Ուրբաթ, 18 Հունիսի 2010 16:52
Տուրիստական ապահովագրութւյուն – պատրա՞նք, թե փրկության օղակ
ԱրմԻնֆո. Արձակուրդային սեզոնն սկսկվել է և մեզանից շատերը պատրաստվում են երկար սպասված հանգստին արտասահմանում: Նույնիսկ եթե խոսքը գնում է դեպի Դուբայ, Եգիպտոս, Թուրքիա, կամ թեկուզ Վրաստան կարճատեև ճանապարհորդության մասին, և մենք աշխատում ենք պատրաստվել այնպես, որպեսզի զերծ մնանք ցանկացած անախորժություններից: Սակայն, առողջության հետ կապված պրոբլեմների տեսքով անախորժությունները, իրերի կորուստը, չվերթերի տեղափոխությունը և այլն, այնուամենայնիվ, պատահում են:
Թվում է, թե այս ամենի համար կա պարզ լուծում` տուրիստների ապահովագրությունը, որը հյուպատոսական ծառայությունների <թեթև ձեռքով>, իրականում, դարձել է պարտադիր` բազմաթիվ երկրներ մոտքի թույլտըվություն ստանալու համար: Սակայն <տուրիստների ապահովագրությունը> արտասահմանյան ուղևորության ընթացքում, որպես կանոն, նախատեսում է միայն բժշկական կամ բժշկա-տրանսպորտային ծախսերի ծածկումը, այն էլ վերապահումների մի հսկայական ցուցակով, և ոչ թե տուրիստական բոլոր հավանական ռիսկերը: Սույն պրակտիկան ընդունված է բոլոր ապահովագրական ընկերություններում, այդ թվում նաև հայկական, սակայն ի տարբերություն մեր ապահովագրողների, արտասահմանցի կոլեգաներն առաջարկում են ապահովագրական ծառայությունների ավելի լայն ընտրանի, բազմազան ռիսկերի հետ միասին:
Ընտրելու իրավունքը կա, սակայն ընտրելու բան չկա
Ինչպես ցույց տվեցին մեր հարցումները, համարյա բոլոր ապահովագրական ընկերություններն էլ իրականացնում են տուրիստական ապահովագրության ստանդարտ ծրագրեր, ծածկելով բժշկական, բժշկա-տրանսպորտային, ինչպես նաև ետմահու հայրենադարձության և օգնություն մատուցող Սերվիս Կենտրոնի ծախսերը:
Տուրիստների աճող պահանջարկը հաշվի են առել <ԻՆԳՈ Արմենիա> ապահովագրական ընկերությունում, որտեղ մշակել են տուրիստների ապահովագրության հետևյալ ծրագրերը` «ECONOM», «STANDARD», «STANDARD+SPORT» և «BUSINESS»: Ընդ որում, ռիսկերի ստանդարտ ցանկն այստեղ ներկայացված է ECONOM ծրագրով: STANDART ծրագրում թվարկված ռիսկերի վրա ավելանում են տրանսպորտային և իրավաբանական խորհրդատվությունների կազմակերպման հետ կապված ծախսերը: Ակտիվ հանգստի սիրահարների համար (դայվինգ, դահուկներ և այլն) գործում է «STANDARD», «STANDARD+SPORT» ծրագիրը, կապված է սիրողական սպորտով զբաղվելիս առողջության հետ առաջացած պրոբլեմների հետ: Իսկ այնպիսի ռիսկերի ապահովագրությունը, ինչպիսին իրերի կորուստն է և տուրիստի քաղաքացիական պատասխանատվությունը, ընկերությունն իրականացնում է «BUSINESS» ծրագրով: Ապահովագրական պոլիսի օրական միջին արժեքը, ստանդարտ ծրագրով, կազմում է 500 դրամ, սպորտային ծրագրով` 1000 դրամ, իսկ բիզնես ծրագրով` 1500 դրամ, ընդ որում, ապահովագրական գումարը տատանվում է 15 հազ. դոլարից մինչև 50 հազ. եվրո սահմաններում, ըստ սահմանված միջազգային կանոնների:
Տեղին է նշել, որ պոլիսի արժեքը կախված է թվարկված ռիսկերից, և, թվում է, թե ինչքան շատ են ապահովագրության պայմանագրով սահմանված ռիսկերը, այնքան բարձր է ապահովագրության գինը: Սակայն, տարբեր ապահովագրողների մոտ այս նույն ապահովագրական պրոդուկտի գները կարող են տարբերվել` ավելի քան քառակի անգամ: Ինչպես գտնում են շուկայի փորձագետները, ցածր սակագներից հարկավոր է զգուշանալ, քանի որ դա նշանակում է, որ ընկերությունն ի սկզբանե չի պատրաստվում հատուցել, այսինքն, ապահովագրության պայմանագրով (որն իրենից ներկայացնում է ավելի քան 40 էջից կազմված, մանր տպված ու, բնական է, անընթեռնելի մի փաստաթուղթ) այնքան վերապահումներ են նախատեսվում, որ ընկերությունն իր գործողություններում իրավաբանորեն դառնում է, գործնականում, անխոցելի: <ԻՆԳՈ Արմենիա> ընկերության փորձագետ Խաչիկ Սահակյանի կարծիքով, ապահովագրական ընկերություններն արդեն սկսել են վերանայել Պոլիսով սահմանված պարտավորությունների նկատմամբ իրենց վերաբերմունքը, քանի որ գիտակցել են, որ դժգոհ հաճախորդը դա բացասական գովազդի աղբյուր է ընկերության համար, ընդ որում, բավական ակտիվ աղբյուր, որը բերում է հաճախորդների կորստի: Ապահովագրողները ստիպված էին <ձգվել> նաև տուրիստական օպերատորների ընտրության հետևանքով, քանի որ նրանք են ապահովում տուրիստական Պոլիսների վաճառքի 80%-ը: <Ապահովագրական պոլիսները հաճախ տուրիստներին են առաջարկվում հատկապես տուրիստական ընկերությունների կողմից, և հաճախորդի ու ապահովագրողի միջև առաջ եկած պրոբլեմների դեպքում, մանավանդ, երբ այն սկսում է դառնալ ավանդույթ, տուր-օպերատորները նախաձեռնում են տարբեր միջոցներ, կրճատելով իրենց գործընկեր-ապահովագրական ընկերությունների ցանկը, և աշխատում են գործ ունենալ միայն նրանց հետ, որոնք իրենց դրսևորել են որպես հուսալի և իր պարտավորությունները կատարող ապահովագրող>,-պարզաբանում է Սահակյանը:
Հետաքրքրական է, որ ապահովագրողի ծառայությունների որակի ու <բարի մտադրությունների> լրջության մասին է խոսում նաև Պոլիսի տեսքը: Ինչպես նշում են փորձագետները, Պոլիսը լրացման համար պետք է լինի պարզ, առավելագույնս արտահայտելով այնպիսի տեղեկություններ, ինչպիսիք են` ապահովագրության ժամկետները, ուղևորության աշխարհագրությունը և այլն: Ի դեպ, որոշ ապահովագրողներ աշխատում են անորոշություն մտցնել այնպիսի պարզ տեղեկություններ գրանցելիս, ինչպիսին, օրինակ, ապահովագրության ժամկետն է: Տեղին է նշել, որ Պոլիսը կարելի է ձեռք բերել ինչպես միանվագ` այսինքն մեկ ուղևորության համար, այնպես էլ բազմանվագ` որոշակի ժամանակում մի քանի ուղևորություն կատարելու համար: Հայաստանյան ապահովագրողներն ավելի շատ խորանում են հատկապես երկրորդ տարբերակում, երբ, օրինակ, տուրիստին թույլատրվում է Պոլիսում գրանցել անսահմանափակ` մարտից մինչև նոյեմբեր, ժամկետ, ինչը կազմում է 9 ամիս կամ 275 օր: Այսինքն, թվում է, թե Պոլիսը նշված ողջ ժամանակահատվածում գործում է, բացառությամբ այն օրերի, երբ ապահովագրվածը գտնվել է Հայրենիքում: Սակայն ապահովագրողները բազմանվագ տուրիստական ապահովագրության ժամկետը սահմանափակում են` ընդամենը 3 ամսով (90 օր), ինչի մասին նշված է պայմանագրի անընթեռնելի և փոքրատառ տեքստում: Մեր հարցումները հաստատեցին այս տեղեկությունը և ապահովագրության պայմանագրի գործողության ժամկետների վերաբերյալ հարցին, ապահովագրական ընկերությունների մենեջերները, որոշակի տատանումներից հետո, ստիպված էին տեղեկացնել այդ սահմանափակումների մասին:
Տուրիստներին մենք խորհուրդ կտայինք ճշտել նաև Պոլիսի գործողության վայրը, քանի որ որոշ ընկերությունների մոտ ապահովագրության պայմանագրի գործողության վայր է հանդիսանում ուղևորության վերջնական երկիրը, իսկ միջանցիկ երկրներում գոյություն ունեցող ռիսկերը չեն ընդգրկվում:
Եթե դա երկար սպասված ուղևորություն է և դրա համար երկար ժամանակ փող է կուտակվել, պետք է հետաքրքրվել նաև երկրից ելքի ռիսկից, ինչը լայն տարածում ունի համաշխարհային պրակտիկայում: Տուրիստական ապահովագրության այս տեսակն ընդգրկում է ուղևորության ընթացքում տեղի ունենալիք բոլոր ռիսկերի ցանկը, մասնավորապես` գույքին պատճառված վնասները կամ դրա կորուստը, շտապ կարգով բանակ զորակոչվելը կամ դատավարությանը ստիպված մասնակցել, որի հետևանքով ապահովագրողն ստիպված է լինում հետաձգել իր ուղևորությունը, ինչպես նաև ապահովագրված անձի կամ նրա ընտանիքի անդամների, մոտիկ բարեկամների կամ նրա հետ միասին ուղևորության պատրաստվող անձանց մահը կամ առողջության վատթարացումը: Դժվար է հավատալ, որ դեռ կես տարի առաջ Հայաստանում նման ապահովագրական ծառայություներ չէին մատուցվում: Չնայած, ինչպես ցույց է տալիս պրակտիկան, նման ռիսկերը բավականին ակտուալ են նաև մեզ համար:
Ինչ վերաբերում է տոմսերին, ապա ավիաընկերությունները, որպես կանոն, դրանք փոխանակում են կամ էլ վերադարձնում դրանց արժեքը, եթե ուղևորությունը տեղի չի ունեցել չվերթը հետաձգելու պատճառով: Իսկ ի՞նչ անել արդեն գնված տուրիստական ուղեգրի կամ հյուրանոցում արդեն ամրագրված տեղերի ու այլ ծախսերի հետ:
Պարզվում է, որ չնայած գործնական լինելով հանդերձ, բնակչությունն իր ֆինանսական ռիսկերն ապահովագրել դեռ չի սովորել: <Այո, մինչև իսլանդական հրաբխի հետ կապված չվերթների հետաձգումը, երկրից ելքի ռիսկերը տուրիստների կողմից գործնականում դեռ պահանջարկ չունեին>,-պատմում են <ԻՆԳՈ Արենիա> ապահովագրական ընկերությունում, տեղական միակ ապահովագրական ընկերությունում, որը մատուցում է նման ծառայություններ: Ընդ որում, ընկերության փորձագետը տեղեկացրել է, որ երկրից ելքի ռիսկի աճի հետ մեկտեղ այդ պրոդուկտի սակագները բարձրացան և ներկայումս կազմում են ապահովագրական գումարի 4%: Այսինքն, 3000 եվրո միագումար բոլոր ծախսերի դեպքում ապահովագրության արժեքը կկազմի 120 եվրո: Տեղին է նշել, որ սեփական անդորրը պահպանելու համար դա այնքան էլ մեծ գին չէ, չէ՞ որ ապահովագրության դեպքում ընկերությունը փոխհատուցում է կրած բոլոր ծախսերը, իսկ ստացված միջոցներով կարելի է հանգիստը կազմակերպել կրկին, երկրից ելքի կամ մեկնելու պատճառները վերանալուց հետո:
Ինչ պետք է իմանալ ապահովագրական պատահարի դեպքում
Եթե ուղևորության ընթացքում առաջացել են պրոբլեմներ (օրինակ, առողջության հետ կապված պրոբլեմներ) և դրանք գտնվում են ապահովագրական ծածկույթում, ապա հարկավոր է զանգահարել Պոլիսում նշված հեռախոսահամարով, հետագա հրահանգներ ստանալու համար: Եթե ինչ-ինչ պատճառներով չի հաջողվել կապվել ապահովագրական ընկերության հետ, ապա հարկավոր է պահպանել իրականացված ծախսերի դրամարկղային բոլոր կտրոնները, որոնցով հետագայում ընկերությունը կփոխհատուցի կրած վնասները: Ընկերությունները, սովորաբար, հետագայում կտրոններով փոխհատուցումներ իրականացնելիս պրոբլեմներ չեն ստեղծում, սակայն, ինչպես նշեցին <ԻՆԳՈ Արմենիա> ընկերությունում, ավելի խորությոամբ են ուսումնասիրվում որոշ երկրներում ձեռք բերված կտրոնները: <Մեր հայրենակիցները հմտացել են անգամ բժշկական ծառայությունների մատուցման դրամարկղային կտրոններ են գնելու մեջ, որոնք ազատ վաճառվում են Թուրքիայում, հետևաբար, որևէ երկրի տարածքում պրոբլեմների առաջացման մասին ապահովագրողին տեղյակ պահելը հանդիսանում է մեր ընկերության պարտադիր պայմաններից մեկը>:
Ո՞ւմ է օգնել տուրիստների ապահովագրությունը կամ` իրավիճակը թվերով
2010 թվականի հունվար-մարտ ամիսներին տուրիստների ապահովագրության պայմանագրերով տեղի ունեցած 92 ապահովագրական պատահարներով հատուցման ծավալները գերազանցել են 10 մլն.դրամը: Ընդ որում, տուրիստների ապահովագրության հատվածում գործող 8 ընկերությունները կնքել են 6270 ապահովագրության պայմանագրեր, որոնց ընդհանուր ապահովագրական գումարը կազմել է 181 մլրդ.դրամ, իսկ պրեմիաների ընդհանուր գումարը` 50 մլն.դրամ:
Հետաքրքրական է, որ փորձագետները միահամուռ կերպով գտնում են, որ հատուցումների ծավալները կարող էին լինել ավելին, եթե տուրիստները վստահությամբ վերաբերվեին ապահովագրական ընկերություններին և ապահովագրական պատահարը վրա հասնելիս մի փոքր ժամանակ ծախսեին համապատասխան փաստաթղթերի ու դրամարկղային կտրոնների հավաքման վրա: Չնայած, տուրիստների դիմումների աճի դինամիկան վկայում է այն մասին, որ ապահովագրական պրոդուկտների նկատմամբ սպառողների վստահությունն այնուամենայնիվ, աճում է:
Փորձագետ․ Հայաստանում էլեկտրաէներգիայի սակագների զսպումը կրում է խիստ ժամանակավոր բնույթ
Քաղաքագետ․ ԵԱՏՄ-ից Հայաստանի դուրս գալը կհանգեցնի նրա կախվածության ադրբեջանական և թուրքական շուկաներից
Արթուր Ավետիսյան․ Ապագա ԱԷԿ-ի մոդելի ընտրության շուրջ բոլոր մտորումները խոսակցություններից այն կողմ չեն գնա, քանի դեռ չկա ռազմավարական զարգացման տեսլական
ATI.SU․ Հայաստանում միջազգային բեռնափոխադրումների պահանջարկը 30%- ով աճել է
ՔՊ-ը Կենտրոնական բանկի խորհրդի անդամի պաշտոնի համար առաջադրել է Արմեն Քթոյանի թեկնածությունը
Հայաստանն ու Ֆրանսիան դիտարկում են տեխնոլոգիական ոլորտում համագործակցության ընդլայնման հեռանկարները
Հայաստան ներմուծվող ցորենի ավելի քան 99,9%-ը ստացվում է Ռուսաստանից