«Ձեռնարկությունների ինկուբատոր» հիմնադրամն իր ծախսերի 65% կատարում է պետական միջոցների հաշվին

Արմինֆո. Դեկտեմբերի 12-ին, «Նովոստի–Արմենիա» մամուլի կենտրոնում կայացավ ասուլիս`«Ձեռնարկությունների ինկուբատոր» հիմնադրամի գործունեությունը, վերջին զարգացումները և 2016 թվականի ՏՏ ոլորտի արդյունքները›› թեմայով:

Ինչպես ԱրմԻնֆո գործակալությանը տեղեկացվել է Հիմնադրամի մամուլի ծառայությունից, ասուլիսի բանախոսներն էին «Ձեռնարկությունների ինկուբատոր» հիմնադրամի (ՁԻՀ) տնօրեն Բագրատ Ենգիբարյանը, ՁԻՀ ծրագրերի ղեկավար Ժենյա Ազիզյանը, ՁԻՀ իրավաբան Արամ Խաչատրյանը և Գյումրու տեխնոլոգիական կենտրոնի հմտությունների զարգացման պատասխանատու Ամալյա Եղոյանը: Ասուլիսի ընթացքում ներկայացվեց 2002 թվականից ի վեր հիմնադրամի կողմից իրականացված գործունեությունը, դրա ազդեցությունը Հայաստանի տեխնոլոգիական ոլորտի և տնտեսության զարգացման վրա, ինչպես նաև ամփոփվեցին 2016 թվականի ՏՏ ոլորտի արդյունքները:

Վերջին տարիներին Հայաստանում տեղեկատվական տեխնոլոգիաների, իսկ այժմ նաև ինժեներական ոլորտի խոշոր ծրագրերը մշակվում և իրականացվում են  «Ձեռնարկությունների ինկուբատոր» հիմնադրամի կողմից: Կազմակերպությունը հիմնադրվել է 2002թ-ին՝ Համաշխարհային բանկի «Ձեռնարկությունների ինկուբատոր» ծրագրի շրջանակում և հանդիսանում է եզակի ու հաջողված նախաձեռնություն ոչ միայն Հայաստանում, այլև նրա սահմաններից դուրս:

‹‹ՁԻՀ-ը ձևավորված առաջին տեխնոլոգիական ինկուբատորն է մեր երկրում, որը դարձավ ՏՏ ոլորտի զարգացման մոդել ոչ միայն Հայաստանում, այլ կիրառվում է աշխարհի մի շարք երկրներում: Այս մոդելը ապացուցեց, որ ինքնածախսածածկվող է, ավելին՝ ծախսերի 65%-ը իրականացվում է ոչ պետական միջոցներից: Ոչ միայն զարգացող, այլև զարգացած երկրներում նմանատիպ ցուցանիշը համարվում է շատ մեծ հաջողություն»,-նշում է հիմնադրամի տնօրեն Բագրատ Ենգիբարյանը: 

Ձեռնարկությունների ինկուբատոր հիմնադրամն առաջինն էր, որ նախաձեռնեց ՏՏ ոլորտի լայնամասշտաբ կրթական ծրագրեր՝ ինչպես կարճաժամկետ դասընթացների, այնպես էլ բուհերի հետ երկարաժամկետ համագործակցության ծրագրերի ձևաչափով: Ոլորտի մասնագետների ավելի քանի 50%-ը պատրաստվել և պատրաստվում են ՁԻՀ-ի կողմից, իսկ կրթական ծրագրերի շահառուների քանակը գերազանցում է 20.000-ը։ Ծրագրավորման առաջին մրցույթները, նորաստեղծ կազմակերպությունների ձևավորման և զարգացման առաջին ինկուբացիոն ծրագրերը (որոնց շրջանակում ստեղծվել և մինչ օրս հաջողությամբ գործում են Հայաստանի լավագույն ՏՏ կազմակերպություններից մի քանիսը) նույնպես իրականացվել են հիմնադրամի կողմից: Ընդհանուր առմամբ ՁԻՀ ակսելերացիոն և ինկուբացիոն ծրագրերին մասնակցել են 500 թիմ և կազմակերպություն: Նշենք նաև, որ ոլորտի կազմակերպությունների ավելի քան 70%-ը տարբեր ձևաչափերով համագործակցում է ՁԻՀ-ի հետ, տարեկան միջինում շահառու կազմակերպությունների թիվը գերազանցում է 200-ը։ Ոլորտում իրականացված ներդրումների ծավալը, որոնք եղել են հիմնադրամի նախաձեռնությամբ, գերազանցում է 10 մլն ԱՄՆ դոլարը:

Ձեռնարկությունների ինկուբատոր հիմնադրամի կողմից մշակված կամ իրականացված նշանակալի ծրագրերից են՝ Ձեռնարկությունների ինկուբատոր ՏՏ ինկուբատոր, Մայքրոսոֆթ ինովացիոն կենտրոն Հայաստան, IBM-ի հետ համատեղ ստեղծված, Նորարարական լուծումների և տեխնոլոգիաների կենտրոն, Գյումրու տեխնոլոգիական կենտրոն, Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոն, Հայաստանի ազգային ինժեներական լաբորատորիաներ ANEL, Հայ-հնդկական ՏՀՏ գերազանցության կենտրոն, Կապանի մոբայլ տեխնոլոգիաների կենտրոն, Արցախի տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կենտրոն,

Գյումրու տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կենտրոն (GITC), Մոբայլ լուծումների mLab ECA տարածաշրջանային կենտրոն, Cisco Academy ուսումնական լաբորատորիա, Շիրակի մարզի հաշմանդամ և անապահով երեխաների համար համակարգչային գրագիտության և ծրագրավորման դասընթացների ծրագիր, SUN MICROSYSTEMS՝ Առաջատար կրթական և տեխնոլոգիական կարողությունների ձևավորում Հայաստանում ծրագիր, «Գիտության և տեխնոլոգիաների ձեռներեցության ծրագիր» STEP, Նորարարության համաֆինանսավորվող դրամաշնորհային ծրագիր (Matching Grant), Վենչուրային կապիտալի / սկսնակ ձեռնարկությունների աջակցման հիմնադրամ, «Համակարգիչ բոլորի համար» ծրագիր, Դպրոցներում ՏՏ խթանում - «Դպրոցական համակարգիչ» (ClassmatePC) և «Համակարգիչ ուսուցիչների համար» (Teachers PC) պիլոտային ծրագրեր, ՀՀ հեռավոր, սահմանամերձ, բարձրլեռնային, լեռնային, մինչև 1000 բնակիչ ունեցող 344 գյուղերում անլար (Wi-Fi երթուղղիչ) ինտերնետ ցանցի սարքերի մատակարարման և տեղադրման ծրագիր, Հայաստանի բարձր տեխնոլոգիաների ամենամյա ԱրմԹեք կոնգրես, Սևծովյան համագործակցության ծրագիր, ՏՏԶԱԽ քարտուղարության գործառույթների ապահովում, ՏՏ ոլորտի ամենամյա հետազոտություն, ՏՏ ոլորտի կազմակերպությունների ուղեցույց, ICT Stat առցանց վարչական ռեգիստրի համակարգի ստեղծում:

Ձեռնարկությունների ինկուբատոր հիմնադրամն ամեն տարի իրականացնում է ոլորտի հետազոտություն և ակտիվ մասնակցություն ունի ՏՏ ոլորտի զարգացման բոլոր ռազմավարությունների և մի շարք օրենսդրական նախաձեռնությունների մշակման գործում: Հիմնադրամն աջակցում է մի շարք երկրների կառավարությունների ՏՏ ոլորտի զարգացման հարցում, դրանց թվում՝ Մոլդովային, Մոնտենեգրոյին, Բահրեյնին, Ջամայկային, ինչպես նաև Թայվանի և Լատինական Ամերիկայի մի շարք երկրների ավելի քան 30 տեխնոլոգիական ինկուբատորների:

ՁԻՀ-ը ստանձնել է երիտասարդների մասնագիտական կարողությունների զարգացման, շուկայի համար մրցունակ կադրերի վերապատրաստման, նորաստեղծ կազմակերպությունների ձևավորման գործառույթը՝ ստեղծելով մի շարք ուսումնական, ինովացիոն կենտրոններ: Այս կոնտեքստում պետք է նշել ԵՊՀ-ում գործող Հայ-հնդկական ՏՀՏ գերազանցության կենտրոնը և նորաբաց Ինովացիոն լուծումների ու տեխնոլոգիաների կենտրոնը, Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանում՝ Մայքրոսոֆթ ինովացիոն կենտրոնը, mLab ECA մոբայլ լուծումների տարածաշրջանային լաբորատորիան  և ANEL–ը (Հայաստանի ազգային ճարտարագիտական լաբորատորիաներ):

‹‹Ինովացիոն ու կրթական կենտրոնները ծառայում են ոլորտով հետաքրքրվող ուսանողներին, դասախոսներին, հետազոտողներին և մասնագետներին՝ որպես տեխնոլոգիական վերջին ձեռքբերումների, տեխնո կրթության, միջազգային գիտելիքի հասանելիության աղբյուր, ինչպես նաև աջակցում են սկսնակներին՝ սեփական գաղափարներն իրականություն դարձնելու հարցում: Ձեռնարկությունների ինկուբաատոր հիմնադրամի շնորհիվ 2012 թվականից մինչ օրս Երևանում և մարզերում վերապատրաստվել են 20.000-ից ավել աշակերտ, ուսանող, հաշմանդամություն ունեցող անձ, մասնագետ և դասախոս, աջակցություն է ստացել ավելի քան 500 թիմ և ընկերություն»,- նշում է հիմնադրամի տնօրեն Բագրատ Ենգիբարյանը:

ՁԻՀ-ի գործունեության թերևս ամենակարևոր ձեռքբերումներից մեկը Հայաստանի մարզերում տեխնոլոգիական կենտրոնների հիմնումն է, ինչը թույլ է տալիս հավասարաչափ զարգացնել ՏՏ ոլորտը երկրում՝ ողջ ռեսուրսները չկենտրոնացնելով միայն Երևանում: Ներկայումս Գյումրու տեխնոլոգիական կենտրոնում գործում են 25 ընկերություններ, կենտրոնի շնորհիվ վերապատրաստվել է ավելի քան 5900 երիտասարդ, ստեղծվել է 500 նոր աշխատատեղ, ավելի քան 50 ընկերություն ստացել է աջակցություն, որոնցից 12-ը ստացել է հետագա ֆինանսավորում:

Տեխնոլոգիական կենտրոնները դառնում են մարզի և քաղաքի կարևոր տնտեսական բաղադրիչ՝ նպաստելով նոր աշխատատեղերի ստեղծմանը, ապահովելով հայաստանյան և արտասահմանյան կազմակերպությունների մուտքը տվյալ քաղաքներ, պատրաստելով և վերապատրաստելով բազմաթիվ մասնագետներ, աջակցելով տաղանդավոր երիտասարդների և ընկերությունների՝ կյանքի կոչելու նորարար բիզնես գաղափարներ: Գյումրու տեխնոլոգիական կենտրոնի հաջողված օրինակով մշակվել և իրականացվում է Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոնի ծրագիրը, Կապանում հիմնվել է մոբայլ լաբորատորիա, Արցախում՝ ՏՏ կենտրոն:

ՁԻՀ-ի գործունեության կարևորագույն ուղղություններից է նաև Հայաստանի ՏՏ ոլորտի առաջխաղացումը արտերկրում, վերազգային խոշոր ընկերությունների հետ համագործակցությունը, ինչպիսիք են Մայքրոսոֆթ, IBM, Նեյշնլ Ինսթրումենթս, Դ-Լինկ, Սիներջի Ինթերնեյշնլ Սիսթեմզ, Cisco Systems, Intel Corporation և այլն:

Մի շարք ծրագրեր էլ հիմնադրամն իրականացրել է Հայաստանում էլեկտրոնային հասարակության ձևավորմանն ուղղված: Այս կոնտեքստում կարող ենք նշել «Համակարգիչ բոլորի համար» ծրագիրը, ՀՀ գյուղերում անլար (Wi-Fi երթուղղիչ) ինտերնետ ցանցի սարքերի մատակարարման և տեղադրման ծրագիրը, «Դպրոցական համակարգիչ» և «Համակարգիչ ուսուցիչների համար» պիլոտային ծրագրերը:

Էլեկտրոնային վիճակագրության տվյալների հավաքագրման, պահպանման, վերլուծության և կառավարման համար ՁԻՀ կողմից ստեղծվել է նաև ICT Stat առցանց վարչական ռեգիստրի համակարգը:

Ձեռնարկությունների ինկուբատոր հիմնադրամն այժմ նաև ձեռնամուխ է եղել Ինժեներական քաղաքի ու Կիբերանվտանգույթան կենտրոնի ծրագրերի կյանքի կոչմանը: Սրանք հայաստանյան տեխնո ապագայի ծրագրեր են, որոնց շնորհիվ աշխարհի տեխնոլոգիական քարտեզում Հայաստանն ավելի կամրապնդի իր դիրքը՝ որպես առաջատար ինովացիոն երկիր: 

Ասուլիսի ընթացքում բանախոսները ամփոփեցին նաև 2016 թվականի ՏՏ ոլորտի արդյունքները: 2016թ-ին ոլորտի ընկերությունների թվաքանակը կազմել է շուրջ 540, ոլորտում ներգրավված է 16.000 մասնագետ, շրջանառությունը կազմել է ավելի քան 500 մլն ԱՄՆ դոլլար, ՀՆԱ-ի վրա ՏՏ ազդեցությունը մոտ 6% է:

Ըստ ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալների, Հայաստանի տեղեկատվական և հեռահաղորդակցական տեխնոլոգիաների ոլորտի հասույթը 2016 թվականի հունվար-սեպտեմբերին կազմել է 170.2 մլրդ դրամ`տարեկան անկումը`0.1%: Ընդ որում, առյուծի բաժինը կազմել են ոլորտի ծառայությունների հասույթը`149,3 մլրդ դրամ (տարեկան աճը`0.4%), որից 40.7 մլրդ դրամ կազմել է ՏՏ ոլորտի հասույթը, տարեկան աճը`39,4%: