Փորձագետ. Հայաստանում ստվերային տնտեսությունը 2016 թվականին հասել է մոտ 30 տոկոսի կամ 31. մլրդ.դոլարի

Արմինֆո. Հայաստանը ստվերային տնտեսության մասնաբաժինը 2016 թվականին կազմել է 29.8%, իսկ ծավալներ`3.1 մլրդ.դոլար, տարեկան անկումը`11.6%: Այս մասին են վկայում Կովկասի ինստիտուտի ուսումնասիրությունները, որոնք հրապարակվել են Հրանտ Միքայելյանի «Ստվերային տնտեսությունը Հայաստանում» գրքում, որի շնորհանդեսը կայացել է մայիսի 25-ին:

Ըստ փորձագետի, ստվերային տնտեսությունը Հայաստանի անկախության ողջ ժամանակահատվածում բավականին տարածվել է, իսկ որոշ ժամանակներ նույնիսկ գերազանցել իրական տնտեսության ծավալները: Այնպես, նրա գնահատմամբ, որ ստվերի ամենաբարձր ցուցանիշն արձանագրվել է 1997 թվականին - 66.7%, որից հետո տեղի է այդ ցուցանիշի իջեցում, 2004-2013 թվականներին կազմելով`50.4% -ից մինչև 40,5%, իսկ 2016-ին կազմել է 29,8 %:

Այս առումով Հրանտ Միքայելյանը նշում է, որ Հայաստանում կան մի շարք պայմաններ, որոնք նպաստում են ստվերային տնտեսությանը, մասնավորապես, պետական հաստատույթունների երիտասարդ լինելը, բնակչության աղքատությունը, ցածր աշխատավարձերը, սահմանափակ մրցակցությունը, բարձր գործազրկությունը, ինչպես նաև գույքային շերտավորումը:

Պրոբլեմի լուծումը փորձագետը տեսնում ինստիտուցիոնալ զարգացման շարունակության մեջ: «Աջ ու ձախ սուրը թափահարելն այնքան էլ արդյունավետ միջոց չէ ստվերի կրճատման առումով: Կարելի է շատ բան փչացնել, քանի որ ստվերային տնտեսությունը հավասարակշռում ներկայիս իրավիճակը և պայմանավորված է տնտեսական հարաբերութոյւնների օբյեկտիվ զարգացումով հասարակությունում և պետությունում, իր արմատներով գնալով դեպի սոցիալիստական ​​անցյալ», - ասել է նա:

Նշենք, որ «Ստվերային տնտեսությունը Հայաստանում» գրքում օգտագործվել են տեղեկությունների հավաքման սոցիոլոգիական մեթոդներ, կիրառվել է ոչ նորմալության քաղաքագիտական տեսությունը`որպես քաղաքականության և տնտեսության խաչմերուկում գտնվող երևույթ, և կատարվել է ստվերային տնտեսության վերլուծություն, որպես մակրոտնտեսական երևույթի: Գիրքն ընթերցողին կօգնի հասկանալ Հայաստանում ստվերային տնտեսության ձևավորման յուրահատկությունները և օրինաչափությունները, իսկ պրակտիկ հետազոտողներին – դրա կրճատմանն ուղղված միջոցառումների մշակումը: Ուսումնասիրությունն իրականացվել է Կովկասի ինստիտուտում, Շվեյցարիայի Կովկասի գծով ակադեմիական ցանցի (ASCN) աջակցությամբ, Հայաստանի ոչ ֆորմալ տնտեսության և քաղաքականության նախագծի ուսումնասիրության շրջանակներում:

Ըստ ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայության տվյալների, Հայաստանում ՀՆԱ-ն 2016 թվականին աճել է 0,2%, մինչև 5.068 տրլն դրամ ($ 10.5 մլրդ դոլար): Երեք տարի առաջ, 2012 թվականին ՀՆԱ-ի աճը կազմել է 7.2%, մինչև 4.001 տրլն դրամ, որին հաջորդել է դանդաղումը` 2013-ին - 3,3% (մինչև 4.556 տրլն դրամ), 2014-ին - 3,6% (մինչև 4,829 տրլն դրամ), 2015-ին - 3%, (մինչև 5.032 տրլն դրամ): ՀՆԱ-ի ինդեքս-դեֆլյատորը 2016-ին կազմել է 100.5%, 2015-ին `101.2%, 2014-ին `102.3%, 2013-ին `103,4%, 2012-ին `98,8%, 2011-ին ` 104,3%, 2010-ին `107,8%, 2009-ին `102,6%, 2008-ին` 105,9%: