ՀԲ. Հայաստանում տնտեսական աճի հեռանկարները և աղքատության կրճատումն աչքի են ընկնում զգալի անորոշությամբ

Արմինֆո. Հայաստանում տնտեսական աճի եւ աղքատության հեռանկարները աղքատության կրճատումն աչքի են ընկնում զգալի անորոշությամբ, ասված է Հայաստանի գծով հոկտեմբերյան նորացված կարճ զեկույցում: Ըստ Համաշխարհային բանկի փորձագետների, երկրում պահպանվում են ռիսկերը, որոնք կապված են ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին գործոնների հետ:

Դրանց թվում նշվում են 2018 թվականի ապրիլին կայանալիք նախագահական ընտրությունները և նոր կառավարության ձևավորումը, ինչպես նաև Ռուսաստանի դեմ արևմտյան նոր, հնարավոր պատժմիջոցները: Անորոշ իրավիճակ է պահպանվում Իրանի հետ: Դա արդարացնում է Հայաստանի տնտեսության աճի կանխատեսումների զգուշավորությունը, որը, ըստ կանխատեսման, 2017 թվականին կկազմի 4,5%, իսկ 2018-2019 թվականներին` մոտ 4%: Վերջին ժանակաշրջանում Հայաստանն էական աճ է արձանագրում արդյյունաբերությունում և ծառայությունների ոլորտում, ինչպես նաև աննշան բարելավումներ են նկատվում գյուղատնտեսական արտադրությունում: Բայց շինարարությունում շարունակվում է անկումը: Ըստ փորձագետների, աճի միտումներն արտացոլում են տնտեսության կառուցվածքի վերաբալանսավորումը, ինչի առնչությամբ կարող է ավելանալ անհամաչափությունը երկրի մայրաքաղաքի, երկրորդական քաղաքների և գյուղական շրջանների միջև, աշխատանքային ուժի ցածր շարժունականության պայմաններում: Փորձագետները գտնում են, կառուցվածքային տրանսֆորմացիաները երկրի տնտեսությունում կշարունակվեն, երկրորդային քաղաքներն ավելի կարևոր դեր կխաղան աշխատատեղերի ստեղծման հարցում, հատկապես գյուղատնտեսական հատվածը լքողների համար:

Ինչպես նշված է զեկույցում, 2016 թվականի տնտեսական պատժմիջոցների հետո, երբ ՀՆԱ աճը կազմեց 0,2%, Հայաստանի տնտեսությունը 2017 թվականի առաջին կեսում 2016-ի նույն ժամանակահատվածի համեմատ արձանագրեց 6% աճ: Աճը պայմանավորված էր արդյունաբերության, ծառայությունների ոլորտի և մանրածախ առևտրի ուժեղացման հաշվին, որանք տարեկան կտրվածքով համապատասխանաբար կազմեցին`12%, 11% և 13%: Գյուղատնտեսությունը մնաց թույլ վիճակում, իսկ շինարարությունում շարունակվեց 10% տարեկան անկումը: Աճին նպաստեցին արտահանումը` հանքային արդյունաբերությունում (պղինձ, մոլիբդեն), սննդամթերքի արտադրությունում, ոսկերչությունում, ադամանդագործությունում, ծխախոտի և տեքստիլի արտադրություններում: Այդ ամենը նպաստեց արտահանման ծավալների 21% աճին: Իսկ առևտրի պայմանները մնացին կայուն, քանի որ արտահման գները 2016-ի համեմատ աճեցին ընդամենը 2,4%: Չնայած արտահանումը զգալիորեն աճեց, բայց զուտ արտահանումը դանդաղեց, քանի որ ներդրումների և սպառման աճող վերականգնման ֆոնին ավելացան ներմուծման ծավալները:

2015 և 2016 թվականներին արձանագրելով բյուջեի 4,5% և 6,0% դեֆիցիտ, 2017 թվականին իշխանությունները ձեռնամուխ եղան բյուջեի ֆիսկալ համախմբմանը, նվազեցնելով այդ ցուցանիշը մինչև 2,7%: Հարկային վարչարարության բարելավման և պետական ​​ծախսերի կարգապահության բարձրացման հետևանքով հնարավոր եղավ դեֆիցիտը պահպանել ցածր մակարդակում և ապահովել կայուն ֆինանսական վիճակ: Միևնույն ժամանակ, զեկույցում նշվում է, որ պետական ​​պարտքի և ՀՆԱ-ի հարաբերակցությունը մոտեցել է 60% սահմանին, ինչը 50% բարձր է սահմանված շեմից: Կառավարությունը պետք է պահպանի կոշտ բյուջետային քաղաքականությունը հաջորդ տարիներին և պահպանի համաձայնեցված հարկաբյուջետային կանոնները, որը բյուջեի դեֆիցիտը սահմանափակում է վերջին երեք տարիների ՀՆԱ-ի միջին մակարդակի 3% -ից ոչ ավելի:

Բանկային հատվածը, նշում է զեկույցում, տարին սկսեց ավելի ուժեղ կապիտալով` համաձայն Բազել III նոր չափանիշների, որոնք սահմանվել են Կենտրոնական բանկի կողմից: Հայաստանի 17 բանկերին կապիտալի համարժեքության միջին մակարդակը կազմել է 20%, ինչը շատ ավելի բարձր է, քան նվազաֆույն`12%-ը: Դոլարիզացիայի  մակարդակը զգալիորեն նվազել է. Ավանդների և վարկերի արժութային բաղադրիչները համապատասխանաբար նվազել են`մոտ 70% և 66%, 2016 թվականի սկզբին համապատասխանաբար`մինչև 63%, իսկ 2017-ի հունիսի սկզբին`62%: Բանկային հատվածը վերսկսել է տնտեսության վարկավորումը, որը 2015 թվականին գրեթե լիակատար լճացման վիճակում էր: 2016-ի առաջին կիսամյակում վարկավորման ծավալներն ավելացել են 15%, 2017-ի առաջին կեսին ընդլայնվելով 13%:

2016 թվականին Հայաստանում արձանագրելով ՀՆԱ-ի 2,4% պատմականորեն ցածր դեֆիցիտ, ընթացիկ հաշվի դեֆիցիտը 2017-ի առաջին կիսամյակում, ներմուծման ծավալների 26% աճի հետևանքով, որի տեմպերը գերազանցեցին արտահանման աճի տեմպերը, ըստ փորձագետների, մաքսային վարչարարության թափանցիկության բարելավման արդյունքն էր: Միևնույն ժամանակ, առևտրի տվյալները ցույց են տալիս հայկական ապրանքների ավելի շատ ներթափանցում դեպի Ասիայի և Մերձավոր Արևելքի շուկաներ (մոտավոր աճը`տարեկան 30%), ԱՊՀ երկրներ (Ռուսաստան) (22% աճ), ինչպես նաև ԵՄ երկրներ (18% տարեկան աճ): 2015-2016 թվականներին տեղի ունեցած 35% կրճատումից հետո, դրամական փոխանցումները 2017-ի առաջին կիսամյակում տարվա կտրվածքով աճեցին 11%, իսկ մասնավոր փոխանցումները Ռուսաստանից`նույնիսկ ավելացան 24%: