Ներսես Երիցյան. Ավանդների բարձր տոկոսադրույքները և դոլարային բաղադրիչի գերակայությունը խոչընդոտում են դերիվատիվների ապահովման մատչելիությանը

Արմինֆո. Հայաստանի Կենտրոնական բանկը փորձում է մեծացնել ածանցյալ գործիքների առկայությունը: Այս մասին նոյեմբերի 3-ին լրագրողներին հայտնել է ՀՀ ԿԲ փոխնախագահ Ներսես Երիցյանը FEAS Գլխավոր ասամբլեայի շրջանակներում: Նա պարզաբանել է, որ ածանցյալների մատչելիությանը խոչընդոտում են բարձր տոկոսադրույքերը: «Այսօր, ՀՀ դրամով ավանդները բարձր  մակարդակի վրա չեն, ինչը հնարավորություն չի տալիս նվազեցնել տոկոսադրույքները: Իսկ բարձր տոկոսադրույքների և դոլարային բաղադրիչի գերակայության պայմաններում, չի հաջողվում ձևավորել մատչելի ածանցյալ գործիքներ, որոնք կարող են օժանդակել բիզնեսին շուկայական հնարավոր ռիսկերի հեջավորման ընթացքում»- եզրափակել է Երիցյանը:

Ինչպես նախկինում նա հայտարարել էր, որ Հայաստանում ածանցյալներ շուկայական (դերիվատիվների) լիարժեք աշխատանքի համար անհրաժեշտ է ներդնել սվոպ ինդեքսներ - SWAP և RUONIA: «Արժեթղթերի շուկայի մասին» օրենքում համապատասխան փոփոխությունները կատարվել են, հաշվի առնելով Սվոպների և դերիվատիվների Միջազգային ասոցիացիայի ստանդարտները (ISDA - International Swaps and Derivatives Association): «Դա կանաչ լույս կտա միջազգային խոշոր բանկերին, մեզ իրացվելիություն տրամադրելուառումով», - ասել է նա, հավելելով, որ խոսքը գնում է այնպիսի գործիքների մասին, ինչպիսիք են`ֆյուչերսները, ֆորվարդները և ռեպո-գործարքները, որոնք թույլ են տալիս հեջավորման գործարքը հնարավոր գնային տատանումներից (արժույթի փոխարժեքից, սպառողական գներից): Արժեթղթերի շուկան (պետական ​​և կորպորատիվ պարտատոմսերի) հասել է լուրջ ծավալների, և այդ գործիքները կարող են որպես գրավ ծառայել միջազգային կապիտալի ներգրավման համար: Բացի այդ, որոշ բանկեր դուրս են բերել իրենց արժեթղթերը միջազգային շուկա, որի պատճառով Հայաստանը հայտնվել է աշխարհի խոշորագույն բանկերի ռիսկի դիտարկումների քարտեզում: «Ահա թե ինչու մենք հակված ենք շարժվել դեպի ածանցյալների մասին ISDA պայմանագրերը:  Մեր ֆինանսական հաստատությունները և ընկերությունները աշխատում են ածանցյալ գործիքներով, բայց միայն երկրի ներսում, իսկ հիմա պետք է հարցին տալ գլոբալ լուծում, միջազգային շուկայում», - հայտարարել է Ներսես Երիցյանը:

Հիշեցնենք, որ Հայաստանի կառավարությունն իր եռամյա ծրագրով նախատեսել է, որ 2018 թվականից պետք է ապահովվի ձեռնարկատերերի հասանելիությունն ածանցյալ գործիքներին, ինչպես նաև արտահանման խթանման մեխանիզմներին, ինչով էլ պայմանավորված է օրենսդրական բացերը հրատապ լրացնելու անհրաժեշտությունը, մասնավորապես, սվոպ-ինդեքսների (արժութային սվոպի ինդիկատիվ գինը) և դրամական շուկայի ինդեքսի ստեղծումը (RUONIA): Նշենք, որ սվոպների և դերիվատիվների միջազգային ասոցիացիան (ISDA) միավորում է աշխարհի ավելի քան 67 երկրների ածանցյալ ֆինանսական գործիքների շուկայի մասնակից ավելի քան 800 կազմակերպությունների:

ՀՀ Կենտրոնական բանկի տվյալներով, Հայաստանի բանկերում ավանդների ծավալը 2017 թվականի հոկտեմբերի 1-ի դրությամբ աճել է 17.5%, մինչև 2.4 տրլն դրամ: Ավանդների ծավալներում ավանդաբար գերակշռում է արտարժույթի բաղադրիչը, որը կազմում է  62.4% (1.5 տրլն դրամ) և, իսկ դրամով բաղադրիչը`37,6% (932,8 մլրդ. դրամ): Արտարժութային ավանդները տարեկան կտրվածքով ավելացել են 9.8%, դրամային ավանդները`32.9%: Միևնույն ժամանակ, ժամկետային ավանդների մասնաբաժինը կազմել է 53.6% կամ 1.3 տրլն դրամ, տարեկան կտրվածքով աճը`12.9%:

Ըստ ՆԱՍԴԱՔ ՕԷՄԷՔՍ Արմենիայի տվյալների, կորպորատիվ պարտատոմսերով գործարքների ծավալը 2017-ի հունվար-օգոստոսին կազմել է 8,1 մլրդ դրամ (տարեկան աճը` 2.8 անգամ), որտեղ առյուծի բաժինը կազմում են դոլարով գործարքները, իսկ պետական ​​պարտատոմսերով գործարքները կազմել են 35.9 մլրդ դրամ (տարեկան աճը`2.1 անգամ): Այս տարվա օգոստոսի վերջի դրոյամբ Բորսայում շրջանառվում են 11 թողարկողի կորպորատիվ պարտատոմսերի 38 տրանշերը, ընդ որում, 24 դոլարային տրանշները, որից 20 թողարկումը կատարվել է 8 բանկերի կողմից:

Ըստ ԱրմԻնֆո գործակալության` Հայաստանի Բանկերի Ռենկինգի, Հայաստանի բանկային համակարգի ակտիվները 2017 թվականի հոկտեմբերի 1-ին կազմել են ավելի քան 4,1 տրլն դրամ, ներդրումներն արժեթղթերում`508.3 մլրդ դրամ: Բանկային համակարգի ակտիվները տարեկան կտրվածքով ավելացել են 19%, արժեթղթերում կատարված ներդրումները`37%: Նույն օրվա դրությամբ Հայաստանում գործում է 17 բանկ, որոնց ընդհանուր զուտ շահույթը 9 ամիսներին կազմել է 29.5 մլրդ դրամ, տարեկան աճը` 69.8%: (30.09.2017 թ. դրությամբ ՀՀ դրամի հաշվարկային փոխարժեքը կազմել է 478.41 դրամ /դոլար):