Երկուշաբթի, 18 Հոկտեմբերի 2010 15:59
Հարկավոր է գնալ ամենահրատապ խնդիրների հունով, նախապես հաշվարկված պլանով: Ցայտնոտային իրավիճակում դա է հաջողության գրավականը
Մեր յուրաքանչյուր քայլ, ինչքան էլ այն լինի մանրազնին հաշվարկված և հանգամաներոն մտածված, ենթակա է որոշակի ռիսկերի, սակայն կարելի է հավասարակշռել: Ի՞նչ ձևով: Ողջ քաղաքակիրթ աշխարհում արդեն բնական դարձած ձևով` ապահովագրվելով: Որոշ ժամանակներից ի վեր բազմաթիվ երկրներում ապահովագրության որոշակի տեսակները մարդկանց համար արդեն դարձել են պարտադիր: 2011 թվականից Հայաստանում կսկսի գործել Ավտոքաղաքացիական պատասխանատվության պարտադիր ապահովագրությունը (ԱՊՊԱ): Ի՞նչ ձևով այն կընթանա մեր երկրում:
Այս մասին է Արմինֆո գործակալությանը տված հարցազրույցում պատմում Հայաստանի ապահովագրական շուկայի առաջատար <ԻՆԳՈ Արմենիա> ապահովագրական ընկերության գլխավոր տնօրեն Լևոն Ալթունյանը:
Պրն.Ալթունյան, մինչ Հայաստանում ԱՊՊԱ առաջիկա ներդրման վերաբերյալ հարցերին անցնելը, կուզենայի իմանալ, թե ինչո՞ւ կայացած և հաջողակ բժիշկը որոշեց զբաղվել ապահովագրական բիզնեսով, մանավանդ Հայաստանում, որտեղ տնտեսական համակարգն այսօր էլ դեռևս չի նպաստում ապահովագրական հարաբերությունների զարգացմանը:
Առաջին հերթին, մարդասիրական նկատառումներով, ցանկանում էի մեր քաղաքացիների հայացքներում ժպիտ տեսնել: Իսկ դա հնարավոր է միայն այն դեպքում, երբ տեսանելի հեռանկարում մարդուն ոչինչ նեղում: Իսկ ի՞նչ կարող է տալ նման զգացումը: Կամ սոցիալիստական հասարակարգ, որը, ցավոք, անցնող 78 տարիներին իրեն լիովին սպառեց, կամ էլ, ինչպես ասում էր Օստապ Բենդերը, իսկական երաշխիքը կարող է տալ միայն ապահովագրական Պոլիսը: Սակայն, ապահովագրական բիզնեսով զբաղվելու ձգտումը, հասկանում եք, թելադրված էր ոչ միայն բարոյական նկատառումներով, նաև համաշխարհային զարգացումների միտումներից ետ չմնալու և կայուն սոցիալտնտեսական համակարգ ունեցող երկրում ապրելու ցանկությունով: Չէ՞ որ գաղտնիք չէ, որ կայուն տնտեսությունը չի կարող գոյատևել առանց պահուստային համակարգի, որի զգալի մասը ձևավորում է հենց ապահովագրությունը:
Ինչպիսի՞ դժվարությունների էիք ստիպված բախվել Դուք և մյուս ապահովագրողները Հայաստանում ապահովարրության ինստիտուտի կայացման ամենա սկզբում, և ինչպիսի՞ դժվարությունների եք ստիպված լինում բախվել այսօր:
Երբ 1998 թվականին որոշեցի ընկղմվել ապահովագրական բիզնեսի մեջ, իմ բոլոր բարեկամներն ու համակուրսեցիներն ասում էին, որ ապահովագրությունով զբաղվելը հավասարազոր է նրան, որ Կոնյակի գործարանի փոխարեն կառուցենք Տիեզերակայան և փորձել բոլորին փորձենք համոզել, որ դա ճիշտ է: Սակայն աստիճանաբար ամեն ինչ փոխվում էր, և արդեն 2001-2002 թվականներին բոլորն էլ սկսեցին խոսել, որ ապահովագրությունը շատ կարևոր բան է, սակայն այդ պահին ապահովագրվել ոչ ոք առանձնապես չէր շտապում: Այսօր մենք արդեն ունենք բավականին մեծ թվով ֆիզիկական անձինք, որոնք ապահովագրված են ապահովագրական տարբեր ծրագրերով:
Դրանք պարզապես այն անձինք են, որոնք լավ են հասկանում ապահովագրության անհրաժեշտությունը, թե՞ ծանոթնե՞ր, բարեկամնե՞ր կամ ընկերնե՞ր են:
Տարօրինակ է, բայց, օրինակ, մեքենաները հիմնականում ապահովագրում էին ավտոսարքողները կամ Ոստիկանության աշխատակիցները, այսինք այն անձինք, որոնք արդեն երկար տարիներ համագործակցում են մեզ հետ և սեփական փորձով կարող են դատել մեր աշխատանքի մասին, նրանք մեկ անգամ չէ, որ համոզվել են, որ մենք միշտ հատուցում ենք: Իսկ բժշկական Պոլիսները հիմնականում ձեռք էին բերում առողջապահության աշխատակիցները, որոնք նույնպես տեսել են, որ ապահովագրությունն աշխատում է: Այսինքն, բավական է, որ մարդը մեկ անգամ համոզվի, որ ապահովագրությունն աշխատում է, որ վնասը հատուցվում է, նա սկսում է մտորել, արժե՞ արդյոք փորձել, չէ՞ որ շատերն են փորձել, ու գոհ են: Ի դեպ, Հայաստանում բժշկական ապահովագրությամբ առաջին վիրահատությունը դա AGRC ընկերության ազգությամբ հնդիկ տնօրենի սրտի վիրահատությունն էր: Այն ժամանակ, ապահովագրական շուկայի զարգացման լուսաբացում, միայն արտասահմանցիներն էին ապահովագրվում: Իսկ այսօր, երբ սկսվում է պարտադիր ապահովագրությունը, երբ պետությունն իր քաղաքացիներին բացահայտորեն հայտարարել է, որ ապահովագրության ինստիտուտին վստահում է իր գործընկերոջ նման, կարծում եմ, որ այդ մեսիջն արագորեն կհասնի բնակչության գիտակցությանը և ապահովագրությունը կմտնի ինքնազարգացման փուլ: Գնողական պահանջարկի ներկայիս միտումները վկայում են այս գործընթացում քաղաքացիների ձևավորվող միջին խավի ներգրավվածության մասին:
Հաճախ են հարցնում, իսկ ճի՞շտ է արդյոք պարտադրելը:
Ճի՞շտ է մարդկանց ստիպելը, որ անցնեն կանաչ լույսի տակով, չկեղտոտեն փողոցները, ծառայեն բանակում: Հարկավո՞ր է մարդկանց պարտադրել բոլոր այն կանոնների կատարմանը, որոնցով քաղաքակիրթ հասարակարգը տարբերվում է նախնադարյան հասարակարգից, պե՞տք է մարդկանց պարտադրել ճիշտ բաների: Հայտնի է, որ ինստինկտներն ու ցանկությունները միշտ չէ, որ տանում են դեպի անձի ազատության` շատ հաճախ տանում են դեպի դեգրադացիայի: Հետևաբար, պետությունը պետք է պարզ և հստակ կերպով հայտարարի իր դիրքորոշման մասին, և եթե անհրաժեշտ է` պարտադրել, իր բնակչությանը ներքաշելով գլոբալ զարգացումներում:
Դեռ շա՞տ դժվարություններ պետք է հաղթահարեն մեր ապահովագրողները Հայաստանի ապահովագրական շուկայի քիչ թե շատ դինամիկ զարգացումն ապահովելու համար:
Դրանք դժվարություններ չեն, այլ աճի ու զարգացման ամբողջական գործընթաց: Հիմնական դժվարությունը դա կրթության հին համակարգը քանդելն է, ինչը, կարելի է ասել, չինովնիկների մոտ հաջող ստացվեց: Դրան հետևում է կրթական նոր համակարգի կառուցումը, բիզնեսին, ինչպես նաև ժողովրդական տնտեսությանը բարձրակարգ մասնագետներ տալու երաշխիքներով, ինչը, պետք է խոստովանել, չինովնիկների մոտ առայժմ չի ստացվում: Հիմնական դժվարությունը նա է, որ պետական և առևտրային բուհերում վատ են ուսուցանում: Թող տրամադրեին դաստիարակության մեթոդաբանությունները տեղերում, մենք ինքներս այն կանեինք:
Իսկ ինչո՞ւ ինքներդ չեք կարող մշակել այդ մեթոդաբանությունները:
Ամեն մեկը պետք է զբաղվի իր գործով, հակառակ դեպքում, ինչո՞ւ վճարել հարկեր:
Ի՞նչ կտա մեր երկրի ֆինանսական շուկային պարտադիր ապահովագրությունը:
Կարծում եմ, զգալիորեն թափ կտա արժեթղթերի շուկան, բարձրացնելով ներդրումային գործընթացների ակտիվությունը: Ապահովագրությունը հանդիսանում է ֆինանսական պահուստների ձևավորման հիմնական աղբյուրներից մեկը, իսկ փողերը, ինչպես հայտնի է, պետք է աշխատեն: ԱՊՊԱ ներդրումից հետո մյուս քայլը կլինի կենսաթոշակային համակարգի ռեֆորմը, որը կբերի Հայաստանում կյանքի ապահովագրության ինստիտուտի կայացմանն ու զարգացմանը: Թվարկված ապահովագրական բոլոր կուտակումները երկար փողեր են, որոնք պետք է ներդրվեն: Ահա սրանք են քաղաքակիրթ ֆինանսական շուկայի հատկանիշները, որոնց մնում է միայն ավելացնել ներդրումային աշխատող գործիքներ:
Ի՞նչ եք կարծում, հանդարտորե՞ն կընթանա Հայաստանում ԱՊՊԱ ներդրման գործընթացը:
Կարծում եմ, որ ավելի հանդարտորեն, քան Ռուսաստանում, Վրաստանում և շրջակա մյուս երկրներում: Մեր Ռեգուլյատորը և Օրենքը մշակողները հաշվի են առել այդ երկրների և դրական և բացասական փորձը: Մենք կարողացել ենք մշակել ապահովագրական զեղծարարությունների դեպքերի կանխարգելման ավելի մտածված մեխանիզմ, հաջողվել է հստակորեն մշակել ավտոքաղաքացիական պատասխանատվության պարտադիր ապահովագրության սուբյեկտների փոխհարաբերությունները, շուկայի մասնակիցների վրա հաստատելով ավելի խիստ հսկողություն:
Իսկ արդյո՞ք ԱՊՊԱ սակագները բավականին բարձր չեն:
Սակագներում ներառված է 90-95% վնասաբերություն, հաշվի առնելով Բյուրոյին կատարվելիք վճարները և գործակալների կոմիսիոն վճարները: Սա ամենաօպտիմալ սցենար է: Իսկ եթե գնանք ամենավատ սցենարով, ապա պորտֆելի վնասաբերությունը կարող է անցնել 100%-ից, անգամ հասնել 120%-ի: Եվ այդ դեպքում, այն ընկերությունները, որոնք վաճառքի, մոտիվացիայի և խթանիչների նկատմամբ ցուցաբերել են ոչ պրոֆեսիոնալ մոտեցում, անվերապահորեն կթողնեն շուկան:
ԱՊՊԱ շուկայի ո՞ր տոկոսն եք պատրաստվում գրավել:
Կաշխատենք 100%-ի վրա, իսկ թե ոնց կստացվի, ապագան ցույց կտա:
Պրն.Ալթունյան, ինչպե՞ս են ընթանում գործակալական ցանցի ստեղծման գործերը: Ոսուցման լուրջ և ֆունկցիոնալ համակարգի բացակայության պայմաններում դժվար չէ՞ գործակալների պատրաստումը, չէ՞ որ գործակալը հանդիսանում է ընկերության դեմքը:
Սկսեմ ամենավերջից: Չէի ուզենա նեղացնել գործակալներին, սակայն հստակորեն ու պարզ կարող եմ հայտարարել, որ գործակալն առայժմ չի հանդիսանում ընկերության դեմքը: Այսօր, ինչպես նաև վաղը, գործակալն ավելի շուտ կարող է կատարել մեր ընկերության ընդամենը ձեռքերի դերը, որոնց օգնությամբ կարող ենք հասնել ապահովագրվողներին: Իհարկե, մենք կաշխատենք, որպեսզի այդ ձեռքերը լինեն մաքուր ու կոկիկ, չնայած, որ դրա համար այնքան էլ ժամանակ չունենք: Մոտ 2 ամիսների ընթացքում մենք պետք է բնակչությանն ապահովենք ապահովագրական Պոլիսներով, դրա համար էլ օգտվում ենք գործակալների կողմից արված համագործակցության ցանկացած առաջարկից: Գործակալի դաստիարակումն ու <ԻՆԳՈ Արմենիայի> իմիջին հասցնելը կլինի պերմանենտ և երկարատև գործընթաց: Կուզենայի մեկ անգամ ևս կրկնել, որ գործակալներն առայժմ չեն կարող լինել մեր ընկերության դմքը: <ԻՆԳՈ Արմենիան> դա այն 70 աշխատակիցներն են, որոնք կազմում են ընկերության հիմնական կմախքը:
Ինչ վերաբերում է գործակալների պատրաստման ֆունկցիոնալ համակարգի բացակայությանը, ապա, հավատացեք, ապահովագրողների համար այսօր դա ամենագլխավոր խնդիրը չէ: Բոլոր հարցերը ետ են մղվում այսօրվա ամենակենսական հարցի առջև` ինչպե՞ս պետք է կատարվի ֆիզիկական անձ հանդիսացող գործակալների ձևակերպումը: Այսօր Հայաստանի օրենսդրությունը հարմարեցված չէ գործակալների ինստիտուտին, այն ստիպում է գործակալներին գրանցել որպես ընկերության աշխատակիցների: Դա նշանակում է, որ եթե այսօր հավաքել ենք մոտ հազար գործակալ, և նրանց առաջարկել ենք հիմնական աշխատանքից դուրս աշխատանք, ապա պետք է նրանց ձևակերպենք պայմանագրային հիմունքներով, կատարելով նրանց համար համապատասխան սոցիալական վճարներ: Այնուհետև, համաձայն աշխատանքային նոր օրենսդրության, պետք է կատարենք վերահաշվարկներ, վճարենք արձակուրդայիններ, անգամ այն դեպքում, երբ գործակալը չի կարողացել գոնե մեկ պայմանագիր կնքի: Այս ամենը բխում է օրենսդրության թերի կարգավորվածությունից, իսկ եթե այն հանդիսանում է կարգավորված, ապա այդ դեպքում մենք արդեն դառնում ենք Հայաստանում գործակալների ինստիտուտի տորպեդահարման ականատեսը:
Ի՞նչ ձևով եք պատրաստվում լուծել այդ պրոբլեմը:
Մենք աշխատում ենք իրավաբանների հետ, որպեսզի նրանք մեզ որոշակի լուծումներ տրամադրեն, մեր շահերը դատարանում պաշտպանելւ համար: Հասկանում եք, այս ամբողջ քաշքշուկը հսկայական ուժեր, միջոցներ ու ուշադրություն է խլում: Հրատապ հարցերը լուծելու փոխարեն ստացվում է` չինովնիկական ապարատի հետ դատարկ եռուզեռ: Սակայն սա բազմաթիվ հրատապ հարցերից ընդամենը մեկն է, որը խոչընդոտում է Հայաստանում ապահովագրական գործակալների ինստիտուտի կայացմանը: Մյուս հարցը վերաբերում է կանխիկ գումարը վերցնելիս հսկիչ-դրամարկղային ապարատների պարտադիր կիրառմանը: Այդ օրենքը գործակալներին պարտադրում է ապահովագրական Պոլիսը վաճառելիս տրամադրել դրամարկղային կտրոն:
Ինչն էլ իր հերթին, պահանջում է, որպեսզի գործակալը ձևակերպվի որպես անհատ ձեռներցի…
Հենց այդպես: Հարկավոր է գործակալին ձևակերպել որպես անհատ ձեռներեցի, տրամադրելով նրան հսկիչ-դրամարկղային ապարատ: Դա այն դեպքում, երբ գործակալները Պոլիսներ են վաճառում: Իսկ ի՞նչ է իրենից ներկայացնում ապահովագրական Պոլիսը: Դա խիստ հաշվառման փաստաթուղթ է, որը թողարկվում է <Ապահովագրվողնրի Բյուրոյի> կողմից, համապատասխան քանակով և համարներով տրամադրվում է ապահովագրական ընկերությանը և ունի կրկնակի հսկողություն` ապահովագրական Պոլիսների համարներով և ավտոմեքենայի դիմապակու վրա փակցվող տալոնների համարներով: Իսկ ի՞նչի համար են պետք դրամարկղային այդ լրացուցիչ կտրոները: Վաճառքի ո՞ր փուլում է պետք տրամադրել այդ կտրոնը` գործակալի կողմից հաճախորդին, թե՞ ապահովագրական ընկերության կողմից գործակալին: Եվ պե՞տք է արդյոք ապահովագրական ընկերությունը տրամադրի դրամարկղային կտրոն խիստ հաշվառման բլանկների վաճառքի համար: Պատկերացրեք, մի քանի հազար գործակալներ հսկիչ-դրամարկղային ապարատները ձեռքներին թափառում են հանրապետությունում, իսկական անհեթեթություն: Ցավոք, այս հարցերը գտնվում են ապահովագրական ընկերությոնների իրավասություններից դուրս, հակառակ դեպքում, վաղուց ստացված կլինեին դրանց օպտիմալ լուծումները:
Էլիտա Բաբայան
ԱՎԵԼԱՑՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
Փորձագետ․ Հայաստանում էլեկտրաէներգիայի սակագների զսպումը կրում է խիստ ժամանակավոր բնույթ
Քաղաքագետ․ ԵԱՏՄ-ից Հայաստանի դուրս գալը կհանգեցնի նրա կախվածության ադրբեջանական և թուրքական շուկաներից
Շաքարի ներմուծումը Հայաստան 2025թ. առաջին կիսամյակում կրճատվել է 66%-ով
ATI.SU․ Հայաստանում միջազգային բեռնափոխադրումների պահանջարկը 30%- ով աճել է
ՔՊ-ը Կենտրոնական բանկի խորհրդի անդամի պաշտոնի համար առաջադրել է Արմեն Քթոյանի թեկնածությունը
Հայաստանն ու Ֆրանսիան դիտարկում են տեխնոլոգիական ոլորտում համագործակցության ընդլայնման հեռանկարները