Չորեքշաբթի, 19 Հուլիսի 2017 15:29

Արմինֆո. ՀՀ ֆինանսների նախարարությունը նպաստում է ներքին պարտքի աճին: «Սկսած այս պահից, մենք պետք է արագ տեմպերով ավելացնենք ներքին պարտքւ, որը 2015-ի վերջին կազմել է ընդհանուր պարտքի 14%-ը, իսկ 2016-ի վերջին`19.3%-ը»,- ԱրմԻՆֆո գործակալության թղթակցին հայտնել է ՀՀ ֆինանսների նախարարության պետական պարտքի կառավարման վարչոթյան ղեկավար Արշալույս Մարգարյանը:

 

Այդ կապակցությամբ, բյուջեի 150.1 մլրդ.դրամի դեֆիցիտը 2017 թվականին մոտ 48 մլրդ. դրամով կֆինանսավորվի պետական պարտատոմսերի թողարկման հաշվին: «Ցանկացած պարագայում, ներքին պարտքի մասնաբաժնի մեծացումը գերադասելի է արտաքինից, քանի որ այն եկամուտներ է ապահովում երկրի ռեզիդենտներին և բյուջեին, որոնք տնտեսությունում, ընդհանուր առմամբ, արձանագրում են մուլտիպլիիկատիվ արդյունք»,-ընդգծել է Մարգարյանը:

 

Միևնույն ժամանակ, նախարարությունում չեն մոռանում, որ 2016 թվականի վերջին Հայաստանի ընդհանուր պետական պարտքն արտարժույթով արտահայտված կազմել էր պարտքի ընդհանուր զանգվածի 80.7%-ը: Ըստ նախարարության բոլոր սթրես-թեստերի, հայկական դրամի 30% արժեզրկումը պետպարտքի կառավարման տեսանկյունից ռիսկեր չի ստեղծում: Սակայն, հարմարավետ գոտում մնալու համար, ըստ Մարգարյանի, ավելի լավ է պարտքը պահել արտարժույթով, քանի որ «աշխարհում ոչ մի տեղ դեֆոլտ չի եղել ներքին պարտքի հետևանքով»: «Ըստ ամենատարբեր տնտեսական հետազոտությունների, զարգացող երկրներում արձանագրվում է ներքին պարտքի բավականին բարձր ներուժ: Հայաստանի քաղաքացիների խնայողությունները, հավանաբար, գերազանցում են երկրի պետպարտքը: Մեր խնդիրը երկրի կառավարության և տնտեսական քաղաքականության  նկատմամբ վստահության մթնոլորտի ստեղծումն է, այդ դեպքում խնայողությունները կդառնան պետական պարտատոմսերի ներքին շուկայի մեծացման անսահմանափակ աղբյուր»,-հայտարարել է նա:

 

Պետական պարտատոմսերի ընդհանուր ծավալը ֆիզիկական անձանց մոտ կազմում է մոտ 2.5 միլիարդ, և չնայած դա կազմում է Հայաստանի պետպարտքի չնչին մասը, ըստ Մարգարյանի, դա ընդամենը սկիզբն է: Նախարարությունն ապրլի 25-ից ֆիզիկական անձանց համար գործարկեց պետպարտատոմսերով գործարքների gp.minfin.am ինտերնետ-հարթակը: Նախագծի հիմնական առաքելությունը պետության նկատմամբ վստահության բարձրացումն է, ինչպես նաև օգնել այն ֆիզիկական անձանց, ովքեր ցանկանում են հուսալի և արդյունավետ ներդնել իրենց դրամական միջոցներիը:

 

Ներկայումս մինչև 6 ամիս շրջանառությամբ պետական պարտատոմսերի եկամտաբերությունը կազմում է 10%, մինչև 1 տարի շրջանառությամբ – 10.5%, իսկ մեկ տարուց մինչև 5 տարի – 11% (կախված թողարկումից և տևողությունից): Ինչպես պարզաբանել է նախարարության ներկայացուցիչը, արժեթղթերը թողարկվում են 6 ամիս մարման ժամկետով, քանի որ առկա է նույն պրոբլեմը, կապված բնակչության վստահության վերականգնման հետ:  Խնայողական պարտատոմսերն ունեն 3 ամիս մարման ժամկետ: «Դա մեզ համար ավելի ծախսատար է, բայց մեր նպատակը երկրի բնակչությանը համոզելն է, որ այսօր իրավիճակն այլ է, որ նրանք գործ ունեն նոր ու ավելի հուսալի գործընկերոջ հետ, ի դեմս պետության»,-նշել է Մարգարյանը, հավելելով, որ վճարումների առումով ոչ մի շեղում չի եղել 1999 թվականից ի վեր:

 

Չնայած այն պարագային, որ ներկայումս չկա ավանդների ապահովագրության առանձին հիմնադրամ, այդ խնայողության հիմնական առանձնահատկությունը նրանց 100% հուսալիությունն է, քանի որ գլխավոր երաշխավորը պետությունն է: Բացի այդ, եթե բանկային ավանդների պարագայում եկամուտները հարկվում են, այս պարագայում եկամուտը չի հարկվում: Ավանդի գումարը կարող է կազմել նաև 1 հազար դրամ, հետագայում ավանդը համալրելու և վաճառքի հնարավորությունով: Իսկ բոլոր նրանց, ովքեր մնում են թերահավատների խմբում, Մարգարյանը հիշեցնում է. «Չմարված պարտավորությունը ոչ մի երկրի համար անհետք չի մնում: Ավելի մեծ մոտիվացիա, քան այն, որ եթե ոչ դու, այլ քո ժառանգները, հաստատ, կստանան դիվիդենտներ, հնարավոր չէ գտնել»:

 

Հիշեցնենք, որ Հայաստանի ընդհանուր պետական ​​պարտքը 2017 թվականի հունիսի 30-ին, 2016-ի դեկտեմբերի համեմատ, կազմել է  $ 6.140 մլրդ, աճելով 3.34%: Հունիսի 30-ի դրությամբ արտաքին պարտքը կազմել է $ 4.942 մլրդ, իսկ ներքին պարտքը`$ 1,198 մլրդ: 2017 թվականից մինչև 2020 թվականը կառավարության պարտքի տարեկան կանխատեսվող աճը միջին հաշվով կազմել է $ 480 մլն: Հունիսի վերջին կառավարության պարտքը կազմել է $ 5,581 մլրդ, 2016-ի դեկտեմբերից աճը կազմել է 2.64%:

 

Նշենք, որ ՀՀ ֆինանսների նախարարությունը, որպես կառավարության գործակալ, թողարկում է կարճաժամկետ, միջնաժամկետ և երկարաժամկետ պետական պարտատոմսեր: 2016-ի արդյունքներով շրջանառության մեջ է գտնվում 508.3 մլրդ դրամ ծավալով պետական ​​պարտատոմսեր, այդ թվում, երկարաժամկետ - 214,7 մլրդ (շուկայի 42.2%-ը), միջնաժամկետ - 212,7 մլրդ (41,8%), կարճաժամկետ  - 78.8 մլրդ (15,5%), ինչպես նաև խնայողական - 2.1 մլն դրամ (0.4%): Պետպարտատոմսերի միջին եկամտաբերությունը 2016-ի արդյունքներով կազմավորվել է 13.1542% մակարդակում, ընդ որում,  երկարաժամկետ պարտատոմսերով`15,0118%, միջնաժամկետ - 13,2241%, կարճաժամկետ - 7,8912%: Ներքին պետական պարտքի միջին ժամկետայնությունը 2016 թվականի վերջին ավելացել է`2065-ից մինչև 2208 օր: 2017-ի ապրիլին հասնելով 2440 օրվա: Պետական ​​պարտատոմսերի ֆինանսավորման հաշվին նախատեսվում էր 2016-ի դեֆիցիտի 53.8 մլրդ  դրամի ֆինանսավորումը, բայց փաստացի ցուցանիշը տարվա արդյունքներով կազմեց 3.2 անգամ ավելի - 171.01 մլրդ դրամ, մինչդեռ, մեկ տարի առաջ, 2015-ին փաստացի ցուցանիշը կազմել էր նախատեսվածից 5 անգամ ավելի բարձր թիվ`15.6 մլրդ.դրամ: Շրջանառվող պետական ​​պարտատոմսերի ծավալն աճել է 58.4%, մասնավորապես, կարճաժամկետ – մոտ 4 անգամ, միջնաժամկետ - 38.2%, երկարաժամկետ - 48.7%: Պետական ​​պարտատոմսերի միջին եկամտաբերությունը նվազել է 13.9917%, հիմնականում կարճաժամկետ պարտատոմսերի եկամտաբրության 12.2579% նվազման հաշվին: 2017-ի ապրիլի 1-ին շրջանառվող պետպարտատոմսերի ծավալը կազմել է 511.1 մլրդ դրամ, այդ թվում, երկարաժամկետ պարտատոմսեր - 237,7 մլրդ (շուկայի 46.5% -ը), միջնաժամկետ - 226,2 մլրդ (44.3%), կարճաժամկետ - 44.9 մլրդ (8.8%), իսկ պետական պարտատոմսերի միջին եկամտաբերությունը ձևավորվել է 13.4137% մակարդակում, ընդ որում` երկարաժամկետ պարտատոմսեր - 14,8428%, միջնաժամկետ - 13,0548%, կարճաժամկետ - 7,6529%: Հայաստանի գանձապետական ​​պահառուն, որը հիմնադրվել է 2007 թվականին, Համաշխարհային Բանկի կողմից ճանաչվել է լավագույն օրինակներից  մեկը է պարտատոմսերի մանրածախ առևտրի ոլորտում: