«Նաիրիտ» գործարանի նախագիծը չարժանացավ ՀՀ կառավարության աջակցությանը

Արմինֆո. ՀՀ կառավարությունը մերժել է «Նաիրիտ» գործարանին կառավարման հատուկ ռեժիմ տրամադրելու վերաբերյալ օրինագիծը: Սեպտեմբերի 29-ի նիստում գործադիրը բացասական եզրակացություն է տվել օրինագծին:

Ինչպես նշել է ՀՀ էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարար Աշոտ Մարտիրոսյանը, օրենսդրական նախաձեռնության հեղինակների` ԲՀԿ պատգամավորների մոտեցումը լիովին հասկանալի է: Միևնույն ժամանակ, ինչպես հայտարարել է Մարտիրոսյանը, ըստ արդարադատության նախարարության եզրակացության, ներկայացված նախագիծը կարող է դառնալ Սահմանադրության հետ լուրջ հակասությունների աղբյուր: Հետևաբար, նախարարն առաջարկել է հանել այն օրակարգից և քննարկել համապատասխան պետական մարմինների հետ:

Ինչպես պարզաբանել է կառավարության աշխատակազմի ղեկավար, նախարար Դավիթ Հարությունյանը, օրինագծով առաջարկվում է գործարանը 5 տարով ազատել հարկերից, եթե ներդրվի 70 մլրդ.դոլար և ավելի գումար: Օրինագծի հեղինակներն առաջարկում են նաև ստեղծել խորհրդարանական հանձնաժողով, և կառավարությունը պարտավոր կլինի հանձնաժողովի հետ համատեղ ուսումնասիրել ցանկացած ներդրումային առաջարկ, ինչը, ըստ Հարությունյանի, հակասում է Սահմանադրությանը:

Սեպտեմբերի 2-ին «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցությունը շրջանառության մեջ դրեց «Նաիրիտ գործարանի համար գործունեության և կառավարման հատուկ ռեժիմի սահմանման մասին» օրինագիծը: Ինչպես ԱրմԻնֆո գործակալությանը տեղեկացվել է ԲՀԿ      մամուլի ծառայությունից, կուսակցությունն առաջարկոմ է ձեռնարկության վերագործարկման և գործարկման մեխանիզմներ, մասնավորապես, գործարանի գույքային համալիրի ամբողջության պահպանում, հիմնական միջոցների օտարման բացառություն, ինչպես նաև հարկային արտոնությունների կիրառում, հետագայում Նաիրիտն արդյունաբերական գոտի հայտարարելու միջոցով:

Ավելի վաղ հաղորդվել էր, որ EU-ASIA Business Finance Centre սլովակյան հոլդինգը պատրաստ է մինչև 20 մլն դոլար և 150 մլն եվրո ներդնել «Նաիրիտում»: Հոլդինգը գրանցված է 2016 թվականի ապրիլին Բրատիսլավայում` որպես գործարարության և կառավարման բնագավառում խորհրդատվություններ տրամադրող: «Նաիրիտը» պարապուրդի է մատնված 2010 թվականի մարտից: Գրեթե վեց տարի Հայաստանի կառավությունը գործարանի նախկին աշխատակիցների բազմաթիվ հարցումներին պատասխանել է, թե գործարանը վերագործարկվելու է`հենց որ ներդրող հայտնվի: Հոլդինգը նախատեսում է 20 մլն.դոլար ներդնել ացետիլենային կաուչուկի և 100-150 մլն. դոլար`բուտադիենային կաուչուկի արտադրությանը: Հոլդինգի իրանցի գործընկերը պատրաստ է որպես ներդրում մատակարարել գազ: Հոլդինգը պատրաստ է 1 եվրո վճարել 5 տարով գործարանը շահագործելու համար, այն դեպքում,եթե գործարանն այդ ժամանակահատվածում ազատվի հարկերից, իսկ մնացած պարտքերը սառեցվեն:

Նշենք, որ Հիշեցնենք, որ «Նաիրիտ» գործարանը լիովին դադարեցրել է աշխատանքը 2014 թվականին: Գործարանի ընդհանուր պարտքը մոտեցել է 50 մլրդ դրամի (շուրջ 130 մլն դոլար): Մինչև նախորդ դարի 80-ական թվականների վերջը գործարանի արտադրանքն զբաղեցնում էր սինթետիկ կաուչուկի համաշխարհային շուկայի 10-12-ը: 2006 թվականին «Նաիրիտ» ընկերության բաժնետոմսերի 90-ը վաճառվել է  բրիտանական Rhainoville Property Limited կոնսորցիումին: Կոնսորցիումին է պատկանում «Նաիրիտ գործարան» ՓԲԸ բաժնետոմսերի 89,999-ը, 4,496-ը պատկանում է ՀՀ էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարությանը, 3,596-ը` «ՀայՌուսգազարդ» ՓԲԸ-ին, 1,907-ը` «Երևանի ՏԷՑ» ՓԲԸ-ին: 2006 թվականին գործարանի և հիմնական բաժնետեր Rhinoville Property Limited-ի հիմնական միջոցները գրավադրվել են Միջպետական բանկի 70 մլն դոլար վարկի դիմաց և դարձել են բանկի սեփականություն` վարկը չմարելու արդյունքում: 2015 թվականին Համաշխարհային բանկը Հայաստանի կառավարության պատվերով անցկացրել էր «Նաիրիտե գործարանի ֆինանսական և տեխնիկական աուդիտ: ՀԲ գնահատականների համաձայն, գործարանի վերագործարկումն աննպատակահարմար է  թվում, քանի որ պահանջվում է առնվազն 250 մլն դոլար: Սակայն ներդրողներ հայտնվելու դեպքում էլ ՀԲ փորձագետները կասկածում են, որ գործարանի արտադրանքը գնորդ կգտնի և, ընդհանրապես, կլինի մրցունակ:  ՀԲ աուդիտորները հանգել են հետևության, որ ինչպես բութադիենի, այնպես էլ ացետիլենի հիման վրա արտադրական գործընթացի պայմաններում «Նաիրիտի» արտադրանքը կունենա բավականին բարձր ինքնարժեք` նաև հիմնական միջոցների զգալի մասի էական մաշվածության պատճառով: Փորձագետների մեծ մասը կարծում է, որ ՀԲ աուդիտի արդյունքները կարելի է դիտարկել որպես գործարանի սնանկացման գործընթաց սկսելու հանձնարարական, ինչն էլ, ըստ էության, տեղի ունեցավ