավարձի 4-6% - ի չափով։

 

Այնտեղ, որտեղ սոցիալական արդարության սկզբունքը հակասում է սոցիալական համերաշխությանը

 

Ըստ Թադեւոսյանի, հայեցակարգի նախագիծը դիտարկելիս առաջին հերթին աչքի է զառնում այն փաստը, որ այն չի համապատասխանում ոչ միայն նպատակին, այլեւ՝ փաստաթղթի անվանմանը:  Այսպես, ըստ նախագծի, ՀՀ տնային տնտեսությունների առողջապահության ընդհանուր ծախսերը կազմում են շուրջ 485 մլրդ դրամ։ Մինչդեռ հայեցակարգի հեղինակները հայտարարում են, որ կանխատեսվող ապահովագրական ծածկույթը կկազմի շուրջ 229 մլրդ դրամ: <Ստացվում է, որ ԱՀԱ-ի ներդրման արդյունքում ոլորտի ծախսերը կֆինանսավորվեն միայն 47 տոկոսով, իսկ ինչ կլինի նրանց հետ, ովքեր

<դուրս կմնան>,- հարց է տալիս ՀԿ ղեկավարը։ Ընդ որում, ինչպես նշում է փորձագետը, մտահոգիչ է այն, որ Առողջապահության նախարարությունը պնդում է ԱՀԱ Հիմնադրամի ստեղծում, որը կղեկավարվի առողջապահության նախարարի կողմից:  <Նախագծում նշված չէ հիմնադրամի ստեղծման եւ պահման համար նախատեսված ծախսերի չափը ։  Կարծում եմ, որ նման հաշվարկներ արվել են, բայց հատուկ դրանք չեն հրապարակում, որպեսզի հասարակությանը չվախեցնեն>, - հայտարարում է Թադեւոսյանը ։

 

Փորձագետը հարցնում է, թե արդյոք իշխանությունը նախատեսում է հանրապետության աշխատող բնակչության (մոտ 500 հազար մարդ) հաշվին վճարել ոչ միայն ՀՀ 3 մլն քաղաքացիների բժշկական ապահովագրության համար, այլեւ նրանց, ովքեր երկար տարիներ ապրելով արտասահմանում, պահպանել են հայկական անձնագիրն ու գրանցումը, եւ մի օր կորոշեն օգտվել հայրենական բժշկության ծառայություններից: <Ինչ-որ մեկը կարող է բացատրել այն մարդուն, ով աշխատում է իր ընտանիքի կարիքները հոգալու համար, թե ինչու նա պետք է <կտրի> այդ 6% - ը, իսկ մաքուր աշխատավարձից ՝ 7,8% - ը, ծրագրի ներդրման համար, որը հիմնավորված չէ տնտեսական հստակ հաշվարկով", - հայտարարել է նա:

 

KPMG Armenia-ի հարկային եւ օրենսդրական բաժնի ղեկավար Ներսես Ներսիսյանն էլ իր հերթին առողջապահության նախարարության ներկայացուցիչներին կոչ է արել կիսվել ապահովագրական շուկայի ուղենիշներով, որոնցով առաջնորդվել են հայեցակարգի հեղինակները, ինչպես նաեւ ներկայացնել այն երկրների փորձը, որոնք, ինչպես կարծում են Առողջապահության նախարարության փորձագետները, կարելի է եւ պետք է կիրառել Հայաստանում: Դրա հետ մեկտեղ, ըստ նրա, ՀՀ-ում աշխատող քաղաքացուն սոցիալական արդարության տեսանկյունից ցանկալի է հիմնավորված պարզաբանել, թե ինչու նա պետք է վճարի աշխատավարձի 6 տոկոսը ԱՀԱ ներդրման համար՝ ելնելով սոցիալական համերաշխության նկատառումներից:

 

<Առողջապահության ծախսերը ցանկալի մակարդակի վրա չեն>, - հայեցակարգի հեղինակների հետ համաձայնում է էկոնոմիկայի փոխնախարար Ավագ Ավանեսյանը: Միաժամանակ, նա կարծում է, որ այս փուլում նպատակահարմար չէ նոր հարկով ծանրաբեռնել հանրապետության աշխատող բնակչությանը ։  Դա, ըստ նրա, բացասաբար կազդի նաև ազգային տնտեսության մրցունակության վրա ։

 

Անկոտրում մտադրությամբ, բայց՝ բենչմարկ-մոդելների անորոշությամբ

 

Առողջապահության փոխնախարար Լենա Նանուշյանն ի պատասխան ընդունում է ՝ այո, համակարգը չի ծածկելու առողջապահության ոլորտի բոլոր ծախսերը։ Ընդ որում, նա նշել է, որ նույնիսկ զարգացած երկրներում, ներդրված ԱՀԱ պայմաններում, չեն կարող պարծենալ դրանով։ Այո, ՀՀ - ում մինչ օրս մինչև վերջ մշակված չեն բժշկական արձանագրությունները, որոնք այդքան կարևոր են ոլորտում աշխատանքների ճիշտ կազմակերպման համար։ Սակայն, փոխնախարարի կարծիքով, դա առիթ չէ ԱՀԱ ներդրումից հրաժարվելու համար, որն այդպես էլ հետաձգվում է դեռ 90-ականներից ։

 

Առողջապահության նախարարության ներկայացուցիչը չի պատասխանում հնարավոր ուղենիշների մասին հարցին եւ չի նշում կոնկրետ երկիրը, որի հաջող փորձը հայկական հայեցակարգի հեղինակները ցանկանում են ներդնել ՀՀ-ում: Նրա խոսքով ՝ նման երկրներ շատ են ։  Առողջապահության ֆինանսավորման միջազգային խորհրդատու Սամվել Խարազյանն էլ հավելում է, որ մոդելը ներդրվել է ավելի քան 80 երկրներում:

 

Ընդ որում, Նանուշյանը հերթական անգամ հիշեցրեց, որ չնայած այն բանին, որ Հայաստանում ամեն տարի ավելանում է առողջապահության պետական ֆինանսավորումը, եւ այն արդեն ՀՆԱ-ի շուրջ 1,3-1,4 տոկոսի մակարդակում է, ամբողջ բնակչության համար բուժծառայությունների լիարժեք հասանելիություն ապահովելու համար ցուցանիշը պետք է հասցնել մոտ 3-4 տոկոսի, իսկ զարգացած երկրներում այդ նպատակների համար հատկացվում են ՀՆԱ-ի  7-8 տոկոսը: Շատ քաղաքացիներ (բնակչության մոտ 20%-ը) ֆինանսական խնդիրների պատճառով չեն դիմում բուժօգնության։ Առողջապահության ծախսերի 85% - ն իրականացվում է երկրի քաղաքացիների <գրպանից>։  Այդ մասին ասվում է նաև օրենքի նախագծում։ Առողջապահության նախարարն արդեն մի քանի անգամ իր ուղիղ եթերների ընթացքում անդրադարձել է այդ տվյալներին ։

 

ԱրմԻնֆո - ի հարցին,որ  եթե ցանկություն կա լուծել երկրի բնակչության համար բուժծառայությունների մատչելիության ապահովման հարցը, տվյալ դեպքում ԱՀԱ ներդրման միջոցով, ինչու չդիմել ավտոքաղաքացիական պատասխանատվության պարտադիր ապահովագրության փորձին, եւ այդ ժամանակ արդեն քաղաքացիներն իրենք կորոշեն, թե որ ընկերությունում ձեռք բերեն ապահովագրեր և ծառայությունների ինչ փաթեթի համար՝ Լենա Նանուշյանը նշել է, որ այդ դեպքում խախտվում է սոցիալական համերաշխության սկզբունքը, իսկ բուժապահովագրությունը բաժին կհասնի ոչ բոլորին:

 

Առողջապահության նախարարությունում համաձայն չեն նաեւ գործընթացում մասնավոր ապահովագրական ընկերությունների ներգրավմանը: Նանուշյանի խոսքով, ինչպես ցույց է տալիս պրակտիկան, շահույթի ձեւավորումը ապահովագրական ընկերությունների հիմնական նպատակն է: Հետեւաբար, ըստ նրա, մասնավոր ընկերությունները կփորձեն բոլոր հնարավոր միջոցներով չվճարել շահառուների ծախսերը բուժծառայությունների համար, <միջոցներ չհատկացնել, որպեսզի ավելացնեն իրենց շահույթը>:  Բացի այդ, բաշխելով միջոցները մի քանի ընկերությունների միջեւ, ավելանում են ծախսերը, իսկ ռիսկերը հավասարաչափ չեն բաշխվում։  Իսկ պետական հիմնադրամի դեպքում ավելի հեշտ է վերահսկել գործընթացը եւ կառավարել ռիսկերը, նշել է նա ։

 

Անդրադառնալով այն հարցին, թե ինչու պետք է աշխատող քաղաքացիները վճարեն չաշխատողների համար, երբ նրանցից շատերը, գտնվելով գործազուրկի կարգավիճակում, հաճախ աշխատողներից  ավելի լավ են ապրում՝ ունենալով կողմնակի եկամուտներ՝ փոխնախարարը նշել է, որ այդ եկամուտները հարկային դաշտ ներգրավելու խնդիր կա: ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ժամանակին բարձրացրել էր սոցիալական նպաստների տրամադրման համակարգի բարեփոխման հարցը ՝ հայտարարելով, որ ՀՀ-ում 11 281 նպաստառու ամեն ամիս 100, 200, 400 հազար դրամ և ավելի վարկ է փակում։  <Սիրելի հայրենակիցներ, մեր վերը հիշատակված 11 հազար 281 հայրենակիցները պե՞տք է զրկվեն նպաստից, թե ոչ>,- հարց է տվել վարչապետը։