Չորեքշաբթի, 21 Փետրվարի 2024 18:47

Արմինֆո. Հայաստանի ՀՆԱ-ի գեներացման ներուժը, որի աճը նախկինում գնահատվում էր 4-5 տոկոսի սահմաններում, վերջին երեք տարիներին զգալիորեն աճել է։ Այդ մասին հայտարարել է ACSES վերլուծական կենտրոնի ղեկավար Հայկազ Ֆանյանը՝ Տնտեսական լրագրողների ակումբի կազմակերպած մամուլի ասուլիսում  պատասխանելով ԱրմԻնֆո-ի հարցին:

 

 Հիշեցնենք, որ նախօրեին Վիճակագրական կոմիտեի հրապարակած տվյալների համաձայն, Հայաստանի ՀՆԱ-ի աճի տեմպը  2023 թվական դանդաղել է մինչև 8,7% (2022 թվականի 12,6% - ից) ՝ ընթացիկ գներով կազմելով 9,503 տրլն դրամ (24,2 մլրդ դոլար) ։ ՀՆԱ-ի ինդեքս-դեֆլյատորը նույնպես նվազել է ՝ 2022թ. 108% - ից հասնելով 102,8% - ի ։

 

Տնտեսագետի խոսքով՝ 2023 թվականը Հայաստանի տնտեսությանը հաճելի անակնկալ է մատուցել։ Փաստացի ցուցանիշը բարձր էր ինչպես միջազգային կազմակերպությունների, այնպես էլ երկրի ֆինանսական իշխանությունների սպասումներից ։ Ֆանյանը հիշեցրել է, որ գործող կառավարությունն իր գործունեության 5-ամյա ծրագրում նպատակ է դրել ապահովել տարեկան 7 տոկոս ՀՆԱ աճ, իսկ արտաքին բարենպաստ պայմանների առկայության դեպքում ՝ 9 տոկոս: Այսպիսով, արձանագրված 8,7 տոկոս աճը մոտ է եղել 2021-2026թթ.կառավարության կողմից նախանշված 9 տոկոս աճի "առաստաղին" ։

 

ACSES-ի ղեկավարի գնահատմամբ ՝ 2023 թվականին 8,7 տոկոս տնտեսական աճին նպաստել են հիմնականում առևտրի (2,9 տ.կ.), տեղեկատվության և կապի (1,7 տ. կ.) և շինարարության (1,1 տ. կ.) ոլորտները ։ Տնտեսագետի կարծիքով ՝ առևտրի ոլորտի ներդրումը արձանագրված ՀՆԱ-ում, հիմնականում, պայմանավորված է եղել վերաարտահանման գործարքներով։ Հատկապես 2023 թվականի առաջին 8 ամիսներին ավտոմեքենաների վերաարտահանումը հասել է տպավորիչ ծավալների։ Սակայն մինչև տարեվերջ միջազգային կառույցների, Ռուսաստանի և Վրաստանի կողմից խստացումները հանգեցրել են ավտոմեքենաների վերաարտահանման զգալի անկման ։ Մինչդեռ, մնացած դիրքերում վերաարտահանման տեմպերը պահպանվում են ։ Ավելին, հակառակ միտում է նկատվում. որոշ ապրանքներ ՌԴ-ից ներմուծվում են ՀՀ, երբեմն վերամշակվում, հետո արտահանվում են այլ երկրներ։ Վերջին հանգամանքը նույնպես դրական ազդեցություն ունի Հայաստանի տնտեսության վրա, նկատել է Ֆանյանը։

 

Փորձագետը ձեռնպահ է մնում 2023 թվականի ՀՆԱ-ում ռելոկանտների ներդրման կոնկրետ գնահատականներից։ <Սակայն անզեն աչքով կարելի է նկատել նրանց թվաքանակի նվազում անցած տարվա ընթացքում։ Նվազման միտումը կշարունակվի։ Դրա հետ մեկտեղ մենք տեսնում ենք Հնդկաստանից աշխատանքային միգրանտների աճող դերը, որոնք ժամանակի ընթացքում որոշիչ գործոն կդառնան այն ուղղությունների աճի համար, որոնցում նրանք ներգրավված են", - նշել է փորձագետը ։

 

Ընդհանուր առմամբ, այն արտաքին դրական ազդակները, որոնք առկա էին 2022 թվականին, պահպանվել են նաև 2023 թվականին։ Արդյունքում, Հայաստանի տնտեսության իրական համախառն աճը հետքովիդյան 3 տարիների ընթացքում կազմել է 29,5%, իսկ միջին տարեկան աճը ՝ ավելի քան 9,8%: (2021 թ. 5.8%, 12.6%՝

 2022թվին, և 2023թվին՝ 8,7%): Այսպիսով, աճել Է ՀՆԱ-ի գեներացման ներուժը. Հայաստանի տնտեսությունը կարողացել է որոշակի կերպով զարգացնել սեփական հզորությունները, ինչը թույլ կտա աճ ապահովել նաև հետագա տարիներին։

 

"Մեր նման երկրի համար ՀՆԱ - ի 8,7 տոկոս աճը փոքր չէ, եթե հաշվի առնենք, որ հարեւան Վրաստանը, գրեթե համադրելի պայմաններով ՝ ռելոկանտներ Ռուսաստանից, վերաարտահանում եւ այլն, վերջին տվյալներով գրանցել է տնտեսության 7,5 տոկոս աճ", - նշել է նա:

 

Միևնույն ժամանակ, տնտեսագետը որոշակի ռիսկեր է տեսնում 2024 թվականի համար՝ վերջին երկու տարում արձանագրված տեմպերի պահպանման առումով։ Այս առնչությամբ նա գերագնահատված է համարում ֆինանսական իշխանությունների կանխատեսումները, մասնավորապես ՝ 2024 թվականին ՀՆԱ-ի 7 տոկոս աճի վերաբերյալ, որոնք ամրագրված են պետբյուջեում։ Ավելի իրատեսական են թվում ՀԲ-ի գնահատականները (4,7 տոկոս), նշել է նա ։ < Անկում չի լինի, որոշակի աճ կլինի, առավել ևս, եթե իրականացվեն խոստացված ներդրումային ծրագրերը, օրինակ, Ամուլսարի հանքի գործարկման ներդրումային ծրագիրը: Սակայն առաջիկա տարիներին Հայաստանում տնտեսական աճը կշարունակվի, այն կապահովվի համախառն պահանջարկի առկայությամբ", - նշել է ACSES վերլուծական կենտրոնի ղեկավարը։