Հայաստանի գործարար հանրությունն ակնկալում է, որ նոր կառավարությունն էապես կլրամշակի Հարկային օրենսգիրքը` հաշվի առնելով երկրի տնտեսության զարգացման շահերը

Արմինֆո. Հայաստանի գործարար հանրությունն ակնկալում է, որ կառավարությունում մշակված և Ազգային ժողովի կողմից առաջին ընթերցմամբ ընդունված Հարկային օրենսգիրքն էապես կլրամշակվի նոր կառավարության կողմից և օրենսդարական ուժ չի ստանա միայն այն պատճառով, որ ուշանում է և պետբյուջեի դեֆիցիտի նվազեցմանն ուղղված ԱՄՀ հերթական տրանշի տրամադրման պայմաններից մեկն է:

Այդ մասին խոսք է գնացել օրերս նոր Հարկային օրենսգրքի շուրջ քննարկումներում, որոնց մասնակցել են փոքր և միջին ձեռներեցության և Հայաստանում ամերիկյան առևտրի պալատի ներկայացուցիչները: Նշվել է, որ Հայաստանում օրենսգրքի ստեղծման գործում աշխատանք է տարվել դեռ նախորդ տարվանից: Ձեռներեցների շահերը ներկայացնող տարբեր կազմակերպությունների, ինչպես նաև փորձագիտական հանրության կողմից կառավարական կառույցներ են ներկայացվել փաստաթղթի կատարելագործման վերաբերյալ հարյուրավոր հանձնարարականներ, անցկացվել են բազմաթիվ խորհրդատվություններ` փաստաթղթին միասնական հայեցակարգային ձև հաղորդելու նպատակով: Այդուհանդներձ, քննարկման ներկայացված և խորհրդարանի կողմից առաջին ընթերցմամբ ընդունված փաստաթուղթը, հավաքվածների միահամուռ կարծիքով, թույլ է, չհաշվեկշռված և բնավ չի համապատասխանում երկրի զարգացման պահանջներին:

Հայաստանում ամերիկյան առևտրի պալատի անունից հարկային բարեփոխումների վերաբերյալ հանձնարարականները ներկայացրել է դրա ղեկավար, հայտնի տնտեսագետ Տիգրան Ջրբաշյանը, ով առաջարկել է, այսպես կոչված, «21» հայեցակարգը, որը հիմնված է հիմնական հարկերի` ԱԱհ և եկամտահարկի տոկոսադրույքների 21% մակարդակում միասնականացման և պարզեցման վրա: Շահութահարկի տոկոսադրույքը պետք է կազմի (10%) գումարած շահաբաժիններին (11%): Ընդ որում ներքին կապիտալ ներդրումների ավելացամ նպատակով հարկման ենթակա չպետք է լինի ընկերությունների զարգացմանը նպատակաուղղված շահույթը: Հայաստանում ամերիկյան առևտրի պալատը նաև առաջարկում է հրաժարվել նվազագույն սպառողական զամբյուղի մակարդակից ցածր եկամուտների հարկումից, 1-2 մլն դրամ պրոգրեսիվ հարկման կառավարության առաջարկած շեմից, որը, գործնականկում, ստրվեր կմղի ՏՏ հատվածի և ֆինանսական ոլորտի բարձր վարձատրվող մասնագետների իրական աշխատավարձերը:

Փորձագեների հաշվարկներով, ԱԱՀ տոկոսադրույքի 1%-21% բարձրացումը տարեկան 20-21 մլրդ դրամով կավելացնի բյուջեի եկամուտները և դրանով իսկ լիովին կփոխհատուցի եկամտահարկի տոկոսադրույքը մինչև 21% իջեցումից հնարավոր կորուստները:

Այնպիսի ոլորտների զարգացման տեսանկյունից, ինչպիսիք են հիփոթեքային վարկավորումը, բժշկական ապահովագրության և կրթության համակարգերը, Ջրբաշյանն առաջարկել է հատուկ ուշադրություն դարձնել, այսպես կոչված, վարկային համակարգի` եկամտահարկի և ԱԱՀ փոխհաշվարկի, դրանց վերահաշվարկի և փոխհաշվառման առավելագույն շեմի սահմանման  ընդլայնմանն ու արդյունավետության բարձրացմանը, որից բարձր վարկային համակարգը չպետք է  աշխատի` ֆինանսական մեքենայություններից խուսափելու նպատակով: Փորձագետն առաջարկել է ԱԱՀ հարկել առողջապահության և կրթության ծառայություններից, իսկ հարկային  վարկերի համակարգի ներդրումից հետո այդ գումարները կվերադարձվեն բնակչությանը:

Փորձագետն առաջարկել է աստիճանաբար ավելացնել գույքի կադաստրային արժեքը` մինչև շուկայական, ինչպես նաև ներդնել տուգանային վճարումներ արտադրական օբյեկտների անավարտ շինարարության համար: Այդ միջոցառումները թույլ կտան տնտեսական շրջանառություն վերադարձնել վիթխարի քանակությամբ չօգտագործվող արտադրական տարածքներ: Առաջարկվում է ավելացնել գույքահարկի տոկոսադրույքներն այն օբյեկտների համար, որոնց կադաստրային արժեքը գերազանցում է 300 մլն դրամը, իսկ 150 մլն դրամը գերազանցող արժեքով անշարժ գույքի սեփականատերերի վերաբերյալ տեղեկտվությունը դարձնել հասարակայնության համար հասանելի:

Հայաստանում ամերիկյան առևտրի պալատի փորձագետները հատուկ ուշադրություն են դարձրել ներդրումների պաշտպանության հարցերին, այդ թվում` օտարերկրյա, ներդրումային դաշտի կանխատեսելիությանն ու կայունությանը: Այդ նպատակով առաջարկվում է, որպեսզի օրենսդրության ցանկացած փոփոխություն գործողության մեջ մտնի ընդունումից մեկ տարի անց, ինչը տնտեսավարող սուբյեկտներին թույլ կտա հարմարվել խաղի նոր կանոններինմ, իսկ խոշոր ներրդումների համար (1 մլն դրամ) ներդրողի ցանկությամբ սահմանել 5 տարի հատուկ հարկային ռեժիմ, որի ընթացքում ներդրողի վրա չեն տարածվի օրենսդրական փոփոխությունները:

ԱրմԻնֆո-ի թղթակցի հետ զրույցում Տիգրան Ջրբաշյանը հույս է հայտնել, որ նոր կառավարությանը կհաջողվի հետաձգել Հարկային օրենսգրքի վերջնական ընդունումը, քանի դեռ չի ապահովվել այդ փաստաթղթի գլխավոր սոցիալ-տնտեսական բեռը, որը հիմնված է պետության արդյունավետ ֆիսկալ գործառույթի իրացման և երկրի տնտեսության զարգացման խնդիրների միջև «ոսկե միջինի» որոնման վրա: