Երկուշաբթի, 27 Դեկտեմբերի 2010 13:29
Ապահովագրողները պատրաստ են գնալ գյուղ, իսկ պետությունը` դեռ ոչ
ԱրմԻնֆո. Նշանակալից անկում ապրած և արդյունավետ տնտեսվարումից հեռու կանգնած Հայաստանի գյուղատնտեսությունն այսօր միջազգային պրակտիկայում լայնորեն կիրառվող ագրարային ռիսկերի ապահովագրության կարիքն ունի: Բայց այդ համակարգը Հայաստանում կարող է գործել ագրոբիզնեսում իրականացվելիք համապատասխան փոփոխությունների ճանապարհով, որոնք որոշակի օրենսդրական նախաձեռնությունների, ինչպես նաև պետության հետևողական քաղաքականության կարիքն ունեն:
Գյուղատնտեսական ռիսկերի ապահովագրությունը Հայաստանի գյուղական բնակչության համար, մեղմ ասած, օտար թեմա է: Եվ հասկանալի է, չէ որ մեր տնտեսության ագրարային ոլորտը բացառապես ետ է մնում համաշխարհային տեխնիկական զարգացումներից, իսկ գյուղի բնակչությունն էլ հազիվ թե ի վիճակի է երկիրը կերակրել իր աղքատ բերքով: Գյուղատնտեսությամբ զբաղվելը, առաջին հերթին հողագործի համար, տնտեսապես դարձել է ոչ շահավետ: Գյուղական բնակչության հետ այս դվարին պայմաններում խոսել Հայաստանում ագրոապահովագրության հնարավոր զարգացման մասին թվում է թե վաղ է, սակայն, ընդհակառակը, պարզվում է, որ մենք այս հարցում, ավելի շուտ, ուշացել ենք:
Երկրում գյուղատնտեսական ռիսկերի ապահովագրության բացակայության պայմաններում մեկ անգամ չէ, որ կարելի էր համոզվել, որ ապահովագրության զարգացած չլինելն էապես թուլացնում է ագրարային հատվածի զարգացման հնարավորությւոնները, որն ամենախոցելին է “բնական” ռիսկերից: Բնության հետ, իհարկե, դժվար է պայքարել, սակայն նրա քանդող ուժերի հետևանքներից կարելի է ապահովագրվել:
Գյուղատնտեսական ռիսկերի ապահովագրությունը, պատմում են “Նաիրի Ինշուրանս” ապահովագրական ընկերությունում, այսօր մեծ մասսայականություն է վայելում ապահովագրական հարաբերությունների կարգավորված համակարգ ունեցող զարգացած երկրներում: Այնտեղ մշակված են ագրարային ռիսկերի ապահովագրության ոլորտի բազմաթիվ և տարբեր տեսակի ծրագրեր: Իսկ մի շարք զարգացած երկրներում ագրոռիսկերի ապահովագրությունը դրված է պատադիր հիմքերի վրա: Մեր երկրում ապահովագրության այս տեսակով զբաղվում են ոչ բոլոր ապահովագրական ընկերությունները: Սակայն նրանց գործարքներն էլ ներկայումս, լիովին բացատրելի և օբյեկտիվ պատճառներով, կրում են փորձնական բնույթ:
“Նաիրի Ինշուրանս” ընկերությունում նշում են, որ կա ագրարային ռիսկերի ապահովագրության երկու տարբերակ: Առաջինը, դա դասական տարբերակն է, երբ ապահովագրական պաշտպանվածությունը ապահովագրական պատահարը վրա հասնելիս` անբերրիության, անասունների մահվան և այլն, ֆերմերին երաշխավորում է հնարավոր վնասների մասնակի, կամ ամբողջական փոխհատուցում: Ցավոք, “ֆերմերական” ռիսկերի ապահովագրությւոնը Հայաստանում առանց գյուղատնտեսության ոլորտում որոշակի օրենսդրական նախաձեռնությունների, դժվար է իրականացել: Գյուղատնտեսության ոլորտի օրենսդրությունը չի սահմանում ոչ մեծ ֆերմերական տնտեսությունների իրավական կարգավիճակը, որոնք զբաղվում են անասնաբուծությամբ կամ որոշ գյուղատնտեսական կուլտուրաների աճեցմամբ: Բացի այդ, այսօր շատ ֆերմերներ չեն պահպանում անասնաբուծական տնտեսությանն անհրաժեշտ բազմաթիվ պայմաններ: Ֆերմաներում չկան անասունների համար հատուկ տեղեր և տաքացվող սենյակներ, չեն իրականացվում պլանային միջոցառումները, որոնք հսկում են անասունների վակցինացումը, իսկ անասնաբուժական ծառայությունների աշխատանքն աչքի չի ընկնում իր արդյունավետությամբ: Համակարգային այս թերաշխատանքները, իհարկե, գյուղատնտեսական ռիսկերի ապահովագրությունն ապահովագրողի համար դարձնում են ծայրաստիճան անարդյունավետ: Սակայն կա նաև հակառակ արդյունքը, ապահովագրությունը խթան կհանդիսանա այդ տարրական նորմերի և տնտեսվարման պրոցեդուրաների ներդրման համար: Այնուամենայնիվ, խոշոր եղջերավոր անասունների ապահովագրությունը հանդիսանում է, գտնում են ընկերության մասնագետները, ագրոապահովագրության ոլորտի ամենա իրական ուղղություններից մեկը: Այսօր “Նաիրի Ինշուրանս” ընկերությունն ունի գործող պայմանագրեր: Այդ պայմանագրերով ապահովագրավճարի չափը սահմանվել է ապահովագրական գումարի 6-7 տոկոսի չափով:
Եթե խոշոր եղջերավոր անասունների ապահոագրույթունը քիչ թե շատ հասկանալի է, ապա ագրարային կուլտուրաների ապահովագրությունը, նշում են ընկերությունում, ավելի դժվարին խնդիր է, քանի որ պահանջում է հնարավոր ռիսկերի գնահատման և դրանց վրա հասնելու հավանականության նկատմամբ մեթոդաբանական մոտեցում:
Ագրարային ռիսկերի ապահովագրության զարգացած համակարգ ունեցող երկրներում մեծ մասսայականություն է վայելում այն պրոդուկտները, որոնք ֆերմերներին թույլ են տալիս ապահովագրվել միայն մեկ կամ մի քանի ռիսկերից: Նման պրոդուկտները, բացատրում են ընկերությունում, ապահովագրական պաշտպանվածություն են տրամադրում որոշակի, նախատեսված ռիսկերից միայն և ֆերմերների վրա նստում են ավելի էժան, քան համալիր ապահովագրության պրոդուկտները, որոնք սովորաբոր ներառում են ռիսկերի մեծ ցանկ: Դրանք մշակվում են, այսպես կոչված ինդեքսային ապահովագրության, մասնավորապես, բերքատվության և բնակլիմայական ինդեքսների կիրառմամբ:
Ինդեքսային ապահովագրության պրոդուկտները, նշում են ընկերությունում, կարող են հետաքրքիր լինել նաև հայ ֆերմերներին, մանավանդ, որ բերքատվությունը մեր երկրում “տառապում է” բնական կատակլիզմներից ավելի սակավ, քան այլ երկրներում: Ներկայումս Նաիրի Ինշուրանսի մասնագետներն աշխատում նման պրոդուկտի ստեղծման ուղղությամբ, իրականացնելով ագրարային ոլորտի մոնիտորինգ, ինչը թույլ կտա բացահայտել գյուղի տեղական առանձնահատկությունները, գնահատել հնարավոր ռիսկերի հավանականությունը, ինչպես նաև բերքատվության վրա դրանց ազդեցության աստիճանը:
Մեր շուկայի համար ամենահավանական և գործուն տարբերակը կարող է լինել նաև գյուղատնտասական արտադրության ռիսկերի ապահովագրությունը: Խոսքը գնում է սննդի և վերամշակող արդյունաբերություննների ձեռնարկությունների մասին, առաջին հերթին կաթնամթերքի արտադրության ձեռնարկությունների մասին: Ի դեպ, ժողովրդական տնտեսության այս ոլորտը վերջին տարիներին լուրջ փոփոխություններ է կրել: Քիչ թե շատ կարգավորված այդ շուկայում ներկայումս աշխատում է ավելի քան 80 փոքր և միջին ձեռնարկություն, տալով միջազգային շուկայի համար բավականին մրցունակ արտադրանք: Մասնագետները նշում են, որ այդ շուկայի մասնակիցները շահագրգռված են ապահովագրական պաշտպանվածություն ունենալու հարցում, փորձելով հնարավորին չափով իջեցնել դրա արժեքը: Ապահովագրության մեջ նրանք առաջին հերթին դիտում են իրենց բիզնեսը ֆինանսական կորուստներից զերծ պահելու հանգամանքը և հաճախ են ապահովագրողներին դիմում նրանց համար, գործնականում, անլուծելի խնդիրներով: “Նաիրի Ինշուրանսում” պատմում են, որ միայն անցյալ ամիս նման առաջարկություններով ընկերությանն է դիմել սննդի արդյունաբերության ոլորտի 12 գործարար: Ապահովագրական ընկերությունները, իհարկե, դեմ չեն ապահովագրական պաշտպանվածություն տրամադրել նրանց, սակայն ագրարային հատվածի ձեռնարկությունների հետ աշխատելու հարցում տեղեկատվական բազայի և մեթոդաբանական մշակումների պակաս են զգում:
Այսպիսով, այդ ձեռներեցների հետ աշխատելու համար անհրաժեշտ մեխանիզմների մշակումը կպահանջի բավականաչափ ժամանակ, որակյալ կադրեր, ինչպես նաև նյութական ռեսուրսներ: Այսօր, երկրում ԱՊՊԱ ներդրման պայմաններում, ապահովագրողները հազիվ թե ձեռնամուխ լինեն նման ծավալներով գործի: Այլ բան է, որ ագրոռիսկերի ապահովագրությունն ապագայում ապահովագրողներին թույլ կտա դիվերսիֆիկացնել ռիսկերը, որոնք կապված են ԱՊՊԱ վնասաբերության հնարավոր աճի հետ: Իսկ այդ ուղղությամբ, հնարավոր է, ժամանակն է մտածել, ինչը կարող է ևս մեկ քայլ հանդիսանալ երկրում ապահովագրական բիզնեսի զարգացման համար բարենպաստ ռեգուլյատիվ դաշտ ստեղծելու գործում:
Էլիտա Բաբայան
ԱՎԵԼԱՑՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
TUMO և Astana Hub. դու՝ ինձ, ես՝ քեզ
Փորձագետ․ Հայաստանում էլեկտրաէներգիայի սակագների զսպումը կրում է խիստ ժամանակավոր բնույթ
Շաքարի ներմուծումը Հայաստան 2025թ. առաջին կիսամյակում կրճատվել է 66%-ով
ATI.SU․ Հայաստանում միջազգային բեռնափոխադրումների պահանջարկը 30%- ով աճել է
ՔՊ-ը Կենտրոնական բանկի խորհրդի անդամի պաշտոնի համար առաջադրել է Արմեն Քթոյանի թեկնածությունը
Հայաստանն ու Ֆրանսիան դիտարկում են տեխնոլոգիական ոլորտում համագործակցության ընդլայնման հեռանկարները