ՀՀ ֆինանսների նախարարությունը բարձրացնում է պետական պարտատոմսերի իրացվելիությւան մակարդակը

Արմինֆո. ՀՀ ֆինանսների նախարարությունը պետական պարտատոմսերի իրացվելիությունը բարձրացնելու նպատակով, «ՆԱՍԴԱՔ ՕԷՄԷՔՍ» Արմենիա բորսայի հետ համատեղ ընդունել է մի շարք որոշումներ, որոնք թույլ են տալիս ընդլայնել ֆիզիկական անձանց հասանելիոթյունը պետական պարտատոմսերի շուկայում, ինչպես նաև բարձրացնել դրանց նկատմամբ հետաքրքրությունը լուրջ, այդ թում նաև օտարերկրյա, ներդրողների մոտ:

Ինչպես ապրիլի 14-ին կայացած մամուլի ասուլիսում հայտարարել է նախարարության Արտաքին և ներքին պարտքի կառավարման դեպարտամենտի ղեկավար Արշալույս Մարգարյանը, համաձայն այս տարվա ապրիլի 13-ին հաստատված փոփոխությունների, կապված պետպարտատոմսերի թողարկման, տեղաբաշխման և մարման հետ, այս տարվա ապրիլի 25-ից կգործարկվի ֆիզիկական անձանց պետպարտատոմսերով կատարվող գործարքների ինտերնետ-համակարգը, ինչպես նաև արժեթղթերի առաջնային տեղաբաշխումը ԿԲ հարթակից կտեղափոխվի ֆոնդային բորսայի հարթակ: Կսկսի գործել նաև այսպես կոչված`«փոխանակության աճուրդը»:

Մարգարյանը նշել է, որ այսօր պետական ​​պարտատոմսերի հիմնական կրողներն են (70%) բանկերը, իսկ մնացածը հիմնականում բաժին է ընկնում ապահովագրական և ներդրումային ընկերություններին: Նա նշել է, որ նման իրավիճակը հազիվ է ընդունելի, երբ պարտատոմսերը կրողների ակտիվներն զգալիորեն ավելի կարճ են, քան դրանց  տևողությունը: «Ակնկալվում է, որ բորսայի էլեկտրոնային հարթակի միջոցով կատարվող սակարկությունների մասնակիցների թիվը կավելանա, ինչը երկրում տնտեսական ակտիվության ակնկալվող վերելքի կտրվածքում, որը նպաստում է կապիտալի ներհոսքին, կբարելավի կառուցվածքը և վերջին հաշվով`կնվազեցնի պարտքի սպասարկման ծախսերը»,-նշել է Ա.Մարգարյանը: Նրա խոսքով, հայկական ֆոնդային բորսայում այսպես կոչված «փոխանակության աճուրդի» գործարկումը, որը ենթադրում է մեկ պարտքային գործիքի գնումն առաջարկվող մյուս գործիքի փոխարեն, պարտքի կառավարման և շուկայի մասնակիցների ցանկությունների տեսանկյունից հարմարավետ մեխանիզմ կդառնան ներդրողների համար: Պրոդուկտների շարքի բարելավման ուղղությամբ բորսայի հետ պայմանավորվածությունն արդեն ձեռք է բերվեծ, իսկ ապրիլի 25-ից մեզ խոստացել են հասանելիություն ապահովել նաև դեպի «փոխանակման աճուրդները»:

Պետպարտատոմսերի տեղաբաշխման ընթացքում ոչ մրցակցային հայտերի ներկայացման պայմանների փոփոխությունների առումով Մակարյանը, պատասխանելով ԱրմԻնֆո-ի թղթակցի հարցին, պարզաբանել է, որ այսուհետ դրանք կներկայացվեն շուկայի գործակալների կողմից, հաջորդ օրը, ընդ որում, նրանց կողմից, ովքեր տեղաբաշխման օրը պետպարտատոմսերը ձեռք են բերել մրցակցային հիմունքներով: Իսկ նախկինում մրցակցային և ոչ մրցակցային հայտերը ներկայացվում էին տեղաբաշխման օրը, ինչի պատճառով ոչ մրցակցային հայտերը, հրապարակվելով մամուլում, չէին կապվում գնագոյացման հետ: «Այժմ դա կլինի բոնուսի տեսքով: Գործակալներից նրանք, ովքեր տեղաբաշխման օրը ձեռք է բերել մրցակցային հայտով, նույնքան էլ կարող է ձեռք բերել հաջորդ օրը, բայց ոչ մրցակցային կարգով»,-ընդգծել է նա: Մասնագետը տեղեկացրել է, որ շուկայի մասնակիցների թվի ավելացման պայմաններում փոփոխվել են նաև պետպարտքի գործակալների աշխատանքի պայմանները, ի դեմս ֆինանսական կազմակերպությունների, քանի որ դրանք պետք է ներդնեն առաջնային ավանդ` աճուրդներին մասնակցելու համար, իսկ փոխադարձ հաշվարկները տեղի կունենան սակարկությունների ավարտից հետո: «Արդյունքում, որքան շատ հայտեր ստացվեն պարտատոմնսերի գնամն նպատակով, այնքան արդյունավետ կլինի պարտքի գնագոյացումը»,-նշել է նա:

Նա նաև տեղեկացրել է, որ մեկ տարի առաջ Հայաստանի միացումը պետական պարտատոմսերի համարակալման համակարգին թեթևացրեց հայկական արժեթղթերի ընկալումն արտաքին շուկաներում: «Միջազգային ծածկագրերի ստացումից հետո ավելացել են մեր արժեթղթերի կոտիրովկաներն արտաքին շուկաներում, բարձրացել է դրանց նկատմամբ հետաքրքրությունը: Մենք լայնացրել ենք դարպասները ոչ ռեզիդենտների մուտքի համար, իսկ դա ենթադրում է արտաքին պարտքի ներհոսք դեպի երկիր: Այստեղ թաքնված են ինչպես թերություններ, այնպես էլ առավելություններ: Վտանգը թաքնված է նրանում, որ դա կարող է լինել փողի սպեկուլյացիա, քանի որ էմիսիայի ծավալները մեծ չեն ու հետաքրքիր չեն լուրջ ներդրողների համար: Անցյալ տարի մենք արդեն սկսեցինք կրճատել աճուրդների թիվը, բայց ավելացրինք արժեթղթերի թողարկման ծավալները, և այդ գործընթացը մտադիր ենք շարունակել»,-ընդգծել է նա:

Խոսելով պետպարտքի շուկայի միտումների մասին, փորձագետն ասել է, որ պետպարտատոմսերի եկամտաբերությունը 2015 թվականի 13,8% -ից  իջել է մինչև ներկայիս 9.5%-ը: «Պարտատոմսերի հաշվին դեֆիցիտի ֆինանսավորումը 2017 թվականին նախատեսվում է 45 մլրդ դրամի չափով, իմ սպասումներով նույնքան էլ կկազմի փաստացի թիվը: Այդ ցուցանիշի ամենաբարձր շեմն արձանագրվել էր 2016 թվականին, երբ փաստացի թիվը գերազանցեց 171 մլրդ դրամը, ծրագրված 53.8 մլրդ-ի համեմատ» - ԱրմԻնֆո-ի հետ կիսվել է Մարգարյանը: Բանկերի հետաքրքրության փոփոխության վերաբերյալ հարցին, կապված վարկային շուկայից դեպի արժեթղթերի շուկա «տեղափոխման» հետ, կապված վարկերի ցածր պահանջարկի հետ, նա բանկերին խորհուրդ է տվել վարկավորումն իրականացնել հավասարակլշռված և ուշադիր, որպեսզի չբախվեն ակտիվների կառուցվածքի անհավասարակշռությանը: