Հինգշաբթի, 21 Մարտի 2013 16:32

Բանկերի կողմից քարտային շուկայի հաջող յուրացումն այս հատվածում եկամուտների էական աճ է ապահովում

ԱրմԻնֆո. Հայաստանի բանկային համակարգում վերջին տարիներին դիտվում է քարտերի սպասարկման կոմիսիոն վճարների միջին հաշվով 30% աճ, պլաստիկ գործառնությունների 28% ծախսերի պայմաններում: Այս մասին են վկայում ԱրմԻնֆո գործակալության` ՙՀայաստանի բանկերի վերլություններ և ֆինանսկաան վարկնիշներ՚ տեղեկագրի տվյալները, որը կազմվել է 2012 թվականի արդյունքներով:

Ըստ տվյալների, քարտային գործառնությունների շուկայում բանկերի եկամուտը 3 անգամ գերազանցում է գործառնական ծախսերը: 2012 թվականի արդյունքներով քարտերի սպասարկումից առաջացած միագումար եկամուտները գերազանցել են 6 մլրդ.դրամը, իսկ ծախսերը կազմել են մոտ 2 մլրդ.դրամ: Համեմատության համար նշենք, որ 2009 թվականին քարտերի սպասարկման կոմիսիոն եկամուտներն աճել էին մոտ 5%, իսկ ծախսերն աճել էին 28%-ով: Նշենք, որ պլաստիկ օպերացիաների գծով ծախսերի տակ նկատի է առնվում սպասարկման դիմաց վճարները այս կամ այն վճարային համակարգերին (Visa Int., MasterCard Int., American Express, Diners Club Int.) և Armenian Card-ին, ինչպես նաև այլ բանկերին:

Այս աճը պայմանավորված է բանկերի կողմից քարտերի սպասարկման դիմաց կոմիսիոն վճարների բարձրացումով: Մասնավորապես, եթե նախաճգնաժամայյին փուլում բազմաթիվ բանկեր իրենց քարտապաններին սպասարկելիս կիրառում էին զրոյական կոմիսիա, ապա ճգնաժամից հետո պատկերը փոխվեց, և այժմ միայն 6 բանկեր են պահպանել զրոյական կոմիսիան: Բացի այդ, 1-2% ¥մինչև 0.5-3%¤ աճել են այլ բանկերի քարտերով կանխիկացման տոկոսավճարները, ինչպես նաև 0.8-1% ¥մինչև 2-2.5%¤ բարձրացել է կանխիկացման կոմիսիան արտասահմանում: Ընդ որում տեղական ArCa քարտերի տարեկան սպասարկման արժեքը վերջին 5 տարիներին իջել է միջին հաշվով` 5.5 հազ.դրամից մինչև 3.7 հազ.դրամ, իսկ Visa և MasterCard քարտերի համար` 14.8 հազ. դրամից մինչև 13.7 հազ.դրամ: Տեղին է նշել, որ հաշվի չեն առնվում քարտային պրեմիում պրոդուկտները, որոնք կիրառվում են բացառիկ նախագծերում: Վերջին 3 տարիներին պլաստիկ տրանսակցիաների ընդհանուր ծավալն աճել է 43%, ընդ որում, միայն բանկոմատներով` 40%: Բանկոմատների քանակն աճել է 400-ով, մինչև 966, իսկ ակտիվ քարտերի թիվը` ավելի քան 2 անգամ:

Քարտերով օվերդրաֆտային դրույքը նույնպես աճել է, նախաճգնաժամային`18%-ից մինչև 20%: Եվ այս ամենը ակտիվ քարտերի ¥ավելի քան 1 մլն.¤, ինչպես նաև աշխատավարձային քարտերի ¥ընդհանուր քարտերի մոտ 60%-ը¤ թվի նշանակալից աճի պայմաններում: Այս ամենի հետ մեկտեղ, կենսաթոշակային քարտերի գծով 2011 թվականի մարտից սահմանված անվճար կոմիսիան փոխհատուցվում է կանխիկացումից հետո հաշվի վրա առաջացած մնացորդով: Եվ սա այն դեպքում, երբ 2012 թվականի վերջին Հայաստանում կենսաթոշակառուների ընդհանուր թիվը կազմում էր 505 հազար, իսկ կենսաթոշակային քարտերինը` 110 հազար: Փաստորեն, եթե հաշվի առնենք, որ կենսաթոշակի միջին չափը կազմում է 29689 դրամ, ապա ստացվում է, որ 110 հազ. քարտերի կանխիկացումից առաջացած ընդհանուր մնացորդը բանկոմատներում կարող է կազմել մոտ 50 մլն.դրամ:

Ըստ փորձագետների, հայկական պլաստիկ քարտերի շուկայի ներուժը, տնտեսական բարենպաստ կոնյունկտուրայի պայմաններում կարող է համարձակորեն գնահատվել` 1.5-2 մլն. բանկային քարտ, իսկ բանկոմատների ներուժն առաջիկա տարիներին` տարեկան 100-150 բանկոմատ: Ընդ որում, առանձնապես յուրացված չեն մարզային և շրջանային կենտրոնները, քանի որ ՙքարտային ներթափանցումը՚ համարժեք է տնտեսական ակտիվությանը:

Այսպիսով, Հայաստանի պլաստիկ քարտերի շուկայում տիրող իրավիճակը կարելի է բնութագրել հետևյալ կերպ` ներգրավված դրամային ռեսուրսների արժեքի բարձրացում, քարտային լուծումների և ինովացիոն տեխնոլոգիաների ներդրման ապահովմանն ուղղված ծախսերի աճ, ինչը բարձրացնում է ծառայությունների արժեքը քարտային մանրածախի հատվածում, շուկայի էական հագեցվածություն աշխատավարձային քարտերով, նոր, կորպորատիվ, ինչպես նաև միջին եկամուտներ ունեցող հաճախորդների թվի սահմնափակ աճ, ինչը բանկերին ստիպում է գնալ նոր մանրածախ հաճախորներ նվաճելուն, որոնք նախկինում ներգրավված չեն եղել բանկային բարդ ծառայությունների ոլորտում: Շարունակում է նաև բանկերի աստիճանական աշխատանքը շուկայի տեխնոլոգիալամն ենթակառույցները զարգացնելու ուղղությամբ, որն առաջին հերթին կապված է Armenian Card-ի ծրագրային ապահովման նորացման հետ:

Նշենք, որ Հայաստանում բանկային քարտերի զարգացման մեկնարկը տրվեց 2000 թվականի մարտին, Ազգային Միացյալ վճարային համակարգի ստողծումով Armenian Card (ArCa): Նախաձեռնության կազմակերպիչն էր ՀՀ Կենտրոնական բանկը, որը երկրի բանկերին նույնպես հրավիրեց զարգացնել քարտային բիզնեսը, դառնալով համակարգի անդամ, իրենց ուղղակի հսկողության տակ վերցնելով նոր շուկայի զարգացումը:

ԱՎԵԼԱՑՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

RUB	4.56	0.06
USD	383.47	0.72
EUR	449.96	2.75
GBP	519.91	2.59
CAD	277.17	1.47
JPY	25.95	0.08
CNY	53.85	0.12
CHF	481.44	2.76

Նորություններ

Բանկերի կողմից քարտային շուկայի հաջող յուրացումն այս հատվածում եկամուտների էական աճ է ապահովում