ՀՀ տնտեսական զարգացման և ներդրումների նախարարությունը քննարկում է ՙՆաիրիտի՚ վերագործարկման վերաբերյալ սլովակ ներդրողների բիզնես առաջարկը

Արմինֆո. ՀՀ տնտեսական զարգացման և ներդրումների նախարարությունը քննարկում է ՙՆաիրիտի՚ վերագործարկման վերաբերյալ սլովակ ներդրողների բիզնես առաջարկը՝ պարզելու դրա իրականանալիությունը: Այդ մասին այսօր կառավարության նիստից հետո լրագրողներին հայտարարել է փոխնախարար Էմիլ Տարասյանը:

Տարասյանը հիշեցրել է, որ օրերս Հայաստան էր ժամանել Սլովակիայից պատվիրակություն՝ ֆինանսների փոխնախարարի գլխավորությամբ: Պատվիրակության կազմում էին հավանական ներդրողներ, այդ թվում՝ Սլովակիայի հայ համայնքի ղեկավար Աշոտ Գրիգորյանը: Փոխնախարարի խոդքով, հանդիպման արդյունքում պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել այն մասին, որ առաջարկը կուսումնասիրվի՝ հասկանելու համար, թե որքան իրատեսական է ծրագիրը: Այնուհետև, ինչպես հայտարարել է Տարասյանը, ծրագիրը կքննարկվի Էներգետիկ ենթակառուցվածքների և բնական պաշարների նախարարության հետ:

Ավելի վաղ հաղորդվել էր, որ EU-ASIA Business Finance Centre հոլդինգը պատրաստ է մինչև 150 մլն եվրո ներդնել ՙՆաիրիտ՚ գործարանում: Հոլդինգը գրանցվել է Սլովակիայում 2016 թվականին՝ որպես բիզնեսի և կառավարման ոլորտի խորհրդատվական ընկերություն: EU-ASIA Business Finance Centre հոլդինգի նախագահ Աշոտ Գրիգորյանը հավաստիացրել է, որ գործարանը հնարավոր է վերագործարկել է մինչև հաջորդ գարուն: Այդ դեպքում առաջին 1,5 տարում գործարանը կաուչուկ կթողարկի ացետիլենային տեխնոլոգիայով (տարեկան 8-10 հազար տոննա՝ ինչպես եղել է 2000–ական թվականների կեսին), որից հետո կգործարկվի բութադիենային տեխնոլոգիան, որի դեպքում արտադրության ծավալը հնարավոր կլինի հասցնել մինչև 20-25 հազար տոննայի։

ՙՆաիրիտը՚ պարապուրդի է մատնված 2010 թվականի մարտից: Գրեթե վեց տարի Հայաստանի կառավությունը գործարանի նախկին աշխատակիցների բազմաթիվ հարցումներին պատասխանել է, թե գործարանը վերագործարկվելու է, հենց որ ներդրող հայտնվի: Հոլդինգը նախատեսում է 20 մլն դոլար ներդնել ացետիլենային կաուչուկի և 100-150 մլն դոլար`բուտադիենային կաուչուկի արտադրության նպատակով: Հոլդինգի իրանցի գործընկերը պատրաստ է որպես ներդրում գազ մատակարարել: Հոլդինգը պատրաստ է 1 եվրո վճարել 5 տարով գործարանը շահագործելու իրավունքի համար, եթե գործարանն այդ ժամանակահատվածում ազատվի հարկերից, իսկ մնացած պարտքերը սառեցվեն:

Հիշեցնենք, որ «Նաիրիտ» գործարանը լիովին դադարեցրել է աշխատանքը 2014 թվականին: Գործարանի ընդհանուր պարտքը մոտեցել է 50 մլրդ դրամի (շուրջ 130 մլն դոլար): Մինչև նախորդ դարի 80-ական թվականների վերջը գործարանի արտադրանքն զբաղեցնում էր սինթետիկ կաուչուկի համաշխարհային շուկայի 10-12%-ը: 2006 թվականին «Նաիրիտ» ընկերության բաժնետոմսերի 90%-ը վաճառվել է  բրիտանական Rhainoville Property Limited կոնսորցիումին: Կոնսորցիումին է պատկանում «Նաիրիտ գործարան» ՓԲԸ բաժնետոմսերի 89,999%-ը, 4,496%-ը պատկանում է ՀՀ էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարությանը, 3,596%-ը` «ՀայՌուսգազարդե ՓԲԸ-ին, 1,907%-ը` «Երևանի ՏԷՑ» ՓԲԸ-ին: 2006 թվականին գործարանի և հիմնական բաժնետեր Rhinoville Property Limited-ի հիմնական միջոցները գրավադրվել են Միջպետական բանկի 70 մլն դոլար վարկի դիմաց և դարձել են բանկի սեփականություն` վարկը չմարելու արդյունքում: 2015 թվականին Համաշխարհային բանկը Հայաստանի կառավարության պատվերով անցկացրել էր «Նաիրիտ» գործարանի ֆինանսական և տեխնիկական աուդիտ: ՀԲ գնահատականների համաձայն, գործարանի վերագործարկումն աննպատակահարմար է   թվում, քանի որ պահանջվում է առնվազն 250 մլն դոլար: Սակայն ներդրողներ հայտնվելու դեպքում էլ ՀԲ փորձագետները կասկածում են, որ գործարանի արտադրանքը գնորդ կգտնի և, ընդհանրապես, կլինի մրցունակ:  ՀԲ աուդիտորները հանգել են հետևության, որ ինչպես բութադիենի, այնպես էլ ացետիլենի հիման վրա արտադրական գործընթացի պայմաններում «Նաիրիտի» արտադրանքը կունենա բավականին բարձր ինքնարժեք` նաև հիմնական միջոցների զգալի մասի էական մաշվածության պատճառով: Փորձագետների մեծ մասը կարծում է, որ ՀԲ աուդիտի արդյունքները կարելի է դիտարկել որպես գործարանի սնանկացման գործընթաց սկսելու հանձնարարական, ինչն էլ, ըստ էության, տեղի ունեցավ: