Երեքշաբթի, 4 Մայիսի 2010 09:00
Հայաստանի հիպոթեկային շուկան աշխուժանում է
ԱրնԻնֆո. Հայաստանի հիպոթեկային շուկայի մասնակիցների Ասոցիացիայի գործադիր տնօրեն Էդուարդ Օրեմյանի հարցազրույցը ԱրմԻնֆո գործակալությանը
Պրն.Օրեմյան, ընթացիկ տարին սկսվեց երկրի ֆինանսաբանկային հիմնական ցուցանիշների աճով: Իսկ ինչպե՞ս կգնահատեիք հիպոթեկային շուկայում տիրող իրավիճակը, որտեղ շարունակվում է ներարկումների իրականացումը
Խոսել այն մասաին, որ հիպոթեկային շուկան առաջին եռամսյակում զգալի փոփոխություններ է կրել, առայժմ վաղ է: Սակայն, անցյալ տարեվերջի համեմատ առկա է այդ շուկայի աշխուժացման ու կայունացման փաստը: Կենտրոնական բանկի տվյալներով, եթե ընթացիկ տարվա հունվարին, նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ առևտրային բանկերի հիպոթեկային պորտֆելն աճել է 0.4%-ով, կազմելով 85.1 մլրդ. դրամ, ապա ապրիլի 1-ի դրությամբ այդ ցուցանիշն աճել է, հասնելով 89.6 մլրդ.դրամի: Ընդ որում, առաջին եռամսյակում դրամով տրամադրված հիպոթեկային վարկերի ծավալները կրճատվել են 1%-ով, իսկ դոլարով վարկերի ծավալներն ավելացել են 3%-ով: Հայտնի է, որ որ տրամադրված բոլոր վարկերն էլ, հիմնականում, վերաֆինանսավորվել են Ազգային Հիպոթեկային ընկերության կողմից:
Իմ կարծիքով, չնայած շուկայի աճի դինամիկան այդքան մեծ չէ, սակայն այն կշարունակվի ընթացիկ տարվա ընթացքում: Իսկ դրանում իր ծանրակշիռ դերը կխաղա, առաջին հերթին, վարկավորման պայմանների հնարավոր մեղմացումներն ու շինարարության ակտիվացումը, և երկրորդ, KfW բանկի կողմից սպասվող` 20 մլն.եվրո, վարկային ռեսուրսները, որի հիպոթեկային ծրագրի շրջանակներում ընթացիկ տարվա առաջին եռամսյակում վերաֆինանսավորվել են 237.1 մլն.դրամի վարկեր:
Պրն.Օրեմյան, դեռևս ճգնաճամից առաջ բանկերն ու վարկային կազմակերպությունները հիպոթեկային ակտիվներով արժեթղթերի շուկա դուրս գալու ուղղությամբ քայլեր էին ձեռնարկում, որի համար կարևորագույն գործոնների շարքում քննարկվում էր հիպոթեկային խոշոր, միագումար պորտֆելի ձևավորումը: Սակայն ճգնաժամը շուկայի մասնակիցներին ստիպեց երկարաձգել հիպոթեկային պարտատոմսերի թողարկման հետ կապված պլանները: Ներկայումս, կարծես թե անհրաժեշտ իրացվելիությունն արդեն ձևավորված է: Ի՞նչ եք կարծում, հասունացե՞լ է արդյոք շուկայի այդ հատված դուրս գալու ժամանակը
Կուզենայի նշել. որ նախաճգնաժամային շրջանում Ռեգուլյատորի ու շուկայի մասնակիցների կողմից հիպոթեքային ակտիվներով արժեթղթերի առաջին թողարկման ուղղությամբ բավականին լուրջ աշխատանքներ կատարվեցին, առաջինը, երկար փողերի ներգրավման, և երկրորդ, ՙսեքյուրիտիզացիայի՚ ենթակա ակտիվի նկատմամբ հետաքրքրության բարձրացման և պայմանների բարելավման նպատակով: Սակայն, ինչպես Դուք ճիշտ նկատեցիք, ճգնաժամային պայմանների հետևանքով այդ հարցը հետաձգվեց: Այժմ դրա արդիականությունը նորից իրեն զգացնել է տալիս, և շուկայի մասնակիցները մտածում են նախաճգնաժամային ժամանակաշրջանում սկսված աշխատանքները շարունակելու անհրաժեշտության մասին: Ներկայումս հիպոթեկային վարկավորումը հիմնականում իրականացվում է վերաֆինանսավորման միջոցով, որի համար հատկացված միջոցները վաղ թե ուշ կվերջանան, և իսկույն կառաջանա նոր ռեսուրսների ներարկման անհրաժեշտությունը, որոնց պակասը նորից կարող է տանել շուկայի լճացման: Ինչ վերաբերում է սեքյուրիտիզացիայի իրականացման համար անհրաժեշտ պորտֆելի ձևավորմանը, ապա, չնայած բանկերում կուտակված իրացվելիությանը, այնուամենայնիվ, անհրաժեշտ է այն համալրել, ինչը ներկայումս իրականացնում են Կենտրոնական բանկը, Ազգային Հիպոթեկային ընկերությունն ու Գերմանական KfW բանկը:
Հիպոթեկային շուկայի ակտիվացման քայլերից մեկն էլ մեկ ամիս առաջ ԿԲ կողմից սկսած` ՙԵրիտասարդ ընտանիքներին մատչելի բնակարան՚ պետական նախագիծն է, որը, մասնագետների հավաստմամբ, դեռևս այնքան էլ իրեն չի արդարացնում, այսինքն, այդ ծրագրով վարկերի նկատմամբ առայժմ պահանջարկ այդքան էլ չի դիտվում: Ձեր կարծիքով, որո՞նք են ծրագրի դինամիկ զարգացման խոչընդոտները, և ինչպիսի հնարավորություններ եք տեսնում այդ ծրագիրը օպտիմալացնելու ուղղությամբ
Երիտասարդ ընտանիքներին բնակարաններով ապահովելու նպատակով պետության կողմից սկսված այդ պիլոտային ծրագիրը, իրոք, սպասվող ակտիվությունը չի ցուցաբերում: Մարտից մինչև ապրիլ, ՙԲնակարան երիտասարդներին՚ հատուկ ստեղծված ընկերության կողմից վերաֆինանսավորվել է ընդամենը 31 մլն.դրամի վարկ: Ստեղծված իրավիճակի պատճառները բացահայտելու նպատակով ներկայումս տեղի են ունենում ինտենսիվ հետազոտություններ, այդ թվում` հարցումներ են իրականացվում բնակչության և վարկային հաստատությունների շրջանում: Իմ կարծիքով, այս ծրագրի պասիվության հիմնաքարը դա մարման առավելագույն ժամկետն է, որը սահմանված է 10 տարի, այն ժամանակ, երբ Ազգային հիպոթեկային ընյկերության վերաֆինանսավորման ծրագրի շրջանակներում այդ ժամկետը կազմում է 20 տարի: Ինչպես տեսնում եք, տարբերությունը մեծ է: Ստացվում է, որ չնայած մատչելի բնակարանի արտոնյալ տոկոսադրույքներին, այնուամենայնիվ, վարկի ամենամսյա մարման ծանրաբեռնվածության չափերը կրկնապատկվում են` մարման ժամկետների պատճառով: Առաջին, այդ ծրագրի ակտիվությանը խոչնդոտւմ է կանխավճարը, որը սահմանված է անշարժ գույքի արժեքի 30% չափով և երիտասարդ ընտանիքների համար հանդիսանում է էական զսպող գործոն: Ի դեպ, ծրագիրը հիմնականում նախատեսված է շրջանների վարկառուների համար, որոնց ընտանեկան բյուջեները զիջում են մայրաքաղաքային բյուջեներին: Գտնում եմ, որ այս ծրագիրը պայմանների վերանայումից հետո պետք ծառայի իր գլխավոր գաղափարին` սոցիալական ուղղվածությանը:
Խոսելով սոցիալական ուղղվածության մասին կուզենայի իմանալ, թե ինչպե՞ս է Ասոցիացիան լուծում իր հիմնական խնդիրներից մեկը` հիպոթեկային վարկառուների շահերի պաշտպանության խնդիրը
Ասոցիացիան շարունակում է հիպոթեկային վարկավորման հնարավորությունների մասին բնակչության իրազեկության բարձրացմանն ուղղված աշխատանքների իրականացումը: Այդ նպատակով է վերջերս Միջազգայի ֆինանսական կորպոռացիայի (IFC) հետ համատեղ ստեղծվել ՙՀիպեթեկային վարկեր. 20 հարց ու պատասխան՚ ձեռնարկը: Ասոցիացիայում ստեղծվում է խորհրդատվական հատուկ կենտրոն, որի հիմնական նպատակը կլինի լավագույն փորձի հիման վրա իրականացնել հիպոթեկային շուկայի, առանձին վերցրած դեպքերի, վարկերի պայմանների համապատասխանության, անհաժեշտ փաստաթղթերի և այլն վերաբերյալ բնակչության իրազեկումը:
Լիլիթ Ասլանյանը
ԱՎԵԼԱՑՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
Շաքարի ներմուծումը Հայաստան 2025թ. առաջին կիսամյակում կրճատվել է 66%-ով
ATI.SU․ Հայաստանում միջազգային բեռնափոխադրումների պահանջարկը 30%- ով աճել է
ՔՊ-ը Կենտրոնական բանկի խորհրդի անդամի պաշտոնի համար առաջադրել է Արմեն Քթոյանի թեկնածությունը
Հայաստանն ու Ֆրանսիան դիտարկում են տեխնոլոգիական ոլորտում համագործակցության ընդլայնման հեռանկարները