ՀՀ ԿԲ. Հայաստանում պլաստիկ քարտերով անկանխիկ գործարքների աճի տեմպերը 2016 թվականին արագացրել են`25% -ից մինչև 32,3%

Արմինֆո. Հայաստանում պլաստիկ քարտերի անկանխիկ գործարքների աճի տեմպը 2016 արագացել է 32,3% -ով, 2015-ի 25% փոխարեն: Ըստ ՀՀ Կենտրոնական բանկի զեկույցի, անկանխիկ քարտային գործարքների ծավալը 2016 թվականին կազմել է 218.5 մլրդ դրամ: Ընդ որում, եռամսյակի կտրվածքով, I եռամսյակի 15.3% անկումին հաջորդեց 21,5% աճը երկրորդ եռամսյակում, III եռամսյակում կազմելով 40.7%, որից հետո կտրուկ դանդաղեց IV եռամսյակում - 0,8%:

Ըստ ԿԲ տվյալների, պլաստիկ գործարքների ընդհանուր ծավալը 2016 թվականին կազմել է 1.4 մլրդ դրամ: Սակայն, այս ցուցանիշի տարեկան դինամիկան վատթարացավ`13% աճից մինչև 2.1% անկում: Դրան զուգահեռ շրջանառվող քարտերի թիվը նվազեց մինչև 1,6 մլն, իսկ դինամիկան վատթարացավ`7.2% աճի մինչև 9.2% անկում: Մինչդեռ, երեք տարի առաջ, 2013 թվականին, ընդհանուր գործարքները ցուցադրել էին 10.2% աճ, իսկ քարտերի թիվն ավելացել էր 18.1%, որից հետո, 2014-ին գործարքների աճն արագացավ մինչև 26,3%, իսկ քարտերի թվի աճը դանդաղեց մինչև 3 9%:

Նշվում է, որ հինգ տարվա կտրվածքով անկանխիկ պլաստիկ գործարքների ծավալն աճել է 3.4 անգամ, ընդ որում, հիմնական`կրկնակի աճն արձանագրվեց վերջին 3 տարիներին: Պլաստիկ տրանսակցիաների ընդհանուր ծավալում անկանխիկ գործարքների մասնաբաժինը վերջին վեց տարիների ընթացքում աճել է`7,3% -ից մինչև 15.5%, ինչը պայմանավորված է ինտերնետ-առևտրի զգալի ակտիվացումով, ինչպես նաև բանկերի կողմից CashBack-ի կիրառման արդյունքում:

Հայաստանի պլաստիկ քարտերի շուկայում 2017 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ քարտերի թվով առաջատարն է Visa քարտը (37,4%), երկրորդն է ArCa քարտը (33,2%): Իսկ MasterCard քարտի մասնաբաժինը կազմել է 26.5%: Մնացած 2,9% - ը մյուս միջազգային քարտերն են (HSBC, American Express, Diners Club): Մինչդեռ, տարեկան կտրվածքով Visa քարտերի մասնաբաժինը նվազել է 45.6%, իսկ ArCa և MasterCard քարտերի մասնաբաժինն աճել է, համապատասխանաբար կազմելով`31,7% և 19,9%: Հինգ տարվա կտրվածքով շրջանառվող քարտերի թիվն աճել է գրեթե 2 անգամ, ծավալների նմանատիպ աճի հետ մեկտեց:

Ըստ ՀՀ Կենտրոնական բանկի տվյալների, 2017 թվականի հունվարի 1-ին Հայաստանում գործող Visa ակտիվ քարտերի թիվը է 587.7 հազար, ArCa - 521,3 հազար, MasterCard – - 416,2 հազար, իսկ մյուս միջազգային քարտերի թիվը (հիմնականում HSBC քարտեր, AmEx և Diners Club), կազմել է 45.7 հազար: Քարատերի ընդհանուր թվի տարեկան դինամիկայի նվազումը պայմանավորված էր Visa քարտերի 25,5% կրճատումով, իսկ ArCa և մյուս միջազգային քարտերի թիվը նվազել է 5-3,5%, բայց MasterCard քարտերն աճել են 20.8%: Մեկ տարի առաջ, 2015 թվականին, MasterCard քարտերի աճի տեմպերն արագացրել էին` 7% -ից մինչև 12,8%, Visa - 9.2% -ից մինչև 10.5%, ArCa և միջազգային մյուս քարտեր 3,2-2,9% անկումից`0,1-2,2% աճ:

Պլաստիկ գործարքների տարեկան դինամիկայի վատթարացումը (13% աճից մինչև 2,1% աճ) կապված էր ինչպես տեղական, այնպես էլ միջազգային քարտերի հետ: ArCa-ի գծով գործարքների ծավալների 4.3% աճը փոխարինվել էր 0.4% անկումով, Visa –ի գծով`14,1% աճը` 0.6% անկումով, MasterCard քարտերի գծով աճը դանդաղել էր`19%-ից մինչև 14.9%, իսկ միջազգային մյուս քարտերով գործարքներում 23,6 % աճը փոխարինվել էր 67,7% անկումով: Անկանխիկ գործարքների ծավալով 2011 թվականի առաջատարն է Visa քարտը, ավելի քան 676 մլրդ դրամ 2016 թ.-ին, երկրորդ տեղում է ArCa քարտը - 360.9 մլրդ դրամ,  երրորդ տեղում է MasterCard քարտը - 340.7 մլրդ դրամ: Հինգ տարվա կտրվածքով ամենամեծ ծավալներն արձանագրել է MasterCard քարտը - 3 անգամ, Visa - 2,3 անգամ, և ArCa - 46%:

2017 թվականի հունվարի 1-ին Հայաստանում կար 6971 POS- տերմինալ, որից 827-ը տեղադրված է բանկերում: POS- տերմինալների թիվը տարեկան կտրվածքով ավելացել է 8,7% կամ 557-ով: Բանկոմատների թիվը կազմել է`1432, տարեկան աճը`1.1% կամ 16-ով: Հնգամյա կտրվածքով բանկոմատների թիվն աճել է 42% կամ 423-ով, իսկ POS- տերմինալների թիվը`35.2% կամ 1816-ով: Առևտրի / սպասարկման կետերի թիվը, որտեղ տեղադրված են բանկոմատները կամ POS- տերմինալները, Կենտրոնական բանկը դադարել է հրապարակել 2015 թվականից, բայց 2014 թվականի վերջին դրանց թիվը կազմել է` 6619 հատ, որից 3694-ը մանրածախ կետերում, իսկ275 – ը`հյուրանոցներում:

Հիշեցնենք, որ ArCa վճարային համակարգի մեծամասնական բաժնետերն է ՀՀ Կենտրոնական բանկը, ինչպես նաև խոշոր բաժնետերերն են`ACBA-Credit Agricole Bank- ը, Հայէկոնոմբանկը և Արդշինբանկը, իսկ մնացած 12 բանկերին է պատկանում ընկերության բաժնետոմսերի 2%-ը: