Էլեկտրաէներգիայի նոր սակագներ – հակառակ փորձագետների կարծիքի և ՀԾԿՀ հաշվարկների հիման վրա

Արմինֆո. «Եթե Հայաստանի էներգետիկ համակարգի զարգացմանն իրականացվում են ներդրումներ, ապա դրա դիմաց պետք է վճարեն հայ սպառողները»,- հունիսի 24-ին Հայաստանի Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի նիստից հետո հայտարարել է ՀԾԿՀ Սակագնային քաղաքականության վարչության ղեկավար Գարեգին Բաղրամյանը:

Դեռ 2015 թվականի ապրիլին էր, երբ Հայաստանի և Ռուսաստանի կառավարությունների ղեկավարների միջև Երևանում կայացած հանդիպմանը պայմանավորվածություն ձեռք բերվեց սահմանի վրա գազի սակագինն իջեցնելու մասին: Այն ժամանակ բոլորը միաբերան հայտարարեցին, որ այդ գործընթացը կբերի ոչ միայն սպառողների համար գազի սակագնի վերանայմանը, այլ նաև էլեկտրաէներգիայի սակագների իջեցմանը: Մայիսի 31-ին Հանձնաժողովը սահմանեց բնական գազի նոր սակագները, որից հետո Ռեգուլյատորի նախաձեռնությամբ սկսվեց նաև էլեկտրաէներգիայի սակագների վերանայման գործընթացը: Լավատեսները պնդում էին, որ գոյություն ունի սակագինը 20-25 դրամով իջեցնելու հնարավորություն, իսկ պրագմատիկները, հիմնվելով սեփական ռեսուրսների վրա, խոսում էին մոտ 10 դրամով իջեցնելու մասին: Արդյունքում, հաղթեց պրագմատիզմը, ինչպես նաև ՀԾԿՀ հաշվարկները:

Համաձայն ՀԾԿՀ կողմից այսօր կայացրած որոշման, էլեկտրաէներգիայի սակագինը կիջեցվի ընդամենը 2.58 դրամ:

Հաշվի առնելով 2016թ. օգոստոսի 1-ից մինչև 2017թ. օգոստոսի 1-ն ընկած ժամանակահատվածի համար կանխատեսվող էլեկտրաէներգիայի (հզորության) արտադրության, ներկրման և արտահանման հաշվեկշիռը, ջերմային կայաններին վաճառվող բնական գազի սակագնի փոփոխությունը, «Հայաստանի էլեկտրական ցանցերե ՓԲԸ-ի գործող սակագներում նախորդ տարիներին կուտակված վնասի փոխհատուցման համար միանվագ ներառված գումարի նվազեցման անհրաժեշտությունը, էլեկտրաէներգետիկական համակարգում գործող ընկերությունների ֆինանսատնտեսական գործունեության վրա ազդող մի շարք այլ գործոնների փոփոխությունները՝ ՀՀ հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի աշխատակազմն իրականացրել է էլեկտրաէներգետիկական համակարգի խոշոր արտադրող կայանների, էլեկրաէներգետիկական շուկային ծառայություններ մատուցողների և «Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» ՓԲԸ-ի սակագների վերաբերյալ իր հաշվարկները: Սակագների վերանայման գործընթացը նախաձեռնվել է` հաշվի առնելով  էլեկտրաէներգիայի գնագոյացման գործընթացի վրա առավել ազդեցություն ունեցող 3 գործոն:

«Նախ` ՀԷՑ վիճակը, հաշվի առնելով իրականացվող արդիականացումը և 23,4 մլրդ դոլարի վնասը փոխհատուցելու անհրաժեշտությունը, որը, կայացված որոշման համաձայն, պետք է փոխհատուցվի 1 տարվա ընթացքումե, - հայտարարել էր Բաղրամյանը: Երկրորդ գործոնը, նրա ասելով, 2016 թվականի հուլիսի 1-ից ակնկալվող բնական գազի սակագների փոփոխությունն է, որն իր հերթին կազդի ջերմակայանների սակագների վրա: Ինչպես նշել էր ՀԾԿՀ ներկայացուցիչը, երրորդ, առավել բացասական գործոնը, որն ազդում է էլկետրաէներգիայի վերջնական սակագնի սահմանման վրա, վերանորոգման և վերաբեռնման համար ԱԷԿ աշխատանքի պլանային դադարեցումն է 120 օրով` ընդունված 40-ի փոխարեն: «Այս գործոնի մասշտաբները հասկանալու համար անհրաժեշտություն է ծագում ԱԷԿ-ում արտադրվող 350 մլն կվտ/ժ էժան էլեկտրաէներգիան փոխարինելու ավելի թանկարժեքով, պարզաբանել էր Բաղրամյանը: Հենց երրրոդ գործոնի առկայության հետևանքով վարչության պետը բացառել էր մինչև 2015 թվականի օգոստոսի 1-ի սակագներին վերադառնալու հնարավորությունը: «Դրան կարելի էր վերադառնալ առաջին երկու պայմանի առկայության դեպքում: Սակայն, առկա պայմաններում, էլեկտրաէներգիայի սակագների 2-2,5 դրամով նվազեցումը օպտիմալ մեծությունն է, որի մասին մենք կարող ենք խոսել», - նշել էր նա:

Կա նաև լրացուցիչ գործոնը – բարձրավոլտ ցանցերում մեկնարկում է երկու խոշոր նախագիծ: «Սկսվում է Իրան-Հայաստան երրորդ ԷՀԳ և դեպի Վրաստան ենթակայանի շինարարությունները»,-պարզաբանել է Բաղրամյանը: Այսպիսով, սակագնում ներգրավված են նաև վարկերի սպասարկման և մարման հաշվարկները, որոնք ներգրավվել են այդ նպատակով, մասնավորապես, էներգահամակարգի արդիականացման համար, ընդհանրապես, ճշգրտել է նա: Նա նշել է, որ եթե վարկային միջոցները չլինեին այսքան էժան, ապա այս արդիականացումը սպառողի վրա ավելի թանկ կնստեր: «Եթե բարձրավոլտ ցանցերն ինքնուրույն իրականացնեին այս ներդրումները, ապա դա ավելի ձեռնտու կլիներ ընկերությանը: Այդ դեպքում մենք պետք է ընկերությանն ապահովեինք ավելի բարձր շահույթով, որպեսզի կարողանար սպասարկել վարկը»,-պարզաբանել է փորձագետը:

«Դեռ Երևանի ՋԷԿ-ում պետք է հաշվի առնվեին կապիտալ վերանորոգման ծախսերը, որը տեղի է ունենում 4 տարին մեկ անգամ»,-հավելել է Բաղրամյանը: Նա նշել է, որ էլեկտրաէներգիայի ինքնարժեքը նախորդ տարվա համեմատ բարձրացել է 2.7 դրամով: «Նախկին պայմանների պահպանման դեպքում անհրաժեշտություն կառաջանար էլեկտրաէներգիայի սակագինը բարձրացնել 2.7 դրամով»,-նշել է փորձագետը:

Ըստ ՀԾԿՀ որոշման, 2016 թվականի օգոստոսի 1-ից 1 կվտ/ժ դիմաց ցերեկային սակագինը կլինի 46,20 դրամ` ներկայիս 48,78 դրամի փոխարեն, իսկ գիշերային սակագինը`36,20 դրամ` ներկայիս 38,78 դրամի փոխարեն: Ավելի վաղ հաղորդվել էր, որ ՀԾԿՀ-ն, օգտվելով օրենսդրական իրավունքից, ինքն է նախաձեռնել էլեկտրաէներգիայի գործող սակագների վերանայման գործընթացը: Մինչդեռ, 2015 թվականի օգոստոսի 1-ին էլեկտրաէներգիայի սակագները բարձրացվեցին 16% կամ 6.93 դրամով, ինչը բողոքի ալիք բարձրացրեց Երևանում: Ինչպես այն ժամանակ հայտարարել էր ՀԾԿՀ նախագահ Ռոբերտ Նազարյանը, ռուսական ընկերության կողմից կուտակված պարտքի մի մասը (ավելի քան 107 մլրդ.դրամի 37 մլրդ.դրամը) կմարվի սպառողների հաշվին, քանի որ պարտքը ձևավորվել է ոչ թե ընկերությունն անարդյունավետ կառավարելու արդյունքում, այլ ՀԱԷԿ-ի 88-օրյա կանգնեցման, ինչպես նաև երաշտի պատճառով: Նրա խոսքով, այդ 37 մլրդ.դրամը պետք է ներառվի սակագնում և վճարվի մեկ տարում, որպեսզի ՀԷՑ-ը կարողանա ամբողջովին կատարել իր ֆինանսական պարտավորությունները:

Նշենք նաև, որ երկրի էներգետիկ համակարգի առողջացման նպատակով ՀՀ կառավարությունը փետրվարի 18-ին որոշում ընդունեց Համաշխարհային բանկից 30 մլն.դոլար ներգրավելու մասին, որի 4 մլրդ.183 մլն.դրամը կուղղվի ատոմակայանին, 10 մլրդ.717 մլն.դրամը`Երևանի ՋԷԿ-ին: