Հինգշաբթի, 25 Ապրիլի 2019 17:55

Արմինֆո.Համաշխարհային տնտեսական գործընթացները դառնում են շատ դինամիկ, բազմավեկտոր և անկանխատեսելի, որ ստիպված ենք լինում պարբերաբար վերանայել ռազմավարությունը և մշտապես գտնվել ֆինանսավորման ոլորտների և արդյունավետ նախագծերի փնտրտուքի մեջ: Այդ մասին Տվերի մարզի Կոնակովո շրջանում այսօր բացված

Եվրասիական ԶԼՄ-ների II կոնգրեսի ժամանակ այդպիսի կարծիք է հայտնել Եվրասիական զարգացման բանկի ղեկավար Անդրեյ Բելյանինովը:

 

Ինչպես ԵԱՏՄ երկրներից համաժողովին հավաքված լրագրողներին հայտնել է զարգացման այդ խոշոր ֆինանսական ինստիտուտի ղեկավարը, չնայած ազգային նախագծերի ֆինանսավորման ուղղությամբ բանկի զգալի հաջողություններին և բանկի հաշվեկշռի արժույթի մշտական աճին, որը հասել է

$ 4.2 մլրդ-ի, ֆինանսավորման ուղղության գերակայությունները որոնելու և գտնելու հարցն ավելի, քան երբևէ արդիական է մնում: Դա առաջին հերթին վերաբերում է խոշոր ինտեգրացիոն նախագծերի իրականացմանը ։  Պատասխանելով Արմինֆո-ի թղթակցի համապատասխան հարցին ՝ Բելյանինովը կատակով խնդրել է կիսվել այնպիսի նախագծերի գաղափարներով, որոնց դեֆիցիտը ԵԱՏՄ տարածքում, ցավոք, չափազանց բարձր է: <Մեզ երբեմն հարցնում են ազգային Կենտրոնական բանկերի ղեկավարները՝ <ահա մենք համալրում ենք ձեր կապիտալը, իսկ հետո դուք վարկավորում եք մեր տնտեսությունները, որ՞ն է իմաստը: Ես համաձայն եմ, մեզ հարկավոր են հզոր ինտեգրացիոն նախագծեր>: ԵԱԶԲ ղեկավարը համաձայնել է Արմինֆո - ի թղթակցի կարծիքին, որ փոքր եւ միջին բիզնեսի ֆինանսավորման նպատակով ազգային առեւտրային բանկերի ֆոնդավորումն օգտակար, բայց ոչ բավարար միջոց է ՓՄԲ զարգացման համար, քանի որ տնտեսության այդ հատվածի կայուն աճը կախված է խոշոր ձեռնարկությունների, կլաստերների առկայությունից, որոնք իրենց շուրջը հավաքում են ՓՄԲ ներկայացուցիչներին՝ որպես մատակարարներ, կոնտրագենտներ եւ սպառողներ: Այս առումով ԵԶԲ ղեկավարը մեծ նշանակություն է տալիս Բանկի և Եվրասիական հանձնաժողովի, ԵԱՏՄ երկրների Էկոնոմիկայի նախարարությունների սերտ փոխգործակցության ապահովմանը, ինչը կնպաստի ֆինանսավորման համար նման ինդուստրիալ տեխնոլոգիական համատեղ, համակցված նախագծերի առանձնացմանը:

 

Այս գաղափարը պաշտպանել է նաեւ համաժողովին ներկա ՌԴ տնտեսական զարգացման նախարարության ներկայացուցիչ Ելենա Կիսելյովան ՝ ԱՊՀ երկրների տնտեսական համագործակցության դեպարտամենտի տնօրենը: Նրա խոսքով ՝ տնտեսության տարողունակությունը ԵԱՏՄ երկրների <համատեղ արտադրանքի թողարկման> տեսակետից այսօրվա դրությամբ կազմում է <տխուր> 1%, ինչը ամենևին չի համապատասխանում ոչ Միության առաջադրված խնդիրներին, ոչ վերջինիս տնտեսական ներուժին: Նա բերել է ԵՄ-ի օրինակը, որի շրջանակներում համատեղ արտադրանքը գերազանցում է Եվրամիության երկրների շուկայի տարողունակության 10 տոկոսը: <Պետք է ստեղծել նոր որակ>, իսկ մենք առայժմ սահմանափակվում ենք հորիզոնական խնդիրներով ՝ մեծացնում ենք նորմատիվ դաշտը, ստեղծում ենք օրենսդրա-իրավական կապեր, մինչդեռ արդեն ժամանակն է մտածել ինտեգրված որակյալ ինդուստրիալ-տեխնոլոգիական նախագծերի իրականացման մասին։  Տնտեսական զարգացման նախարարության ներկայացուցչի կարծիքը անհիմն չէ ։  Իրականում ԵԶԲ-ի նախագծերի առյուծի մասն առայժմ վերաբերում է ենթակառուցվածքների կառուցմանը ՝ ճանապարհներ, խողովակաշարեր շահառու երկրներում, ինչը նույնպես աննշան չէ, բայց ամենևին էլ բավարար չէ ։  Օրինակ՝ բանկը ձեռնամուխ է եղել Ղազախստանում ֆինանսավորել 102 մլրդ տենգեով <Աստանա> գազատարի շինարարությունը կամ Հայաստանում 150 մլն դոլարով <Հյուսիս-Հարավ>  մայրուղու որոշակի հատվածի շինարարությունը:  Բանկի ղեկավարությունը շատ լավ հասկանում է, որ ենթակառուցվածքային նախագծերին զուգահեռ այժմ, ինչպես երբեք, անհրաժեշտ է ձեռնամուխ լինել

լուրջ ծրագրերի, որոնք կարող են բարձրացնել ԵԱՏՄ երկրների միջազգային մրցունակությունը, քանի որ տնտեսական միության <արտաքին կոնտուրում>

արդիականացվում է օտարերկրյա գործընկերների հետ փոխգործակցության  խնդիրը և և միաժամանակ մրցակցային առավելության պահպանման անհրաժեշտությունը ։ Ցավոք, այդ ամսին էլ բարձրաձայնեց Բելյանինովը, բանկին այսօր քննադատում են այն բանի համար, որ այն բավականաչափ ակտիվ չի աշխատում Ղրղըզստանի եւ Հայաստանի փոքր շուկաներում: Բանկը, ըստ էության, սահմանափակվում է տեղական բանկերի ֆոնդավորման որոշ ենթակառուցվածքային նախագծերով և ծրագրերով: Բայց ինչպե՞ս վարվել, եթե  այդ երկրներն առայժմ ոչինչ չունեն առաջարկելու ԵԶԲ-ին: Չկան արդյունավետ ինդուստրիալ ծրագրեր, նախագծեր՝ ոչ ինտեգրացիոն, ոչ էլ նույնիսկ ազգային ։ 

 

Բանկի ղեկավարի անկեղծությունն, ըստ էության, ապշեցրել է դահլիճում նստած շատ լրագրողների ։  Նա ընդգծել է, որ բավարար չի համարում այն ջանքերը, որոնք բանկն իր ղեկավարության այս 1.5 տարիների ընթացքում կարողացել է տրամադրել երկրների ինտեգրման գործին: Պետք է արժանին մատուցել ԵԶԲ - ի ղեկավարին եւ, իրականում, քննադատաբար նայել ԵԶԲ-ի անդամ երկրների տնտեսական իշխանությունների անկարողությանը ՝ առաջարկել այն, ինչ պետք է, ինչը կարող է բարձրացնել վերջիններիս  տնտեսությունների որակը:  Հավանաբար, Ռուսաստանի տնտեսական զարգացման նախարարության ներկայացուցիչը միանգամայն ճիշտ էր, երբ հայտարարեց, որ ԵԱՏՄ-ն բավարար ուշադրություն չի դարձնում շահառու երկրների տնտեսությունների կապող գործոններին ։  Նրա կարծիքով, այսօր պետք են եվրասիական կապող նախագծեր, պետք են եվրասիական կապող ինստիտուտներ, ի վերջո, պետք են  մարդկանց կապող ծանրակշիռ, այլ ոչ թե իմիտացիոն միջոցներ ՝ նկատի ունենալով, ամենայն հավանականությամբ, ընդհանուր աշխատաշուկայի զարգացումը և միասնական տարածքում սոցիալական ու մարդկային կապիտալի զարգացման համար պայմանների ստեղծումը: Մի փոքր տարօրինակ էր նման բան լսել Ռուսաստանի ներկայացուցչից՝ մի երկրի, որը, հանդիսանալով առանցքային եվրասիական ընդհանուր շուկայի տարածքում, շարունակում է հսկայական քանակությամբ նորմատիվ իրավական արգելքներ ստեղծել աշխատանքի և կապիտալի միասնական շուկայի հարցերի հետ կապված ինտեգրացիոն գործընթացները հեշտացնելու համար ՝ կենտրոնանալով բացառապես իր համար շահավետ մաքսային արգելքների բացառման հարցերի վրա ։ Ռուսաստանի Դաշնության որոշակի գերատեսչություններ՝ ի դեմս Ֆինանսների նախարարության, միգրացիոն ծառայության և այլ կառույցների, շատ հաճախ անտեսում և բացահայտորեն չեն նկատում իրենց խիստ բացասական դերը ինտեգրման զարգացման գործում ՝ ընդունելով դատավարական որոշումներ, որոնք երբեմն ուղղակիորեն հակասում են եվրասիական ինտեգրման բուն գաղափարին և գլխավորը ՝ եվրասիական ընդհանուր ներմուծման փոխարինմանը, եվրասիական բիզնեսին անհասկանալի ազգային հովանավորչության միջոցների միջոցով ։ Համատեղ տնտեսական գործընթացի ընդհանուր խնդիրներին մի փոքր ավելի հանգիստ է վերաբերել Եվրասիական հանձնաժողովի ներկայացուցիչ Ստանիսլավ Գեորգիևսկին:  Նա ճիշտ է նկատել, որ ԵԱՏՄ երկրները պետք է համալիր խնդիրներ լուծեն եւ ընդգծել է, որ միայն վերջին տարում Միության ներսում ապրանքային զանգվածի հաշվարկով առեւտրի ծավալներն ավելացել են 8 տոկոսով, ընդ որում այդ ցուցանիշի առաջատար է հանդիսանում Հայաստանը՝ 25 տոկոսով աճով: Նա ակտուալացրել է ԵԱՏՄ երկրների ապրանքների ՝ խոշոր առևտրային ցանցերին հայտնվելու խնդիրը՝ արդյունավետ լոգիստիկ սխեմաների և, այսպես կոչված, մեծածախ-բաշխիչ կենտրոնների /ՄԲԿ/ ստեղծման հնարավորության միջոցով: Սակայն Գեորգիեւկին փաստորեն չկարողացավ պատասխանել այն հարցին, թե ինչպես ստեղծել այդ կենտրոնները միջազգային խոշոր ռիթեյլերներին ՝ առեւտրային ցանցերին պատկանող, արդեն գոյություն ունեցող ՄԲԿ-ների հետ

մրցակցության տեսանկյունից, որոնք փաստացի շահագրգռված չեն իրենց խանութների վաճառասեղաններ թողնել նույն Հայաստանում կամ Ղրղըզստանում արտադրվող արտադրանքի սահմանափակ ծավալները։ Խոշոր ՄԲԿ-ին այլընտրանքյաին նման լոգիստիկ կենտրոնների ստեղծումից ներդրումային վերադարձելիությունը շատ կասկածելի է։ Ամենայն հավանականությամբ, ճիշտ կլիներ այդ նախագիծը սահմանափակել տարածաշրջանային փոքր ցանցերի համար տարածաշրջանային ՄԲԿ-ների ստեղծմամբ, որոնք շահագրգռված են միջազգային խոշոր ցանցերի հետ մրցակցությամբ՝ <հատային>, որակյալ, էկոլոգիական ապրանքի վաճառքի կազմակերպման հիման վրա, որն առկա չէ  խոշոր մանրածախ խանութներում:  ԵԱՏՄ երկրների, այսպես կոչված, առևտրի <արտաքին կոնտուրի> կարևոր խնդիր է հանդիսանում միության երկրների արտադրանքի արտահանումը հարակից շահագրգիռ շուկաներ։  Իրապես առայժ գործում է միայն վիետնամական նախագիծը: Վիետնամի հետ ազատ առևտրի գոտու մասին համաձայնագրի ստորագրումը ԵԱՏՄ-ին թույլ տվեց զգալիորեն ավելացնել ապրանքաշրջանառությունն այդ երկրի հետ ։  2017-ին աճը կազմել է 40 տոկոս, իսկ 2018 - ին ՝ 20 տոկոս ։  Շրջանառությունը հասել է կես միլիարդ ԱՄՆ դոլարի։ Հերթում Սերբիան, Իրանը, Եգիպտոսը, Հնդկաստանը, Սինգապուրն են, որոնք կարող են արդյունավետ հանգույց լինել Հարավարեւելյան Ասիայի բոլոր երկրների համար, և, վերջիվերջո, Չինաստանը: Բայց այդ երկրների և, առաջին հերթին, Չինաստանի համար շուկաների բացումը հսկայական ռիսկեր է առաջացնում, քանի որ ԵԱՏՄ երկրների տնտեսությունները դեռ պատրաստ չեն մրցակցել նրանց հետ ։  

 

Այս մասին համաժողովի ժամանակ հայտարարել Է ԵԱՏՄ Գործարար խորհրդի կոմիտեի նախագահ Վլադիմիր Սալամատովը։ Նրա կարծիքով, առանց առաջին երկու էշելոնների՝  ազգային տնտեսության մրցունակության, ինչպես նաեւ ԵԱՏՄ ընդհանուր շուկայի շրջանակներում մրցունակության ապահովման, աշխարհին բացվելը խիստ վտանգավոր է: Ավելին, եթե խոսենք Չինաստանի մասին, ապա դա բավականին բարդ երկիր է՝ մտավոր սեփականության եւ ապրանքանիշերի պաշտպանության հնարավորության առումով ։ Նա կարողանում է կատարելապես նմանակեղծել արտադրանքները և շրջանցել ցանկացած պաշտպանական միջոց՝ իր արտադրանքի ցածր ինքնարժեքի պայմաններում։ Այնպես որ՝ նախքան ձեռքը հովարին կցելը, հաշվետու լինելով ԵԱՏՄ ինտերնացիոնալացման մասին, պետք է լրջորեն մտածել շուկաների զուգակցման հետևանքների մասին ։  ԵԱՏՄ երկրներն իրականում դեռևս անմրցունակ են և ցանկացած ծայրահեղ լիբերալ մոտեցում, որն ուղղված է այնպիսի շուկաների հետ բաց մրցակցության ապահովմանը, ինչպիսիք են՝ Հնդկաստանը կամ Չինաստանը, կարող են վատ հետևանքներ ունենալ ։  Միակ շուկան, որն այսօր քիչ թե շատ վտանգավոր չէ, Իրանի չափազանց պահպանողական և փակ շուկան է ։  Եվ դրա վրա հույս դնել Հայաստանին դեռ պետք չէ, առնվազն այնքան ժամանակ, քանի դեռ Իրանը չի փոխել իր քաղաքականությունը ծայրահեղ պրոտեկցիոնիզմի և <ներիրանական> ներմուծման փոխարինման վերաբերյալ, որի ակտիվացմանն այդ երկրին դրդում են ԱՄՆ բազմամյա և խստացող պատժամիջոցները ։