Սուրեն Բեկիրսկին` թեթև արդյունաբերության ոլորտի մասին. «հիվանդն, ավելի շուտ, ողջ է, քան մեռած»

Արմինֆո. «Ասել, թե Հայաստանում թեթև արդյունաբերությունը մեռած է կամ մեռնում է, չի կարելի, բայց այն, որ շատ ու շատ հետ ենք մնացել, և, գործնականում, ոչնչացրել ենք, նույնիսկ, եղած ներուժը, դա էլ կա: Չի կարելի ժխտել», - հայտարարել է Հայաստանի թեթև արդյունաբերության գործատուների միության համանախագահ, «Տոսպ» ԲԲԸ գլխավոր տնօրեն Սուրեն Բեկիրսկին Երևանում ՙԹեթև արդյունաբերության միջազգային համաժողով, ցուցահանդես, նորաձևության օրերի՚ շրջանակում ԱրմԻՆֆո-ի թղթակցի հետ էքսպրես-հարցազրույցում` անդրդառնալով  Հայաստանի թեթև արդյունաբերության առկա վիճակին: «Հանգուցյալների մասին` կամ լավ, կամ ոչինչ», - հավելել է նա:

Սկսելով «Առանց մեկնաբանության» թրենդային արտահայտությունից` Սուրեն Բեկիրսկին, այդուհանդերձ, հայտարարել է, որ պաշտոնյաների կողմից նախապես հայտարարված թեթև արդյունաբերության ոլորտի նկատելի աճը` հագուստի արտադրույթյունում 32%, իսկ կոշիկի և կաշվե իրերի արտադրությունում 26’%, միանգամայն տրամաբանական բացատրություն ունի` մեկ քայլ բարձրացել է, արդեն 100% է: Փորձագետի ասելով, նույն տրամաբանությամբ կարելի է բացատրել նաև տեքստիլ արտադրության ոլորտում արձանագրված 6% անկումը: «Եթե մասնագիտորեն այդքան խորը նայենք, երբ մենք ասում ենք տեքստիլ, նկատի ունենք գործվածքների արտադրությունը, իսկ այդ ճյուղը մեզ մոտ մեռած է դեռ 90-ականների  սկզբից: Գործնականում, ճյուղը մեզ համար կորսված է, կամ այն պետք է վերականգնենք զրոյից, կամ հրաժարվենք դրանից», - նշել է Բեկիրսկին:

Փորձագետի ասելով, միևնույն ժամանակ, ճյուղի վերակենդանացման ինչ-որ փորձեր, այնուամենայնիվ,ձեռնարկվում են: Եվ դրանք արվում են, նրա ասելով, ինքնաբերաբար, անկախ պետությունից և դրա վարած քաղաքականությունից: «Ինքնակամ» զարգացման պատճառը, ինչպես պարզաբանել է Բեկիրսկին, այն է, որ ճյուղը հենց դրանով է լավ, որ այնտեղ առկա է «թեթև արդյունաբերություն» արտահայտությունը, ինչը ենթադրում է չափազանց թեթև մեկնարկ: «Արդյունաբերության մյուս լուրջ տեսակների համեմատ, որոնք պահանջւոմ են լուրջ կապիտալ ներդրումներ` դեղագործություն, մեքենաշինություն, քիմիա, այստեղ անհրաժեշտ է 10 կարի մեքենա, և դա արդեն փոքրիկ ձեռնարկություն է: Այն, որ ոլորտն ինքնըստինքյան փոքր-ինչ զարգանա, հնարավոր է, սակայն`  մինչև ո՟ր մակարդակը:  Մինչև միջազգային մակարդա՟կ: Քիչ հավանական է, ամենայն հավանակությամբ` ոչ», - հայտարարել է գլխավոր տնօրենը, շտապելով ավելացնել. «Ասել, թե ճյուղը վերացել է, ճիշտ չի լինի: Թեթև արդյունաբերությունը փյունիկ թռչուն է, ահա նա չկա,  իսկ նա հայտնվում է»:

Այօրվա դրությամբ, ինչպես նշել է փորձագետը, հագուստի արտադրության էական տոկոսը կազմում է տոլինգը: Սակայն թեթև արդյունաբերության ոլորտի ձեռնարկությունների տոլինգային սխեմաներով գործունեությունը աշխատանք է, որը պարտադիր ունի իր սկիզբն ու վերջը: Ինչպես կարծում է Բեկիրկսին, տոլինգը ենթադրում է ուրիշի շուկա, ուրիշի մոդել, ուրիշի կառուցվածք և ուրիշի հավաքածու: Արտադրողը, գործնականում,  այնտեղ լիովին ներդնում է իր ողջ արտադրությունը, սակայն չի դառնում շուկայի խաղացող: «Ըստ էության, վաճառում ես աշխատուժ, իսկ սեփական բրենդ, սեփական հավաքածու չես ստեղծում, չկան սեփական գաղափարներ և սեփական զարգացման տեսլական: Ու, եթե քո պատվիրատուն ինչ-ինչ պատճառներով հեռանում  է շուկայից, կամ քեզանից հրաժարվում է, դու, ունենալով 10-15 տարվա աշխատանքի փորձ և էական ներդրումներ, մնւոմ ես շուկայի հետ դեմ առ դեմ և նայում ես քաղցած աշխատակցի աչքերին: Դա տոլինգի վտանգավոր  մասն է», - հայտարարել է նա: Միևնույն ժամանակ, փորձագետը չի հերքում տոլինգի դրական կողմի առկայությունը, քանի որ աշխատելով այդ սխեմայով, ձեռներեցն աշխատում է, որպես կանոն, լավ զարգացած ընկրությունների հետ, և սովորելու բան ունի: «Եթե դու կարողացել ես այդ ժամանակն օգտագործել նաև սեփական հավաքածու ստեղծելու համար և պատվերով արտադրանքին զուգընթաց կամաց-կամաց շուկա դուրս գալ սեփական բրենդով, դա լավ է, քանի որ տոլինգը լավ է որպես մեկնարկային հարթակ: Սակայն մշտական հիմունքով տոլինգում պահել սեփական արտադրական հզորությունները` վտանգավոր է», - հայտարարել է Սուրեն Բեկիրսկին:

Նշենք, որ ՀՀ տնտեսական զարգացման և ներդրումների նախարարության տվյալների համաձայն, Հայաստանի թեթև արդյունաբերության ոլորտը տարվա առաջին 8 ամիսներին ցույց է տվել զգալի աճ`հագուստի արտադրությունն աճել է 32%, կոշիկի և կաշվե իրերի արտադրությունը` 26%: Անկում է արձանագրվել միայն տեքստիլի ոլորտում՝ 6%: Միևնույն ժամանակ այդ ժամանակահատվածում 60% աճել է արտահանման ծավալը, իսկ միայն կոշիկի արտահանումը` 126%: Այնուամենայնիվ, առայժմ արտահանման հիմնական ծավալը գնում է Եվրոպա, ինչը, ըստ անկախ փորձագետների, կապված է տոլինգային սխեմաներով արտադրանքի հետ: Միևնույն ժամանակ, ինչպես նշել են նախարարությունում, դիտվում է թեթև արդյունաբերության արտադրանքի արտահանման վերակողմնորոշում եվրոպական շուկաներից դեպի ռուսաստանյան շուկաներ:

ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալներով, 2016 թվականի հունվար-օգոստոս ամիսներին տեքստիլ արտադրության ընդհանուր ծավալը կազմել է 280.1 մլն դրամ, տարեկան 5,4% անկմամբ, հագուստի արտադրությունը տարեկան ավելացել է 32,7%-ով, մինչև 7.3 մլրդ դրամ: Ընդ որում, տեքստիլի արտահանումն ավելացել է 59%-ով, մինչև 63.8 մլն դոլար, կաշվե և մորթու իրերինը` 2.4 անգամ, մինչև 5.8 մլն դոլար, կոշիկի, գլխարկների, հովանոցների, ձեռնափայտերի արտադրությունը` 46,7%-ով, մինչև 1.3 մլն դոլար:

Հիշեցնենք, նաև, որ այդ ճյուղի զարգացումը Հայաստանի կառավարության ընդունած արտահանման խթանման հայեցակարգի մի մասն է, որը նախատեսում է հայրենական տնտեսության 11 ոլորտների զարգացում, որոնցից 7-երորդը թեթև արդյունաբերության ոլորտն է: