Գազի սակագների իջեցումը Հայաստանում – խոսակցություններն աղքատների օգտին կամ իրական հեռանկարներ. ՀԾԿՀ մեկնաբանությունը

Արմինֆո. Այս փուլում ռուսական բնական գազի Հայաստանում գործող սակագինը չի կարող վերանայվել, ասել է ԱրմԻնֆո-ի թղթակցին  ՀԾԿՀ սակագնային քաղաքականության վարչության ղեկավար Գարեգին Բաղրամյանը:

Ըստ Բաղրամյանի, այս փուլում գազի սակագներն իջեցնելու հնարավորություն չկա, թեկուզ այն պատճառով, որ չկան իրավական հիմքեր: «Գազի սակագների վերջին վերանայման արդյունքում նոր սակագներն օրինական ուժի մեջ մտան միայն այս տարվա հունվարի 1-ից, և տեսականորեն, օրենսդրության առումով, նոր վերանայումը կարող է նախաձեռնվել 6 ամսից ոչ շուտ» - բացատրել է նա: Բայց 6 ամիսն անցնելուց հետո էլ փորձագետը չի տեսնում դեպի նվազեցման կողմը վերանայելու ռեսուրսը:

ՀԾԿՀ ներկայացուցիչը հիշեցրել է, «Գազպրոմ Արմենիա» ընկերությունը, 2016 թվականի նոյեմբերի 1-ին ներկայացնելով սակագների վերանայման իր հայտը, որ հաշվի էր առնել բնական գազի տարանցման արժեքի հնարավոր նվազեցումը, ինչպես նաև սպառման ծավալների մեծացման ակնկալիքները: Հայտում հաշվի էր առնվել նաև ակնկալվող ֆինանսավորումը «Գազպրոմ Արմենիա» ՓԲԸ միակ բաժնետեր`«Գազպրոմ» ընկերության կողմից, Հայաստանի բնական գազի սպառման շուկայի կայունացման և գազի սպառումը խթանելու նպատակով: «Հաշվի առնելով բոլոր այդ գործոնները, և առաջին հերթին Վրաստանի տարածքով բնական գազի տարանցման գինը նվազեցնելու հեռանկարը, ինչպես նաև գազի կառուցվածքի ուսումնասիրությունը, կապված համակարգի համակարգի պահպանման և շահագործման հետ, ապա պարզ է դառնում, որ ընկերության մարժան կազմում է մոտ 50 դոլար: Այդ համատեքստում գազի սակագնի իջեցման հնարավորություն չկա», - ասել է Բաղրամյանը: Նրանց, ովքեր գազի սակագների հնարավոր իջեցման մասին տարածում են լուրեր, Գարեգին Բաղրամյանը կոչ է անում մասնրամասն ծանոթանալ սակագնի ձևավորման կարգին, թեկուզ ՀԾԿՀ կայքում: Այդ դեպքում, նրա ասելով, աղքատների օգտին խոսակցությունները կլինեին ավելի առարկայական: «Այդ դեպքում հակառակորդները կարող էին հանդես գալ և օբյեկտիվորեն նշել իրենց անհամաձայնությունը ծախսերի հոդվածի հետ, կամ առաջարկել սակագնի ձևավորման իր տեսակետը, դրանով իսկ հնարավորություն ստանալով ավելի շատ փաստարկներով պաշտպանել իր դիրքորոշումը», - ասել է փորձագետը: Անգրագետ ձևով շահարկելով թվերը, որոշակի շրջանակներ, ըստ Բաղրամյանի, մոռանում են այն մասին, որ «Գազպրոմ» ԲԲԸ վերջին հայտերը նախատեսում էին բաժանորդների և սակագների դիվերսիֆիկացում ըստ 6 խմբերի: Այդ դեպքում, հաշվարկելով արտահանվող և վաճառվող բնական գազի գնի միջև մարժան, ըստ փորձագետի, անհրաժեշտ է վերցնել միջին արժեքը, այլ ոչ թե սակագները սպառողների որոշակի խմբի համար: «Միջին գինը կազմում է 255 դոլար, որից մոտ 40-42 դոլարը կազմում է ԱԱՀ-ն, իսկ 150 դոլարը`արտահանվող գազի գինը: Այսինքն, մոտ 200 դոլար է կազմում գազի արժեքն ընկերության համար: Այս գործոններն անհնար է վերանայել: Խոսք կարող է գնալ ընդամենը համակարգի պահպանման և շահագործման ծախսերի կրճատման մասին», - նշել է նա: Բայց այդ կրճատումներն էլ չեն կարող հանգեցնել ցանկալի գնային փոփոխությունների, ինչի մասին հայտարարում են քաղաքական գործիչները: Ներկայումս, ընդհանուր առմամբ, ասել է փորձագետը, անհնար և անհիմն է 50 դոլարի մարժայի կառուցվածքում փորձել պատկերացնել ինչ-որ ավելորդ բան:

Ինչ վերաբերում է «Գազպրոմ Արմենիա» ՓԲԸ ակնկալիքներին, գազի սպառման ծավալների ավելացման առումով, ապա կարելի է ասել, որ որոշ չափով բնությունն էլ  նպաստեց այդ պլանների իրականացմանը: Ըստ ՀԾԿՀ տվյալների, 2016-ի դեկտեմբերին գազի սպառումը կազմել է 97.3 խորանարդ մետր (583.316 բաժանորդ): 2015-ի  դեկտեմբերին սպառման ծավալը կազմել է 92 մլն խորանարդ մետր (589.389 բաժանորդ):  2017 թվականի հունվարին 587 հազար բաժանորդների կողմից գազի սպառումը կազմել է 128.5 մլն խորանարդ մետր, իսկ 2016 թվականի հունվարին, ունենալով ավելի շատ բաժանորդներ - 593 մլն, սպառման ծավալները կազմել էին 111.9 մլն խորանարդ մետր: Էլեկտրաէներգիայի սպառման ծավալները նույնպես աճել են`2016-ի դեկտեմբերին - 226,4 մլն. կՎտժամ, 2015-ի դեկտեմբերի 209,3-ի փոխարեն: Իսկ սպառումը 2017-ի հունվարին կազմել է 239.22 մլն., 2016-ի դեկտեմբերի 209.3 մլն. կՎտժամի փոխարեն:

Նշենք, որ նախօրեին ՀՀ վարչապետ Կարեն Կարապետյանը, մեկնաբաբելով էլեկտրաէներգիայի և գազի սակագների իջեցման մասին խոսակցութոյւնները, կոչ է արել գազի և էլէկտրաէներգիայի գինն իջեցնելու խոսակցություններին վերաբերել տրամաբանորեն: Նրա խոսքով՝ այսօր Հայաստանի գազիֆիկացման մակարդակը 94-96  տոկոս է. «Եթե ճիշտն ասեմ, երկրորդ նման երկիր չգիտեմ, բայց չեմ ուզում ասեմ, որ մենք առաջինն ենք»։ Վարչապետը նշել է, որ իրենք ընդդիմադիր կուսակցությունների ղեկավարներին առաջարկել ու առաջարկում են, որպեսզի նրանք հանդիպեն համապատասխան ընկերությունների ղեկավարների հետ և խոսեն գազի գնի նվազեցման մասին. «Եթե որևէ մեկը, որևիցե քաղաքական ուժ կամ տնտեսագետ, գիտի ինչպես կարելի է այսօր գազի կամ հոսանքի կիլովատի գինը նվազեցնել, թող այդ գաղտնիքը չպահի, հանդիպի այդ ընկերությունների հետ, դա ցույց տա, ապացուցի և եթե մենք չկիրառենք, այդ ժամանակ կարող է մեզ համապատասխան պահանջ ներկայացնել։ Տրամաբանություն չկա, որ մենք շանս ունենք գազի գինն իջեցնելու և չենք իջեցնում։ Եթե մեկը գիտի դրա լուծումը, թող հրապարակավ ասի»,-ասել է վարչապետը։

«Գազպրոմ Արմենիա» ՓԲԸ վարչության նախագահ, գլխավոր տնօրեն Հրանտ Թադևոսյանը «Հայաստանի հանրային հեռուստատեսության» և «Արմենիա» հեռուստաընկերության  խնդրանքով նույնպես մեկնաբանել է գազի ավելի էժան սակագին ունենալու հնարավորության վերաբերյալ  քաղաքական որոշ գործիչների հայտարարությունները: Ըստ  «Գազպրոմ Արմենիա»-ի` սակագինը նրանց առաջարկած թվաբանությամբ հաշվարկելիս պարզ է դառնում, որ գազը հայ սպառողին կարող է հասնել գործողից  ավելի բարձր գնով: «Տեղեկություններ տարածվեցին, որ կարելի է գազ գնել նաև Իրանից, հրաժարվել ռուսական գազից, նույնիսկ գազը գնել 200 դոլարով, վաճառել 230-240 դոլարով:  Սակայն եթե նույնիսկ այս թվաբանությամբ հաշվարկենք, այդ գնին դեռ պետք է ավելացնել ավելացված արժեքի հարկը և «Գազպրոմի» մարժան»,-բացատրել է  «Գազպրոմ Արմենիա»-ի գլխավոր տնօրենը մանրամասնել է, որ եթե  հաշվարկած  200 դոլարին գումարվի «Գազպրոմի» մարժան՝ 30-ից 40 դոլար, սրան էլ գումարվի ավելացված արժեքի հարկը, ապա գումարը կհասնի 300 դոլարի: Հրանտ Թադևոսյանը հիշեցրել է, որ այսօր Հայաստանում գործող գազի սակագինն իր մեջ ներառում է   ավելացված արժեքի հարկը, և դրանով հանդերձ՝ գազի միջին գինը Հայաստանում կազմում է 255 դոլար, ուստի գործող սակագինն ամենաօպտիմալն է: «Հայաստանում հնարավոր չէ ունենալ ավելի ցածր սակագներ: Այն, ինչ ունենք այսօր, համարում ենք ամենաօպտիմալը և լավագույն տարբերակը»,-ասել է «Գազպրոմ Արմենիա»-ի գլխավոր տնօրենը:

Հիշեցնենք, որ 2017 թվականի հունվարի 1-ից Հայաստանում սկսեցին գործել գազի նոր սակագները: «Գազպրոմ Արմենիա» -ն առաջարկեց մինչև 10 հազար խորանարդ մետր սպառողների համար մինչև 139 հազար դրամ ($ 292 դոլար): Ավելի քան 10 հազար խորանարդ մետր սպառողների համար` $ 242,1, իսկ յուրաքանչյուր հաջորդ հազար խորանարդ մետրը կարժենա 212 դոլար: Սակայն, գազալցակայանների, կառավարական կազմակերպությունների և ջերմային էլեկտրակայանների, որոնք արտադրում էլեկտրաէներգիա, արտոնությունները չեն տարածվի: Բացի այդ, բաժանորդները, որոնք ունեն ընտանեկան կամ սոցիալական նպաստի իրավունք, որոնք մեկ տարվա ընթացքում սպառում են 600 խորանարդ մետրից պակաս գազ, կվճարեն 100 հազ. դրամ մեկ 1 հազ. Խմ (մոտ $ 210) դիմաց: Ջերմոցային տնտեսությունների համար նոյեմբերի 1-ից մինչեւ մարտի 31-ը գազի գինն առաջարկվել է սահմանվել է $ 212`հազար խորանարդ մետրի համար: Վերամշակող ընկերություններին առաջարկվում է 1 խոր. մետր գազը վաճառել $ 212: «Գազպրոմ Արմենիա» ընկերությունը խոստացոփլ է անհատական կարգով քննարկել գազի գինը նոր խոշոր սպառողների համար: