ՀՀ ֆիննախ. ՀԱԷԿ-ի արդիականացման նպատակով Հայաստանին տրամադրվող վարկն արտակարգ ձեռնտու է

Արմինֆո. ՀԱԷԿ-ի 2-րդ բլոկի շահագործման ժամկետի երկարաձգման նպատակով Ռուսաստանի կողմից Հայաստանին տրամադրվող 270 մլն.դոլարի վարկն արտակարգ ձեռնտու է և լիովին համապատասխանում է երկու երկրների շահերին: ԱրմԻնֆո գործակալության թղթակցի հետ զրույցում նման կարծիք է հայտնել ՀՀ ֆինանսների նախարարության Պետական պարտքի կառավարման վարչության հաշվառման և սպասարկման բաժնի պետ – վարչության պետի տեղակալ  Արտակ Մարությանը:

Մասնագետը հիշեցրել է, որ վարկային համաձայնագիրն ստորագրվել է 2015 թվականի փետրվարի 5-ին, երկու երկրների կառավարությունների կողմից: Մեծամորի ատոմակայանի շահագործման ժամկետը մինչև 2026 թվականը երկարաձգելու աշխատանքները գնահատվել են 300 մլն.դոլար, որի 270 մլն.դոլարը նախատեսվում է տրամադրել միջպետական արտահանումային վարկի տեսքով, իսկ 30 մլն.դոլարը` անհատույց դրամաշնորհի տեսքով: Ինչպես պատմել է մասնագետը, վարկը տրամադրվել է 14.5 տարի ժամկետով, վճարումների 5 տարի արտոնյալ ժամկետով: Արտոնյալ ժամկետի ընթացքում Հայաստանը կիրականացնի բացառապես տոկոսային վճարներ: Վարկի տոկոսադրույքը կազմում է տարեկան 3%: Նախատեսվում է վարկը մարել 20 հավասար վճարներով, յուրաքանչյուր կես տարին մեկ անգամ: Երկիրը տարեկան պետք է վճարի 27 մլն.դոլար:  Ըստ վարկային համաձայնագրի, եթե Հայաստանը չօգտագործի ողջ վարկը, և նախագծի իրականացումից հետո մնան չիրացված միջոցներ, ապա երկիրը, վճարում է չօգտագործած միջոցների 1%-ի չափով վճար:

Ինչպես նշել է Արտակ Մարությանը, Հայաստանի պարտքային բեռնվածության ընդհանուր ծավալում այս վարկը կարելի է դասակարգել որպես արտոնյալ: «Առաջին հերթին, վարկը երկարաժամկետ է, երկրորդ, այն ունի ֆիքսված տոկոսադրույք, ինչը հնարավորություն է տալիս նախապես հաշվարկել ռիսկերը: Վարկը շատ ձեռնտու է նաև այն պատճառով, որ այսօր, սուվերեն բոնդերով դուրս գալով պարտավորությունների միջազգային շուկաներ, երկիրը միջոցներ է ներգրավում առնվազն տարեկան 7% տոկոսադրույքով, դրա համար էլ 3% տոկոսադրույքով արտահանումային վարկը, անկասկած, Հայաստանին ձեռնտու է»,-ընդգծել է ֆինանսիստը: Այն, որ վարկը նոմինացված է ԱՄՆ դոլարով, նույնպես առավելություն է`արտարժութային ռիսկերի կառավարման առումով: Ձեռնտու լինելը կայանում է նրանում, որ երկիրն այդ գումարների միջոցով ձեռք է բերում ռուսական տեխնոլոգիաներ, սարքավորումներ, կատարելագործում իր սեփական փորձը միջուկային էներգետիկայի ոլորտում:

Խոսելով վարկային ծրագրի իրականացման սխեմայի մասին, Մարությանը նշել է, որ վարկի առյուծի բաժինը կուղղվի Հայկական ատոմակայանի համար սարքավորումների ու ծառայությունների ձեռքբերմանը «Ռոսատոմ Սերվիս» ընկերությունից, որը հանդիսանում է ՀՀ և ՌԴ կառավարոթյունների կողմից լիազորված կազմակերպոթյունը: Երկու կազմակերպությունները լրացնում են միմյանց ծառայություններ և ապրանքներ մատուցելու համաձայնագիրը, որի շրջանակներում ԱԷԿ-ը ծառայությունների և սարքավորումների պահանջ է ներկայացում ֆինանսների նախարարությանը` էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարության միջոցով: Հավանության դեպքում կողմերի ֆինանսական գործակալները, ի դեմս ՀՀ ԿԲ և ՌԴ ՎԷԲ, բացում են համապատասխան ակրեդիտիվներ, որոնց միջոցով կարգավորվում են նաև գոյություն ունեցող վճարները: Ընդ որում, կարևոր է, նշել է մասնագետը, որ յուրաքանչյուր վճար իրականացվում է 10% դրամաշնորհային բաղադրիչի առկայությամբ: Նա նաև տեղեկացրել է, որ Հայաստանի ներսում փոխհարաբերությունները կառավարության` ի դեմս ֆինանսների նախարարության և Հայկական ԱԷԿ-ի միջև, կարգավորվում են ենթավարկային համաձայնագրով և ենթադրում են, որ վարկի մարումը կրականացվի ՀԱԷԿ-ի եկամուտների հաշվին, որոնք առաջանում են էներգետիկ հզորությունների գեներացիայից, կամ եկամտային այլ աղբյուրներից:

Հայկական ԱԷԿ-ը միակն է տարածաշրջանում, որը տեղակայված է Մեծամոր քաղաքի մոտ, Երևանից 30 կմ հեռավորութւյան վրա: ԱԷԿ-ի առաջին բլոկը շահագործման է հանձնվել 1976 թվականին, իսկ երկրորդը` 1980 թվականին: 1989 թվականի սկզբին կայանը կոնսերվացվել էր քաղաքական նկատառումներով, իսկ 1995 թվականի սկզբին վերագործարկվել է: Կայանի երկու բլոկները հագեցված են ռուսական ՎՎԷՌ-440 առաջին սերնդի ռեակտորներով: Ներկայոմս առաջին բլոկը կանգնած է: Հայկական ԱԷԿ-ին բաժին է ընկնում հանրապետությունում արտադրվող ողջ էլեկտրաէներգիայի շուրջ 40%-ը: Գործող էներգաբլոկի ծառայության ժամկետը, ըստ փորձագետների, լրանում է 2016 թվականին: Ներկայումս ընթանում են ատոմակայանի շահագործման ժամկետը մինչև 2026 թվականը երկարաձգելու ուղղությամբ աշխատանքներ: Հիմնական աշխատանքները կկատարվեն 2017-2018 թվականներին: Նախագծի իրականացման նպատակով 2014 թվականի վերջին Մոսկվայում ստորագրվեց պայմանագիր, որի համաձայն ռուսական կողմը Հայկական ատոմակայանի շահագործման ժամկետի երկարաձգման նպատակով այաստանին տրամադրում է 270 մլն.դոլարի վարկ, 14.5 տարի մարման ժամակետով և 3% տարեկան տոկոսադրույքով: Բացի այդ, նույն նպատակներով Ռուսաստանը Հայաստանին տրամադրում է նաև 30 մլն.դոլար դրամաշնորհ: