Հինգշաբթի, 20 Օգոստոսի 2020 17:01

Արմինֆո.Հայաստանի պետական պարտքը, 2020թ. հունվար-հուլիս ամիսներին աճելով 8,4%-ով (նախորդ տարվա 0.9% աճի դիմաց), գերազանցել է 7.9 մլրդ դոլարի նշաձողը (3.9 տրլն դրամ): ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի տվյալներով՝ 2020թ. հունվար-հուլիս ամիսներին արտաքին պարտքի աճը չափազանց համեստ էր, 4,7%՝ ներքին պարտքի 22,6% աճի ֆոնին, այն դեպքում, երբ մեկ տարի առաջ տարբեր ուղղվածություն ունեցող դինամիկա էր նկատվում ՝ արտաքին պարտքի 2,2% - ով անկումը ուղեկցվեց ներքին պարտքի 13% աճով ։ Արդյունքում, 2020 թվականի օգոստոսին արտաքին պարտքն անցել է 6 մլրդ դոլարի (2.9 տրլն դրամ) նշագիծը, իսկ ներքին պարտքը հասել է 1.9 մլրդ դոլարի (914.2 մլրդ դրամ)։

 

Միայն հուլիս ամսին Հայաստանի պետական պարտքի աճը հունիսյան լճացման 0,1 տոկոսից արագացել է մինչեւ 3 տոկոս, ինչը պայմանավորված է արտաքին պարտքի դինամիկայի հետադարձով ՝ 0,2 տոկոս անկումից մինչեւ 1,2 տոկոս աճ՝ ներքին պարտքի աճի զգալի արագացմամբ՝ 1,1 տոկոսից մինչեւ 8,5 տոկոս:

 

Տարեկան կտրվածքով (2020թ. հուլիսին  2019թ. հուլիսի համեմատ) Հայաստանի պետական պարտքը կտրուկ արագացրել է աճը 3,3 տոկոսից մինչեւ 14 տոկոս: Դա պայմանավորված էր արտաքին պարտքի տարեկան դինամիկայի շրջադարձով՝ 0,8 տոկոս անկումից դեպի 12 տոկոս աճ, եւ ներքին պարտքի աճի աննկատ դանդաղմամբ՝ 20,6 տոկոսից մինչեւ 20 տոկոս:

 

Արտաքին պարտքի կառուցվածքում կառավարության մասնաբաժինը 2020թ. հունվար-հուլիս ամիսներին աճել է 91,6% - ից մինչեւ 92,1% (նախորդ տարվա 90,5% - ի դիմաց), Կենտրոնական բանկի բաժնեմասի անկման դեպքում՝ 8,4%-ից մինչեւ 7,9% (նախորդ տարվա 9,5% - ի դիմաց), բացարձակ արտահայտությամբ կազմելով,,համապատասխանաբար, 5,6 մլրդ դոլար եւ 478,6 մլն դոլար: Ս.թ. հունվար-հուլիս ամիսներին կառավարության արտաքին պարտքն աճել է 5,3%-ով, իսկ Կենտրոնական բանկինը՝ կրճատվել է 2,2%-ով, մինչդեռ, մեկ տարի առաջ նույն ժամանակահատվածում երկու դեպքում էլ արձանագրվել է  անկում, համապատասխանաբար, 1,7%-ով եւ 6,7%-ով: Կառավարության եւ Կենտրոնական բանկի արտաքին պարտքի տարեկան դինամիկան (2020թ. հուլիսին՝ 2019թ. հուլիսի նկատմաբ) նույնպես տարբեր ուղղվածություն ուներ. կառավարության արտաքին պարտքն աճել է 13,8%-ով ՝ ԿԲ-ի 6,8% անկման դեպքում, տարեկան վաղեմության թրենդի կրկնությամբ, երբ կառավարության պարտքի 0,4% աճն ուղեկցվել է ԿԲ-ի պարտքի 11%ի անկմամբ։

 

Իսկ ներքին պետական պարտքի կառուցվածքում գերիշխում են պետական պարտատոմսերը ՝ 2020 թվականի հունվար-հուլիսին մասնաբաժինը 91,9 տոկոսից աճել է մինչեւ 92,5 տոկոս (1.7 մլրդ դոլար կամ

845.3 մլրդ դրամ), բացարձակ մեծության տարեկան 21.4% աճով: Այնուհետև հաջորդում են հայկական եվրոբոնդերը՝ 142 մլն դոլար կամ 68.9 մլրդ դրամ, որոնց մասնաբաժինը հունվար - հուլիս ամիսներին նվազել է 8.1%-ից մինչև 7.5%, բացարձակ մեծության տարեկան 27.1% անկման դեպքում: Իսկ ներքին երաշխիքների պորտֆելը զրոյացվել է 2019թ. օգոստոսից, սակայն նույն տարվա հուլիսին դրանց բաժին է ընկել 0,6% կամ 9 մլն դոլար: Միայն 2020թ. հունվար-հուլիս ամիսներին պետական պարտատոմսերի գծով ներքին պարտքն աճել է 23,3%-ով (մեկ տարի առաջ 16,7% աճի դիմաց), իսկ եվրաբոնդերի գծով՝ 14,5% - ով (մեկ տարի առաջ 12,8% աճի դիմաց): Մեկ տարի առաջ ՝ 2019թ.հուլիսին, ներքին պետական պարտքի կառուցվածքում պետպարտատոմսերին բաժին էր ընկնում 87 տոկոս, բացարձակ մեծության տարեկան 19,1 տոկոս աճով, այնուհետեւ հետեւում էին եվրաբոնդերը՝ 12,4 տոկոս, բացարձակ մեծության տարեկան 34,5 տոկոս աճով, իսկ երաշխիքների բաժինը կազմում էր 0,6 տոկոս ՝ տարեկան անփոփոխությամբ:

 

Նշենք, որ Համաշխարհային բանկն արդեն ապրիլյան կանխատեսման մեջ վատթարացրել է Հայաստանի պետական պարտքի 2020թ. ՀՆԱ-ի նկատմամբ սպասումները մինչեւ 57,2% աճի ուղղությամբ (2019թ.փաստացի 53,5% - ից) ՝ ավելի վաղ սպասվող նվազման դիմաց: Սակայն այդ կանխատեսումը ՀԲ-ն ներկայացրել է ՝ հաշվի առնելով 2020 թվականին Հայաստանի ՀՆԱ-ի աճի ակնկալվող դանդաղումը մինչեւ 1,7 տոկոս: Սակայն հունիսի 8-ին Համաշխարհային բանկը թարմացրել է COVID-19 համաճարակի ճգնաժամի պայմաններում գլոբալ տնտեսական հեռանկարների իր կանխատեսումը ՝ վատթարացնելով Հայաստանի ՀՆԱ-ի սպասումները 2020 թվականին 2,8 տոկոսով անկման ուղղությամբ: Մինչդեռ ԱՄՀ-ն COVID-19-ի պայմաններում համաշխարհային տնտեսության զարգացման հեռանկարների իր հունիսյան կանխատեսման մեջ ձեւավորվող շուկա ունեցող եւ զարգացող երկրների համար 2020 թվականին պետական պարտքը կանխատեսել է ՀՆԱ-ի 63 տոկոսի մակարդակում ՝ 10 տ.կ. աճի միտումով ՝ 2019 թվականի համեմատ:

 

Հիշեցնենք, որ 2020թ. հունվարի 1-ի դրությամբ Հայաստանի ընդհանուր պետական պարտքը կազմել է 3.5 տրլն դրամ կամ  7.3 մլրդ դոլար, որի կառուցվածքում արտաքին պարտքը կազմում է 2.8 տրլն դրամ կամ 5.8 մլրդ դոլար, իսկ ներքին պարտքը' 737.2 մլրդ դրամ կամ 1.5 մլրդ դոլար: ՀՀ պետական պարտքը 2019թ. աճել է 5.8% - ով'  արտաքին  պարտքի 4,6% աճի  հաշվին՝ ներքին պարտքի 10.7%  աճի պայմաններում: