Երեքշաբթի, 4 Դեկտեմբերի 2012 13:38

Կարեն Տուրյան: Վարկ ձևակերպելն այժմ տնտեսապես նպատակահարմար չէ

ԱրմԻնֆո: Դոլարային պարտատոմսերը, որոնք փոխարինելու եկան դրամային պարտատոմսերին, ըստ երևույթին, մեծ մասսայականություն են սկսում վայելել հայ գործարարների շրջանում: Ոմանք արդեն գրանցել են իրենց էմիսիոն պրոսպոկտները, ևս մի քանի ընկերություն հայտարարել են պարտատոմսեր տեղեբաշխելու իրենց մտադրությունների մասին: Դոլարային էմիսիաների նոր ալիքը չշրջանցեց նաև հայկական IPO շուկայի պիոներին՝ «Արցախ ՀԷԿ» ընկերությանը: Ընկերության կորպորատիվ պարտատոմսերի տեղաբաշխման մանրամասների մասին է ԱրմԻնֆո գործակալության հետ հարցազրույցում պատմում թողարկման անդերռայթերի՝ Արմսվիսբանկի ներդրումների դեպարտամենտի ղեկավար Կարեն Տուրյանը:

Պրն.Տուրյան, որո՞նք են ընկերության պարտատոմսային փոխառության հիմնական պարամետրերը: Ի՞նչ կարգի ներդրողների համար է նախատեսված թողարկումը:

«Արցախ ՀԷԿ» ընկերության պարտատոմսային փոխառությունն իր հիմնական պարամետրերով շատ քիչ է տարբերվում շուկայում արդեն հայտարարված թողարկումներից: Ծավալը կազմում է 6 մլն.ԱՄՆ դոլար, մարման ամկետը՝ 3 տարի, իսկ եկամտաբերությունը՝ 10%, տարական երկու անգամ արժեկտրոնի վճարումով: Ընդ որում, ի տարբերություն մյուս թողարկումների, ընկերության կորպորատիվ պարտատոմսերը նախատեսված չեն զանգվածային սպառողին, քանի որ անվանական արժեքը կազմում է 10 հազ.ԱՄՆ դոլար: Այսինքն, թողարկումն առաջին հերթին նախատեսված է այն ներդրողներին, որոնք հանդիսանում են ընկերության սեփականատերեր: Նրանց համար «Արցախ ՀԷԿ» ընկերությանը կատարված ներդրումներն այսօր հանդիսանում են ամենաշահութաբերը:

Այսինքն, բարձր եկամտաբերությունը փոխհատուցո՞ւմ է նրանց ռիսկերը:

Ռիսկեր, իրոք, կան: Սակայն, ընկերության սեփականատերերը, որոնք հիմնականում հանդիսանում են նաև դոլարային պարտատոմսերի պոտենցիալ տերերը, արդեն գնացել են ռիսկի, երբ նախկինում ձեռք են բերել ընկերոթւյան որոշակի քանակի պարտատոմսերը: Իսկ այժմ այդ ներդրումը նրանց համար հանդիսանում է իրենց ներդրումային ակտիվներից ակնկալվելիք եկամուտները մեծացնելու լավ հնարավորություն: Քիչ հավանական է, որ հայկական որևէ բանկ այսօր կարող է դոլարային խոշոր ավանդներով ապահովել 10 տոկոսանոց եկամտաբերություն. Իսկ Եվրոպայում նման եկամտաբերություն ստանալն ընդհանրապես անհնար է:

Ի՞նչ ուղղությամբ է ընկերությունը նախատեսում ծախսել շուկայից հավաքագրված միջոցները:

Ներկայումս ընկերությունն ունի բանկային վարկերի մեծ պորտֆել: Այդ վարկերի տոկոսադրույքները կազմում են 12-14%: Այսպիսով, 10 % եկամտաբերություն ունեցող դոլարային պարտատոմսերն առաջին հերթին լուծում են ընկերության պարտքերի վերաֆինանսավորման խնդիրը: Սա պարտքերը կառավարելու ամենահարմար ձևերից մեկն է: Այն ամենը, ինչն այս կամ այն կերպ նպաստում է ընկերության պարտքային բեռի թեթևացմանն ու նրա շարունակական զարգացմանը, եկամուտներ է բերում առաջին հերթին նրա ներդրողներին, այդ նույն սեփականատերերին:

Բացի նրանից, որ ընկերությունը դոլարային պարտատոմսերի թողարկման միջոցով լուծում է պարտքերի վերաֆինանսավորման խնդիրը, հավաքագրված գումարի մի մասն էլ «Արցախ ՀԷԿ» ընկերությունը մտադիր է ուղղել հերթական փոքր հիդրոէլեկտրակայանի շինարարությանը, որի հզորությունը կլինի 4,2 ՄՎտ:

Արտարժութային պարտատոմսերի թողարկումը լավ այլընտրանք է բանկային վարկին, այսինքն, ըստ բազմաթիվ փորձագետների, դա ընկերությանը թույլ է տալիս փոխառությունների գծով տնտեսել միջոցներ: Որքա՞ն կարող է տնտեսել «Արցախ ՀԷԿ» ընկերությունն, օգտվելով նոր գործիքից:

Ակնկալվող տնտեսումը կկազմի տարեկան 120 հազ:դոլար: Դրան էլ գումարած այն, որ թողարկելով պարտատոմսեր, ընկերությունն ստիպված չի լինում բախվել բանկերի կողմից պարտադրվող որոշակի սահմանափակումների:

Գոյություն ունի մի կարծիք, որ արտարժույթով պարտատոմսերի թողարկման վերաբերյալ որոշումն իրար հետ կբախի լուրջ արտարժութային ռիսկեր ունեցող թողարկողներին (ոչ բանկային): Հետևաբար, փորձագետները գտնում են, որ անհրաժեշտ է սահմանափակել արտարժութային թողարկում իրականացնել ցանկացողների թիվը: Ի՞նչ եք կարծում այս մասին:

Կարծում եմ, այդ ընկերությունների թիվը սահմանափակել պետք չէ, շուկան մնում է շուկա, և ընկերություններն իրենք ի վիճակի կլինեն որոշել, թե որ գործիքներից օգտվեն, կամ ինչպիսի ռիսկեր վերցնեն իրենց վրա: Բացի այդ, Հայաստանում բազմաթիվ ընկերություններ իրենց հաշվարկները կատարում են դոլարով, հետևաբար, արտարժութային լուրջ ռիսկերի մասին խոսելն անիմաստ է:

Բնական է, որ ընկերությունն ունի կապիտալի շուկայում վարքի որոշակի երկարաժամկետ ռազմավարություն: Կդառնա՞ արդյոք արտարժութային պարտատոմսերի թողարկումն այդ ռազմավարության բաղադրիչը:

Շատ հնարավոր է, որ երեք տարուց, երբ մոտենա դոլարային առաջին փոխառության մարման ժամկետը, ընկերությունը, ելնելով ապագա իրողությունից, կազմակերպի դոլարային պարտատոմսերի երկրորդ թողարկումը, առաջինը վերաֆինանսավորելու նպատակով: Չնայած, եթե ընկերության նախագծերը լինեն հաջողված, իսկ գործիքը կամպարտատոմսը՝ բավականաչափ ճկուն, ապա հավանական է նոր թողարկումների իրականացում, որոնք ուղղված կլինեն նոր նախագծերի ֆինանսավորմանը:

Հասկանում եմ, որ կանխատեսելը հեշ բան չէ, այնուամենայնիվ, ինչպիսի՞ն կլինեն պարտատոմսերի տոկոսադրույթներն այդ ժամանակ: Չէ՞ որ դրանից է կախված երկրորդ թողարկման նպատակահարմարությունը:

Այո, իրոք, դժվար էկանխատեսել տոկոսադրույքները եռամյա հեռանկարում, մանավանդ, որ խոսքը գնում է դոլարային պարտատոմսերի մասին:

Կա՞ն արդյոք նախադրյալներ, որոնք կարող են բերել կորպորատիվ պարտատոմսերի եկամատաբերոթյան անկման:

Հնարավոր է, որ կենսաթոշակային բարեփոխումների հետևանքով տոկոսադրույքներն իջնեն, երբ պահանջարկն առաջին հերթին կտրուկ բարձրանա պետական պարտատոմսերի, իսկ միայն դրանից հետո՝ կորպորատիվ պարտատոմսերի նկատմամբ:

Այժմ շատ են խոսում զարգացող շուկաների ներդրումային գրավչության մասին: Նման շուկա է համարվում նաև մեր երկրիը: Ինչ-որ բան կհասնի՞ մեզ համաշխարհային ներդրումային հոսքերի այդպիսի տեղափոխությոնների արդյունքում:

Հայասատանը շատ փոքր երկիր է, կապիտալի շուկայի գրեթե բացակայությամբ, և սա ավելի հաճախ ենք ստիպված կրկնել, քան կցանկանայինք: Մենք չունենք ներդրումային գործիքներ, որոնք օտարերկրյա ներդրողներին միաժամանակ երաշխավորեին հուսալիություն և բարձր եկամտաբերություն: Չկան լավ, խոստումնալից ենթակառույցային նախագծեր, որոնք կարժանանային օտարերկրյա ներդրողների հետաքրքրությանը:

Այդ ամենից բացի, չկա նաև տնտեսական իրական աճ...

Դրա համար էլ մեր երկրին անհրաժեշտ են հզոր ենթակառույցային, ընդ որում ինչպես պետական, այնպես էլ մասնավոր նախագծեր, քանի որ դրանք կարող են միատեսակ հետաքիքիր լինել ներդրողին: Նման նախագիծ կարող է հանդիսանալ, օրինակ, ԱԷԿ-ի շինարարությունը: Էլեկտրաէերգիան մի պրոդուկտ է, որի նկատմամբ պահանջարկը մշտապես աճում է, այսինքն, այդ պրոդուկտի վաճառքից առաջացած ապագա հոսքերը կանխատեսելի են: Սրանով էլ նման նախագծերը գրավիչ են ներդրողներին:

Արտահանումային կողմնորոշում ունեցող տնտեսություն ունի՞ արդյոք ապագա, չէ՞ որ դա է մեր իշխանությունների միակ հույսը:

Այդ ուղղությունն ապագա կունենա միայն աբխազական երկաթուղին բացելուց հետո: Իսկ առայժմ, տրանսպորտային մեծ ծախսերի հետևանքով, այն չի կարող զարգանալ:

Շնորհակալության հարցազրույցի համար

Էլիտա Բաբայան

ԱՎԵԼԱՑՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

RUB	4.73	-0.02
USD	382.65	-0.07
EUR	442.76	-1.39
GBP	502.42	-1.81
CAD	273.11	-1.10
JPY	24.83	-0.03
CNY	53.79	-0.02
CHF	477.00	-1.40

Նորություններ

Կարեն Տուրյան: Վարկ ձևակերպելն այժմ տնտեսապես նպատակահարմար չէ