Հայաստանի նախագահ. ԵՄ հետ շրջանակային համաձայնագրի ստորագրումից հետո Մեծամորի ԱԷԿ փակման մասին խոսք չի գնում

Արմինֆո. Մեծամորի ԱԷԿ փակման շուրջ քննարկումներն արհեստականորեն են նախաձեռնվում և իրականության հետ ոչ մի կապ չունեն: Այդ մասին հայտարարել է Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանը` «ՌԻԱ Նովոստիի՚ հետ հարցազրույցում:

Պատասխանելով այն հարցին, թե արդյոք նոյեմբերին Բրյուսելում ստորագրվելիք ԵՄ հետ Հայաստանի համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության շուրջ համաձայնագիրը ներառում է ՀԱԷԿ փակման վերաբերյալ կետ, Սարգսյանը, մասնավորապես, ասել է. «ԵՄ հետ համաձայնագրի նախագծում այդ կետը ձևակերպված է լռելյայն (նկատի ունենալով Մեծամորի ԱԷԿ շահագործման օբյեկտիվ ժամկետը): 2014 թվականի մարտին Հայաստանի կառավարությունը որոշում է կայացրել ՀԱԷԿ շանագործման ժամկետի երկարաձգման մասին: ԱԷԿ շահագործման ժամկետի երկարաձգման ֆինանսավորումը կիրակիանացվի 270 մլն դոլարի ռուսական պետական արտահանման վարկի և 30 մլն դոլար դրամաշնորհի հաշվին: Այժմ «Ռոսատոմ՚ պետական կորպորացիայի հետ համատեղ շարունակվում են աշխատանքները ԱԷԿ երկրորդ էներգաբլոկի շահագործման ժամկետի երկարաձգման ծրագրի իրագործման ուղղությամբ: Կարևոր է նշել, որ ԱԷԿ-ը գործում է ԱԷՄԳ չափանիշներին լիովին համապատասխան, և դա միջազգային մասնագիտացված հաստատությունների եզրակացությունն է: Իրականացվում են նախագծային և շահագործման անվտանգության մակարդակի բարձրացմանը, ինչպես նաև արդիականացմանը նպատակաուղղված միջոցառումներ: Այնպես որ, Մեծամորի ԱԷԿ-ը կծառայի առնվազն մինչև 2027 թիվը: Մենք կարծում ենք, որ սեփական, և, առաջին հերթին, էներգետիկ անվտանգության համար ատոմային էներգետիկան միշտ ներկա  կլինի Հայաստանում՚: Պատասխանելով ճշտող հարցին, թե`  արդյոք նոյեմբերին ԵՄ հետ համաձայնագրի ստորագրումից հետո չի կարող խոսք գնալ դրա փակման մասին, Սարգսյանն ասել է. «Ոչ, ոչ: Համաձայնագրում նման կետ չկա՚:

Ավելի վաղ հրապարակվել էր Հայաստան-ԵՄ շրջանակային համաձայնագրի նախագիծը, որը նախատեսվում է ստորագրել նոյեմբերին Բրյուսելում` Արևելյան գործընկերության գագաթնաժողովի շրջանակում: Համաձայնագրի այն մասում, որը վերաբերում է միջուկային անվտանգության թեմային, նշվում է ԱԷՄԳ ստանդարտները բարձր մակարդակով պահպանելու կարևորությունը: Խոսք է գնում նաև Մեծամորի ԱԷԿ փակման,  շահագործման անվտանգ դադարեցման և այդ նպատակով ավելի վաղ ընդունված «ճանապարհային քարտեզի՚ կամ գործողությունների ծրագրով համագործակցության մասին` նկատի ունենալով ԱԷԿ-ը Հայաստանի էներգետիկ անվտանգության ապահովման նոր հնարավորություններով փոխարինելու անհրաժեշտությունը:

Նշենք, որ ՀԱԷԿ փակման պահանջը նորություն չէ հայկական կողմի համար: Դեռ 1999 թվին ԵՄ-ն պահանջում էր մինչև 2003 թվականը փակել ՀԱԷԿ երկրորդ բլոկը: Սակայն համապատասխան բանակցություններից հետո այդ պահանջում կատարվեց շտկում` «մինչև համապատասխան հզորությունների ստեղծումը՚: 2013 թվականին Հայաստանում ԵՄ պատվիրակության ղեկավար Տրայան Հրիստեան ընդգծում էր, որ ՀԱԷԿ շահագործման հարցը գլխավորներից մեկն է Հայաստան-ԵՄ հարաբերությունների օրակարգում: 2014 թվականին Եվրոպական հանձնաժողովը վերստին Հայաստանին կոչ արեց հնարավորինս շուտ փակել ԱԷԿ-ը,  իսկ 2015 թվին  Տրայան Հրիստեան կրկին հայտարարեց, որ ՀԱԷԿ վաղաժամկետ փակումը և շահագործումից հանումն առաջվա նման մնում է Եվրամիության գլխավոր նպատակը: Չնայած իր պահանջներին` ԵՄ–ն շարունակել և շարունակում է տեխնիկական և ֆինանսական աջակցությունը Հայկական ԱԷԿ-ին, որը նպատակաուղղված է երկրորդ էներգաբլոկի անվտանգության մակարդակի բարձրացմանը: Տարբեր գնահատականների համաձայն, այդ օգնությունը տատանվում է 70-90 մլն եվրոյի սահմաններում: Բացի այդ, ԵՄ-ն 200 մլն եվրո է առաջարկել ՀԱԷԿ փակելու համար, սակայն հայկական կողմը մերժել է  այդ առաջարկը` այդ ծավալներն անբավարար համարելով երկրի էներգետիկ անվտանգության ապահովման համար: