Գագիկ Մինասյան. Հայաստանը պատրաստ է 2019 թվականին անցնել հանրապետության բյուջեի ծրագրա-նապատակային կառուցմանը

Արմինֆո. Հայաստանը պատրաստ է 2019 թվականին անցնել հանրապետության բյուջեի ծրագրա-նապատակային կառուցմանը: «Այսօր խոչընդոտներ չեն երևում, որոնք կարող են խանգարել պլանային գործընթացին», պատասխանելով ԱրմԻնֆո գործակալության թղթակցի հարցին, նոյեմբերի 20-ին այս մասին լրագրողներին հայտարարել է ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Գագիկ Մինասյանը: Մինչդեռ, ըստ գործողությունների  նախապես հաստատված ծրագրի, անցումը ծրագրա-բյուջետավորման համակարգին նախատեսվում էր 2018 թվականից:

Ըստ Մինասյանի, ծրագրային բյուջետավորումը թույլ կտա լուծել երկու կարևորագույն խնդիր: Առաջին հերթին, բյուջեի պլանավորման ժամանակ այն տալիս է ակնկալվող արդյունքների հստակ պատկերացում, ինչի հիման վրա որոշում է կայացվում միջոցների ուղղության մասին այս կամ այն ոլորտում: Բացի այդ, այն բավականաչափ լայն հնարավորություններ է ընձեռում վերահսկողության իրականացման առումով: Այսպիսով, ինչպես պարզաբանել է փորձագետը, արդեն մեկ տարվա ընթացքում կարելի է հասկանալ, թե որքանով են ստացված քանակական, որակական և ժամանակային արդյունքները համապատասխանում ակնկալիքներին և, անհրաժեշտության դեպքում, կատարել ճշգրտումներ: «Ընդհանուր առմամբ, ծրագրային բյուջետավորումը հանդիսանում է արդյունավետության բարձրացման և հանրային ֆինանսների կառավարման առավել գործող մեթոդը և, անցնելով այդ համակարգին, բյուջեի ծախսերը, այդ թվում նաև ներգրավված վարկային միջոցները, կծախսվեն ավելի արդյունավետ», - ասել է նա:

Սակայն, Հայաստանն արդեն մեկ տարով հետաձգել է բյուջետային ծախսերի կառուցման այս սկզբունքի ներդրումը, քանի որ, ըստ Մինասյայանի, անցումը բյուջեի ծրագրային կառուցմանը բավականին դժվար խնդիր է և պահանջում է զգալի ժամանակ և ռեսուրսներ: Նրա խոսքերով, այս գործում Հայաստանը ԱՊՀ երկրների շարքում հանդես է գալիս որպես պիոներ: Նույնիսկ եվրոպական շատ երկրներ դեռ չեն անցել այդ համակարգին: «Համեմատած մի շարք երկրների հետ, որոնք ունեն նման փորձ, Հայաստանի ցուցանիշները բավականին խոստումնալից են», - ասել է փորձագետը, ընդգծելով, որ բյուջեի լսումները Հայաստանի խորհրդարանում այսօր որակապես տարբերվում են անցյալ տարվա համեմատ, որտեղ ի լրումն ֆինանսական ցուցանիշների, լսվել են նաև այլ`ոչ ֆինանսական ցուցանիշներ:

2015 թվականի օգոստոսի 13-ին ՀՀ կառավարությունը հաստատեց այդ ծրագրի անցման ռազմավարությունը: Գործընթացին աջակցում են Գերմանիայի Միջազգային համագործակցության հիմնադրամը (DIZ) և ԱՄՆ Միջազգային համագործակցության գործակալությունը (USAID): 

Նոր համակարգի կառավարումը կիրականացվի նույն սկզբունքներով, ինչ միջնաժամկետ ծախսերի ծրագրի մշակման ընթացքում: Պետական բյուջեի ձևավորման նոր մոդելը նախատեսում է, որ բյուջեն պետք է կազմվի ծախսերի ոչ միայն քանակական, այլ նաև որակական գնահատականների հիման վրա: Հետևաբար, նախարարությունները կարող են ճշգրտել իրենց ապագա բյուջետային ծրագրերը, հաշվի առնելով նախկինում ձեռք բերված արդյունքները: Պետական մարմինները կսկսեն պատասխանատվություն կրել իրենց ծրագրերը կազմելու և  արդյունքների դիմաց: Ավելին, նախարարությունների ապարատները պետք է օժտված լինեն համապատասխան ֆինանսական գիտելիքներով, որպեսզի կարողանան գնահատել իրենց ծրագրերի արդյունավետությունը, ինչպես նաև առաջարկվող նոր ծրագրերը:

2016 թվականի մարտի 31-ին ՀՀ կառավարությունը հավանություն տվեց Հայաստանի անցմանը ծրագրային բյուջետավորման համակարգին: Ինչպես այն ժամանակ հայտարարել էր ֆինանսների նախկին փոխնախարար Պավել Սաֆարյանը, ծրագրային բյուջետավորումը կամ բյուջեի կառուցման համակարգը, որն ուղղված է վերջնական արդյունքին, Հայաստանի ֆինանսական համակարգի համար նոր կառույց է, որի ներդրումը կիրականացվի 2018 թվականին:

Սակայն, 2017 թվականի հուլիսի 17-ին կայացած մամլո ասուլիսում ՀՀ ֆինանսների նախարար Վարդան Արամյանն ասել էր, որ Հայաստանը ծրագրային բյուջետավորմանը կանցնի 2019 թվականից ոչ շուտ, խոստանալով, որ Հայաստանի այդ տարվա բյուջեն կկառուցվօ այդ սկզբունքով: Միևնույն ժամանակ, ֆինանսների նախարարը նշել է նաև դրա հետ կապված ռիսկերը, կապված անհրաժեշտ հմտությունների զարգացման հետ, ինչը հղի է նրանով, որ համակարգի ներդրումից հետո էլ հնարավոր է, որ ձեռք չբերվի արդյունավետության այն առավելագույն մակարդակը, որին հավակնում է ֆինանսների նախարարությունը, - ասել է նա: