Հայաստանը փոխում է բյուջետային կանոնները և կարևոր փոփոխություններ կատարում պետական ​​պարտքի կարգավորման մեջ

Արմինֆո. Հայաստանը սկսում է փոխել ֆիսկալային կանոնները, ինչպես նաև փոխում պետական ​​պարտքը կարգավորող իրավական դաշտը: ՀՀ կառավարության որոշումների նախագծը, որը նախատեսում է «ՀՀ Բյուջետային համակարգի մասին», «Պետական ​​տուրքի մասին»  օրենքների փոփոխությունները և լրացումները, որոնք ներկայացրել է ֆինանսների նախարարությունը, կքննարկվեն երկրի խորհրդարանի դեկտեմբերի 12-ին արտահերթ նստաշրջանում:

Ինչպես ԱրմԻնֆո-ին տեղեկացվել է ՀՀ ֆինանսների նախարարության պետական պարտքի կառավարման դեպարտամենտից, օրենսդրական փոփոխությունները չի ավարտի պետական պարտքի ոլորտի գործընթացը և հաջորդ 2018 թվականը խոստանում է լինել շրջադարձային, նոր հարկա-բյուջետային կանոնների հաստատման տեսանկյունից:

Պետական ​​պարտքի մասին օրենսդրությունն ակնկալում է երկու հիմնական փոփոխություն: Առաջին ուղղում0ն անմիջականորեն վերաբերում է ընթացիկ բյուջետային կանոններին: Ինչպես ԱրմԻնֆոյի թղթակցի հետ զրույցում նշել են դեպարտամենտում, «Պետական պարտքի մասին» գործող օրենքով ամրագրված է, որ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ պետական պարտքը չպետք է գերազանցի 60% ՀՆԱ-ն: Եթե պետական պարտքը անցյալ տարվա դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ գերազանցում 50% ՀՆԱ-ն, ապա պետական ​​բյուջեի դեֆիցիտը հաջորդ տարվա համար չպետք է գերազանցի 3% ՀՆԱ-ն վերջին երեք տարիներին: Կառավարության այն գործարքները, որոնք չեն համապատասխանում օրենքի պահանջներին, համարվում են անվավեր: Սակայն, ՀՀ ֆինանսների նախարարության կողմից պետական ​​պարտքի կառավարման այս մոտեցումը համարվեց չափից խիստ, նշելով, որ նման իրավական կարգավորում ունեցող երկրները մեկը մյուսի հետևից արդեն վերանայում են օրենքի այդ դրույթը:

Ըստ Պետական ​​պարտքի կառավարման դեպարտամենտի պետի տեղակալ Արտակ Մարությանի, գործող օրենսդրական կարգավորման շրջանակներում ստեղծվել է կրկնակի իրավիճակ: Սահմանված`60% և 50%-ն սահմանափակում էին կառավարության նոր ներդրումների ներգրավման գործողությունները, որը նման իրավիճակում չէր կարող դեֆիտիտը հաշվարկել ավելի քան 3%` նախորդ երեք տարիների միջին ՀՆԱ-ից: «Այսպիսով, կառավարությունն ձեռքերը կապված էին, և Կենտրոնական բանկի ձեռքերը` ոչ», - ասել է նա:

Բացի այդ, ինչպես նշում են փորձագետները, քանի որ 60%-ի սահմանաչափը հատելու դեպքում գործարքները համարվում էին անվավեր, կառավարությունը բախվում էր իրավական արգելքների, ինչպես ներդրումների ներգրավման, այնպես էլ մարման հարցերում: «Սակայն, ակնհայտ է, որ երկիրը շուտով գերազանցելու է 60%-ի շեմը, ինչը նշանակում է, որ կառավարությունը կարող է մոտենալ պետության տեխնիկական դեֆոլտին, ինչը շատ ավելի վատ է: Հետևաբար, սանդղակի բարձրացումը դառնում է անհրաժեշտ լուծում», - հայտարարել է Մարուքյանը:

ԱՄՀ առաջարկների հիման վրա ՀՀ ՖՆ առաջարկել է դիտարկել պետական պարտքի երեք շեմերը`40%, 50% և 60% - միջնաժամկետ և երկարաժամկետ ժամանակահատվածների համար: Այսպես, 40% շեմի բարձրացման համար օետք է բարձրանա պետական ​​բյուջեի դեֆիցիտը: 50%-ը գերազանցելու դեպքում պահանջները խստանում են և սահմանափակումներ դրվում ընթացիկ ծախսերի վրա: Այսպիսով, ըստ ՀՀ ֆինանսների նախարարության, աշխատում է պարտքի «ոսկե կանոնը», որը ֆինանսավորման հնարավորությունը նախատեսում է բացառապես կապիտալ ծախսերի հաշվին: Մոտեցումներն ավելի են խստանում 60%-ի գերազանցման պայմաններում ընթացիկ ծախսերը կապվում են ներքին եկամուտների, հատկապես հարկային եկամուտների աճի հետ:

Այս ուղղությամբ համապատասխան առաջարկությունները արդեն հնչել են Եվրամիության կողմից: Կա առաջարկություն ազգային պարտքի մեջ ներառել կենտրոնական կառավարության և համայնքների պարտքը: Ինչպես նշել է ՀՀ ֆինանսների նախարարությունը, հնարավոր է նաև, որ կվերանայվի նաև օրենքը, և ոլորտը կկարգավորվի «ՀՀ կառավարության պարտքի մասին» օրենքի շրջանակներում, ապահովելով կառավարության մաքուր պարտքը, առանց քաղաքապետարանների ԿԲ-ի:

Այս նախաձեռնությունները, ինչպես հավաստիացած են Ֆինանսների նախարարությունում, չեն բացի Կենտրոնական բանկի և կառավարության ձեռքերը, կապված նոր վարկերի ներգրավման հետ: «Ամեն դեպքում, ոչ Կենտրոնական բանկը, ոչ էլ կառավարությունը չեն կարող անկառավարելի ձևով ներգրավել արտասահմանյան վարկեր, քանի որ վարկերը հիմնականում ներգրավվում են ԱՄՀ-ից, իսկ տնտեսական բոլոր միջոցները համաձայնեցված են նրանց հետ: Եթե որևէ միջոց համաձայնեցված չի լինում ԱՄՀ-ի հետ, ապա դա ազդում է հանրապետության վարկային վարկանիշի վրա, որը մենք իսկապես գնահատում ենք », - եզրակացրել է Արտակ Մարությանը:

Նշենք, որ 2017-ի վերջին երկրի ընդհանուր պարտքը կավելանա մինչև $ 6,813 մլրդ, կամ 60.3% ՀՆԱ: Այսպիսով, տարվա ընթացքում պարտքի բեռը կավելանա $ 871 մլն-ով: Ըստ գալիք տարվա բյուջեի ուղերձի, պետական ​​պարտքը կավելանա $ 396 մլն-ով, մինչև $ 7,209 մլրդ: Ըստ 2018-2020 թվականների ռազմավարության, 2018-ին պետական պարտքի սպասարկմանը նախատեսվում է հատկացնել $ 666 մլն., 2019 թվականին`$ 710.7 մլն., իսկ 2020-ին` $ 1.37 մլրդ:

Ըստ ԱրմԻնֆո վերլուծաբանների, Հայաստանի աճող արտաքին պարտքը և խորացող բարձր միգրացիան ավելի են խորացնում բնակչության մեկ շնչին ընկնող պարտքի բեռը, մինչև $ 2.1 հազար`2017-ի հուլիսի 1-ին, որից $ 1.7 հազարը բաժին է ընկնում արտաքին պարտքին: Ըստ տարբեր գնահատականների, 2017 թվականի վերջին այդ ցուցանիշը կկազմի $ 2240, ինչը, եթե կուրորեն հավատանք պաշտոնական վիճակագրությունը: