EITI հանրային փորձագետ. Մենք ուզում ենք, որ ֆինանսական բոլոր հոսքերը լինեն բաց, թե երկրի ներսում, և թե օֆշորային գոտիներում

Արմինֆո. Մեր ակնկալիքներն ակնհայտ են, մենք ցանկանում ենք, որ բաց լինեն բոլոր ֆինանսական հոսքերը, թե երկրի ներսում, և թե օֆշորային տարածքներում: ԱրմԻնֆո գործակալության հետ զրույցում մարտի 24-ին նման կարծիք է հայտնել EITI բազմաշահառուաական խմբի անդամ, «ԷկոԼուր» ՀԿ ղեկավար Ինգա Զարաֆյանը, հղում անելով արդյունահանման ոլորտի թափանցիկության նախաձեռնությանը Հայաստանի անդամակցության շրջանակներում:

Մասնավորապես, փորձագետը նշել է, որ խումբը ձևավորված բազմաշահառուկան EITI խումբը տեղեկություններ կստանան լեռնահումքային ոլորտի բոլոր իրական բաժնետերերից: «Մենք հատուկ ուշադրություն ենք դարձնում շրջակա միջավայրի պահպանությանը և բնության պահպանությանը: Մասնավորապես, մեզ հետաքրքրում է, թե ֆինանսական վնաս է պատճառվում, որքան ընկերություն է վճարում է պատճառված վնասի դիմաց և որքանով է այդ գումարը համադրելի ստացված իրական եկամուտների հետ», - ասել է փորձագետը:

Միևնույն ժամանակ, Զարաֆյանը հայտարարել է, որ նախաձեռնող խմբի շրջանակներում մտադիր է ներարկել թափանցիկ բիզնեսի վարման մ,շակույթը, որի ֆինանսական հաշվետվությունները բաց կլինեն նաև հանրության համար: Այս համատեքստում նա ընդգծել է. «Ըստ մեր Անկախության հռչակագրի, մեր բնական պաշարները, այդ թվում նաև ընդերքը, պատկանում են ոչ թե պետությանը, այլ ժողովրդին»:

Ըստ նրա, EITI խմբում հանրության անունից ընդգրկված է Արթուր Գրիգորյանը («Էկո իրավունք» ՀԿ), Սոնա Այվազյանը («Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ» հակակոռուպցիոն կենտրոն), Հարություն Մովսիսյանը (ԵՊՀ, Կայուն զարգացման կենտրոն):

Գործարար ոլորտի անունից լրագրողների հետ զրուցել է Lydian International ընկերության նախագահ և գլխավոր գործադիր տնօրեն Հովարդ Սթիվենսոնը, ով նշել է, որ ընկերությունը նույնիսկ նախքան EITI նախաձեռնությանը միանալը վարում էր բաց Ֆինանսական հաշվետվություն, որը մատչելի էր հանրությանը: Նրա կարծիքով, նախաձեռնությանը միանալու Հայաստանի կառավարության ցանկությունը վստահություն է ներշնչում Հայաստանի նկատմամբ, մասնավորապես, երկրի ներդրումային միջավայրի նկատմամբ: «Սա ազդանշան է հրապարակայնությանը և թափանցիկությանը երկրի պատրաստակամության մասին, ինչը, իհարկե, բարձրացնում է ներդրողների վստահությունը», - ընդգծել է նա: Բիզնեսի կողմից EITI խմբում ընդգրկված են` Արմեն Ստեփանյան (Lydian), Պերճ Խաչատրյանը (Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ), Արթուր Նիկողոսյանը (Ագարակի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ) և Վահե Վարդանյանը:

Նշենք, որ բրիտանական Lydian International Ltd ընկերությունն այսօր Հայաստանում իրականացնում է արդյունաբերական ամենախոշոր՝ Ամուլսարի ոսկու հանքավայրի շահագործման նախագիծը՝ 370 մլն դոլար ընդհանուր արժեքով: Ընթացիկ տարվա օգոստոսին տեղի ունեցավ նախագծի մեկնարկի պաշտոնական արարողությունը, որը նախատեսում է շինարարության և հանքավայրի իրացման սկիզբը: Ամուլսարի հանքավայրի շահագործման ժամկետը կկազմի 10 տարի և 4 ամիս, նախատեսվում է տարեկան արդյունահանել 200 հազար ունցիա ոսկի (մոտ 10 մլն. տոննա հանքանյութ): Մեկ ունցիայի ծախսը միջին հաշվով կազմում են 585 դոլար, իսկ ոսկու կորզման ընդհանուր ցուցանիշը – 87%: Ամուլսարի 370 մլն.դոլար արժեքով ծրագրի շրջանակներում կատարվող շինարարության ընթացքում կստեղծվի 1300 աշխատատեղ (շինարարական աշխատանքները կընթանան մոտ 2 տարի), իսկ հանքավայրի շահագործման ամբողջ ընթացքում կստեղծվի 650-700 աշխատատեղ: Ընկերության բաժնետերերն են` IFC- ն և ՎԶԵԲ-ը: Ընկերության բաժնետոմսերը ցուցակված են Տորոնտոյի ֆոնդային բորսայում: Ամուլսարի հանքավայրն իր պաշարնորով երկրորդն է Հայաստանում:

Հիշեցնենք, որ այսօր Հայաստանի հանքարդյունաբերության թափանցիկության քաղաքականության մշակման հարցում Հայաստանի կառավարությունը համագործակցում է ԱՄՆ միջազգային զարգացման գործակալության, Համաշխարհային բանկի (ՀԲ) և այլ կազմակերպությունների հետ: EITI – կառավարության, ընկերությունների, քաղաքացիական հասարակության, ներդրողների և միջազգային կազմակերպությունների կոալիցիա է: Այն հիմնադրվել է 2002 թ-ին, Մեծ Բրիտանիայի վարչապետԹոնի Բլերի նախաձեռնությամբ, Յոհանեսբուրգում  կայացած Կայուն զարգացման համաժողովում: Նախաձեռնության նպատակն է`բարձրացնել թափանցիկությունը և բարելավել կառավարման որակն արդյունահանող արդյունաբերություններում, հրապարակելով պարբերական հաշվետվություններ, ինչպես նաև բարձրացնել համապատասխանությունը ստանդարտներին և համապատասխանությունն ինստիտուցիոնալ կարողություններին: Նախաձեռնության շրջանակներում հանքարդյունաբերական ընկերությունները պետք է բացահայտի տեղեկատվություններ հրապարակեն իրենց հարկային և ոչ հարկային վճարումների մասին կառավարություններին, իսկ կառավարությունները պետք է հրապարակեն հաշվետվություններ ստացված եկամուտների մասին: EITI ստանդարտների կողմից ձեռք բերվող թափանցիկությունը ստացված եկամուտների չափերի մասին երկրների խորհրդարաններին, ոչ կառավարական կազմակերպությունների թույլ կտա վերահսկել ընկերությունների գործունեությունը: Նման քաղաքացիական վերահսկողությունը ոչ միայն կդժվարացնի չարաշահումներն այդ  ոլորտում, այլև նաև կնպաստի այդ երկրների ավելի արդյունավետ զարգացմանը, բարելավելով տնտեսական պայմանները և ավելի ակտիվորեն ներգրավել օտարերկրյա ներդրումներ: Ինչպես ցույց է տալիս միջազգային փորձը, հանքարդյունաբերական ընկերությունները դրամից միայն  կշահեն: Նախաձեռնության Բոգոտայում կայացած 35-րդ նիստում հաստատվեց նաև Հայաստանի թեկնածությունը: Այսօր EITI նախաձեռնությունն արդեն ընդգրկում է 52 երկիր, որոնք ներկայացրել են 332 ֆիսկալ հաշվետվություն, ինչի արդյունքում նախաձեռնության մասնակիցների բյուջեների շահույթն ավելացել է 2.3 տրլն.դոլարի  լրացուցիչ գումարով: