Չորեքշաբթի, 8 Դեկտեմբերի 2010 18:39

Տնտեսության դժվարին փուլում ACRA-ն ապացուցեց իր արդյունավետությունը

ԱրմԻնֆո. ACRA վարկային բյուրոյի գործադիր տնօրեն Արտակ Արզոյանի հարցազրույցը Արմինֆո գործակալությանը

Որքա՞ն է վարկային պատմությունների թիվը Ձեր տվյալների բազայում և ինչպիսի՞ աճ է արձանագրվել վերջին տարում: Տեղեկատվական ծածկույթի ո՞ր բաժինն է ապահովում ACRA-ն

Ներկայումս մենք տեղեկություններ ունենք 950 վարկառուների վերաբերյալ: Ընթացիկ տարում տեղեկատվության աճի տեմպերն ընկել են, սակայն, չնայած դրան, ենթադրում եմ, որ 2011 թվականին պատմությունների քանակը կանցնի 1 միլիոնից: Հիշեցնեմ, սպառողական շուկայում 2008 թվականին տեղի ունեցած “բումից” հետո, 2009 թվականին անկում տեղի ունեցավ, որը դանդաղ տեմպերով վերականգնվում է: Ներկայումս բնակչության տնտեսապես ակտիվ և վարկունակ մասի վերաբերյալ վարկային պատմություններն արդեն կազմված են: Վերջին տարում այդ թիվն աճել է 30-40 հազարով, իսկ 2008 թվականի համեմատ` 100-150 հազարով: Դրա հետ մեկտեղ, մեր բազայում, չնայած դանդաղորեն, բայց մշտապես համալրվում են վարկային պատմությունները: Տնտեսության ակտիվացմանը զուգընթաց այդ բազան կսկսի ավելի արագորեն համալրվել: Հայաստանի ներկայիս սոցիալական, անգամ ակտիվ վարկավորման պայմաններում, դեռևս քիչ են այն ընտանիքները, որոնցում, ելնելով եկամուտներից, ընտանիքի յուրաքանչյուր անդամ կարող է իրեն թույլ տալ օգտվել օվերդրաֆտներից, ավտովարկավորումից կամ հիպոթեկից:

Ներկայումս ACRA ապահովում է երկրի չափահաս բնակչության 41% վերաբերյալ տեղեկատվական ծածկույթ, քանի որ մեզ մոտ գրանցվում են բոլոր վարկերը, իսկ Համաշխարհային բանկի Doing Business վարկանիշով մեր ցուցանիշը ամենաբարձրն է ԱՊՀ երկրների մեջ:

Ինչպիսի՞ հաճախականությամբ են բանկերը և վարկային կազմակերպությունները դիմում վարկային ծառայություններին: Վերանայվե՞լ են արդյոք տեղեկատվության մեկ միավորի սակագները:

Այդ առումով մեր ցուցանիշները սպասվածից բարձր են, քանի որ ծածկույթը կազմում է 180%, ինչի վրա ազդում այն, որ դիմումների որոշակի մասը չեն բավարարվում և չեն վարկավորվում: Ճգնաժամային փուլում բանկերը, անցանկալի ռիսկերից խույս տալու նպատակով, խստացրեցին վարկառուների ընտրության չափանիշները, և առայժմ գերադասում են գործ ունենալ ստուգված հաճախորդների հետ: Միջին և խոշոր վարկեր տրամադրելիս վարկատուները տեղեկատվություն ստանալու նպատակով դիմում են մեզ, ոչ միայն տվյալ հայտատուի կամ պոտենցիալ վարկառուի, այլ նաև նրան փոխկապակցված անձան վերաբերյալ: Այս միտումների կողմնակիցն են հանդիսանում հայկական շատ բանկեր: Յուրաքանչյուր բանկ, վարկավորելիս, միջին հաշվով 3-4 անգամ հարցում է անում մեզ: Վարկային տեղեկատվության նման պահանջարկ ունենալուն մենք ձգտում էինք դեռևս 2004 թվականին: Ներկայումս առանց այդ հարցման վարկավորումն անհնար է, ընդ որում, բանկերը տեղեկատվություն են ստանում ոչ միայն վարկային բյուրոյից, այլ նաև ԿԲ վարկային ռեգիստրից: Դրանից ելնելով կարելի է ասել, որ վարկային տեղեկատվության ինստիտուտը մեր երկրում ձևավորված է, և այսօր դժվար թե գտնվի բանկ, որն առանց վարկային տեղեկատվության վարկ տրամադրի: Վարկային բյուրոն այն ինստուտներից մեկն է, որի գործունեությունն անգամ տնտեսության դժվարին փուլում ապացուցեց իր արդյունավետությունը:

Ներդրման ո՞ր փուլում է գտնվում սքորինգային համակարգը: Բացի այդ, նախատեսվում էր վարկառուների օպերատիվ մոնիթորինգի իրականացում, ինչպես նաև բանկերի և վարկային կազմակերպությունների վարկային պորտֆելների վիճակագրական վերլուծություն:

Սքորինգ տերմինն ունի տարբեր նշանակություններ և կիրառումներ, կախված տվյալ երկրից, ինչպես նաև մի շարք այլ գործոններից: Սակայն, գոյություն ունի խոշոր սքորինգի երկու տեսակ` վարկային բյուրոյի կամ վարքագծային սքորինգ և բանկային սքորինգ` application, որն իրականացվում է հաճախորդների դիմումների, նրանց եկամուտների, ինչպես նաև նրանց ընտանիքների անդամների եկամուտների հիման վրա: Behavioral սքորինգն իրականացվում է վարկային բյուրոյի տվյալներիհիման վրա, այն պարզ է և նրանով կարելի է օպերատիվորեն կողմնորոշվել: Հաշվի առնելով բանկերի կողմից վարկառուների նկատմամբ պահանջների խստացումը, behavioral սքորինգային համակարգի նշանակությունն աճել է: Ամբողջական սքորինգի համար նախատեսվում է օգտագործել նաև այլ աղբյուրներից ստացված տեղեկություններ: Ներկայումս թեստավորվում է ACRA-Score համակարգը: Դրանից հետո կսկսենք դրա պիլոտային կիրառումը: Մտադիր ենք ACRA-Score համակարգը ներդնել 2011 թվականի մարտի 1-ից:

Միաժամանակ, բանկերի կամ վարկային կազմակերպությունների վարկային պորտֆելի վերլուծության փաթեթն արդեն պատրաստ է և կիրառվում է բանկերի և որոշ վարկային կազմակերպությունների կողմից: Իր էությամբ այն շատ բովանդակալից է, քանի որ պարունակում է լուրջ մարկետինգային տեղեկություն, բանկերը հաջողությամբ են այն կիրառում: Սա շատ թանկ մարկետինգային գործիք է մենեջմենտի համար: Ինչ վերաբերվում է մոնիթորինգին, ապա այն համարյա պատրաստ է, սակայն կկիրառվի 2011 թվականին, քանի որ մենք ավարտում ենք բյուրոյի ծրագրային համակարգի երկրորդ փուլի ներդրումը, ինչը նախատեսում է նույն տեղեկատվության ստացումը, սակայն ավելի նոր ձևաչափով: Հուսով եմ, որ այդ ծառայությունը կսկսենք տրամադրել 2011 թվականի մայիսից:

Նախորդ հանդիպման ժամանակ Դուք նշեցիք, որ նախատեսում եք աբոնենտային սպասարկման ծառայության համակարգի ներդրում, այսինքն ամսական որոշակի վճարի դիմաց հաճախորդը կստանա անսահմանափակ տեղեկատվություն: Լուծվա՞ծ է արդյոք այդ հարցը:

Աբոնենտային սպասարկման ծառայությանը բանկերը միացան աստիճանաբար, ինչը շատ լուրջ խթան հանդիսացավ այդ տեղեկատվության կիրառման հարցում: Ներկայում այդ համակարգով աշխատում է 9 բանկ:

Սեպտեմբերին Հայաստանի խորհրդարանն ընդունեց “Վարկային տեղեկատվության շրջանառության և վարկային բյուրոների մասին” Օրենքը, ինչն իրավական հիմքեր է ստեղծում վարկային բյուրոների գործունեության, վարկային տեղեկատվության հավաքագրման և վարկային զեկույցների պատրաստման համար: Ի՞նչ է տալիս իրավական այդ դաշտի ստեղծումը:

2004 թվականից Հայաստանում գործում էր մի սուբյեկտ, որը զբաղվում էր վարկառուների վերաբերյալ վարկային տվյալների շրջանառությունով, հանձինս ACRA բյուրոյի, կազմելով վարկային տվյալների դինամիկ շրջանառություններ: Ընդ որում, բացակայում էր համապատասխան օրենսդրական բազան, որը կկարգավորեր վարկատուի, վարկառուի և վարկային բյուրոյի փոխհարաբերությունները: Գործող օրենսդրական դաշտը, իհարկե, թույլ էր տալիս իրականացնել վարկային բյուրոյի գործունեությունը, սակայն բացակայում էին վարկային տվյալների շրջանառության համար անհրաժեշտ պահանջները և կետերը:

ACRA-ի և բանկերի միջև համագործակցությունը ներկայումս կառուցվում է պայմանագրային հիմքերով, իսկ օրենքի ընդունումը թույլ տվեց այդ փոխհարաբերությունները տեղափոխել նոր մակարդակ, որից հետո սահմանվեցին պարտավորությունների հստակ շրջանակները, կապված ճշգրտված տեղեկատվության տրամադրման և բաժանման հետ, որտեղ, օրենքով նախատեսվում է, որ վարկային բյուրոյին տեղեկությունները տրամադրում են բոլոր բանկերը, վարկային կազմակերպությունները և ապահովագրական ընկերությունները, ինչն էլ իր հերթին թույլ է տալիս ձևավորել խոշորամասշտաբ տեղեկատվական բազա: Չնայած դրան, ներկայիս փուլում մենք արդեն պայմանագրեր ունենք բոլոր բանկերի և վարկային կազմակերպությունների մեծ մասի հետ: Օրենքի մյուս գլխավոր առավելությունը հանդիսանում է վարկառուների իրավունքների պաշտպանությունը, այդ թվում, վարկառուն իրավունք ունի վիճարկել իր վարկային պատմությունը կամ արգելել, ցանկության դեպքում, դրանից օգտվելը: Օրենքում տեղ են գտել նաև վարկային բյուրոներին համապատասխան տեխնոլոգիաներով ապահովելու կետեր:

ACRA նախատեսում էր ընդլայնել տեղեկատվական աղբյուրների ցանցը, ձեռնամուխ լինելով ապահովագրական, կոմունալ ծառայություններ մատուցող ընկերությունների, Ճանապարհային ոստիկանության, ՀՀ դատարանների և այլ շահագրգիռ կազմակերպությունների, ինչպես նաև պետական կառույցների հետ համագործակցությանը: Ո՞ր փուլում է գտնվում այդ հարցը:

Բնական է, զարգացման այդ ուղին ամենաբարդն է, քանի որ մենք ապահովում ենք բազմակողմանի տեղեկատվություն: Մեր կողմից իրականացված միջոցառումների արդյունքում արդեն պայմանագիր է կնքվել Հայջրմուղկոյուղու հետ, որը մեղ տեղեկատվություն տրամադրող առաջին կազմակերպությունն է: Տեղեկատվությունը հավաքվում է ACRA-ի երկրորդ համակարգով, որը կներդնենք 2011 թվականի հունվարին: Կնշեի միայն, որ հավաքագրվող տեղեկությունները բավականին որակյալ են, ինչը, ազնվորեն ասած, ոչ բանկային կազմակերպությունից չէինք սպասում: Որոշ պրոբլեմներ կան հեռահաղորդակցական և էլեկտրոնային-կոմունիկատիվ կազմակերպությունների հետ, որտեղ պետք է լուծվեն անհատական տեղեկությունների շրջանառության հետ կապված որոշ իրավաբանական հարցեր: 2011 թվականից մեր ռազմավարական ծրագրով մտադիր ենք լուծել այս հարցերը, առևտրային բանկերի և ԿԲ օգնությամբ, բարձրացնելով այս հարցը համապատասխան ատյաներում, ինչը հնարավորություն կտա բացասական տեղեկություններ ստանալ նաև կապի ոլորտի կազմակերպություններից, ինչպես նաև կոմունալ և կենցաղային սպասարկման ծառայություններ մատուցաղ այլ ընկերություններից: Գործընթացը դժվարին է ու երկար, քանի որ խոսքը գնում է բավականին մեծ բազա ունեցող տեղեկությունների և ACRA-ի տվյալների բազայի հետ դրանք ինտեգրելու մասին:

Իսկ ապահովագրական ընկերությունների հետ հարցն ավելի արագ կլուծվի, քանի որ օրենսդրական դաշտն արդեն պատրաստ է և բանակցությունները մինչև տարեվերջ կսկսենք: Տեղեկատվական ձևաչափն արդեն հաստատված է, սակայն հարցը կայանում է նրանում, որ հարկավոր է հարցին տալ փաթեթային լուծում, սինխրոն ձևով պայմանագրեր կնքելով բոլոր ապահովագրական ընկերությունների հետ: Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ ACRA-ի բաժնետերերը հանդիսանում են առևտրային բանկեր, ինչպես նաև ՀՀ Կենտրոնական բանկը, որոնք սերտորեն համագործակցում են ապահովագրական ընկերությունների հետ, հուսով ենք, որ որոշմանը երկար չենք սպասի: Արդեն 2011 թվականի հունվար-փոտրվարին, ACRA երկրորդ ծրագրի ներդրումով կսկսենք տրամադրել նաև ապահովագրական ընկերությունների տեղեկությունները, ինչով էլ ապահովագրական ընկերությունների համար կբացվի մուտքը դեպի ACRA-ի տվյալների բազա:

Նախատեսո՞ւմ է արդյոք ընկերությունն ընթացիկ տարին եզրափակել շահույթով:

Իհարկե այո: Նախորդ տարվա շահույթը գերազանցեց մեր սպասելիքները, կապված երկու հանգամանքի հետ` հաշվի առնելով տնտեսությունում առկա ճգնաժամային երևույթները մենք 2010 թվականի բյուջեն կազմել ենք ճգնաժամային փուլի համար: Ճգնաժամային փուլում էլ վարկային բյուրոյի համար կան դրական գործոններ` տրամադրվող վարկերի նկատմամբ հարցումների թիվը տրամադրվող վարկերի քանակի համեմատ բարձրանում է, վերջիններիս նվազեցման պայմաններում: Այդ պատճառով էլ մեր բյուջեն կրում էր կոնսերվատիվ բնույթ և, դրանից բացի, 2010 թվականին մենք բանկերին առաջարկեցինք նոր ծառայություն, որը նրանց հնարավորություն տվեց ավտոմատ կերպով ACRA բազայից ստանալ վարկային տեղեկատվություն, իհարկե, տվյալ անձի համաձայնությամբ: Մեր համակարգում արդեն 2 բանկեր օգտվում են այդ համակարգից:

Ընդհանուր առմամբ, մեր ընկերության ծառայություններից օգտվում են 21 առևտրային բանկեր և 22 վարկային կազմակերպություններ:

Արթուր Ասլանյան

ԱՎԵԼԱՑՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

RUB	4.56	0.06
USD	383.47	0.72
EUR	449.96	2.75
GBP	519.91	2.59
CAD	277.17	1.47
JPY	25.95	0.08
CNY	53.85	0.12
CHF	481.44	2.76

Նորություններ

Տնտեսության դժվարին փուլում ACRA-ն ապացուցեց իր արդյունավետությունը