Հայաստանի տնտեսության համար միկրոֆինանսական կազմակերպությունների բարձր նշանակությունն անվիճելի է

Պրն.Բարսեղյան, ՙՖինքա՚ ՈՒՎԿ-ունի միկրոֆինանսական բանկ վերակազմավորվելու պլաններ: Այդ առիթով հարց է առաջանում, այդ բանկը, մյուս բանկերի նման, գործելո՞ւ է արդյոք ընդհանուր նորմատիվային դաշտում, թե՞ Կենտրոնական բանկը միկրոֆինանսական բանկերի համար կսահմանի համապատասխան ՙխաղի կանոններ՚:

Այժմ, միկրոֆինանսական շուկայի մասնակիցները, այդ թվում նաև ՙՖինքա՚ ընկերությունը ծանրակշիռ հիմքեր չունեն մտածելու, որ միկրոֆինանսական կազմակերպությունները կգործեն այլ նորմատիվային դաշտում, ՙխաղի այլ կանոններով՚: Ես գտնում եմ, որ այս հարցն ավելի շուտ պետք է ուղղվի Հայաստանի ֆինանսական շուկայի ռեգուլյատորին, քանի որ դա երկրի տնտեսության համար ունի ռազմավարական նշանակություն: Սակայն գտնում եմ, որ այս կամ այն նորմատիվային փոփոխությունների անհրաժեշտությունը բացահայտելու նպատակով, առաջին հերթին անհրաժեշտ է իրականացնել վերջնական նպատակների թարջետավորում, և միայն դրանից հետո ընդունել համապատասխան որոշումներ:

Այսօր երկրի տնտեսության զարգացման գործում ինչպիսի՞ բեռ են իրենց ուսերի վրա կրում Հայաստանի վարկային կազմակերպությունները, չէ՞ որ նրանց վարկերի տեսակարար կշիռն աննշան է:

Եթե գնահատենք կապիտալի և ակտիվների չափերով, ապա բանկերի համեմատ մեր բաժինը շուկայում, իրոք, աննշան է: Սակայն, եթե հաշվի առնենք վարկային կազմակերպությունների կողմից սպասարկվող հաճախորդների քանակը, ապա կտեսնենք, որ միկրովարկային կազմակերպությունների բարձր դերն անվիճելի է: Միկրոֆինանսական կազմակերպությունների գործունեությունը չափվում է ոչ թե կապիտալ ներդրումների ծավալներով, այլ տրամադրված վարկերի քանակով: Միայն ՙՖինքան՚ տարեկան սպասարկում է 35-40 հազար հաճախորդ, սա արդեն լուրջ թիվ է:

Պրն.Բարսեղյան, Դուք նախկինում լրացուցիչ ֆինանսավորում էիք սպասում միջազգային ինստիտուցիոնալ ներդրողներից: Ստացվել են արդյո՞ք լրացուցիչ միջոցները: Եթե այո, ապա ի՞նչ ծավալով:

Ներկայումս մեր ունեցած միջոցները բավարար են վարկավորում իրականացնելու համար: Այս տարվա հոկտեմբերի 1-ից մենք սկսել ենք վարկավորել ՀՀ դրամով: Դեկտեմբերին ակնկալում ենք լրացուցիչ ֆինանսավորում, ՀՀ դրամով` 4 մլն.դոլարին համարժեք գումարի չափով:

Ինչպես եք Դուք գնահատում ընթացիկ տարվա երրորդ եռամսյակում ՙՖինքա՚ ՈՒՎԿ գործունեության արդյունքները: 2009 թվականի ավարտի համար ինչպիսի՞ն են Ձեր կանխատեսումները` վարկային պորտֆելի ծավալների, եկամուտների, ինչպես նաև ժամկետանց վարկերի չափերի առումով:

Ընթացիկ տարվա երրորդ եռամսյակում ՙՖինքան՚ ակտիվորեն աշխատել է ֆինանսական հիմնական ցուցանիշները բարելավելու ուղղությամբ, ընթացել են բանակցություններ միջազգային ինստիտուցիոնալ կառույցների հետ` դրամային վարկեր ներգրավելու ուղղությամբ, քանի որ արտարժույթով վարկավորումը սահմանափակում է ընկերության վարկային պորտֆելը ավելացնելու հնարավորությունները: Ավելին, երրորդ եռամսյակում դիտվում էր ընկերության վարկային պորտֆելի ծավալի շարունակական կրճատում, ինչն էլ, բնականաբար, բերեց եկամտաբերության աստիճանի իջեցման: Սկսած հոկտեմբերից, երբ ՙՖինքան՚ իր հաճախորդներին սկսեց ակտիվորեն վարկավորել ՀՀ դրամով, ընկերության վարկային պորտֆելի վիճակը նշանակալիորեն բարելավվեց, պորտֆելը հոկտեմբեր ամսին միայն աննշան կերպով կրճատվեց` 10-15 մլն.դրամ, ինչը կարելի է նաև անտեսել: Իսկ մինչև ընթացիկ տարվա ավարտը նախատեսվում է ընկերության վարկային պորտֆելը ներկայիս` 6.5 մլրդ.դրամից հասցնել 7.1-7.2 մլրդ.դրամի: Ինչ վերաբերում է ժամկետանց վարկերի մակարդակին, որտեղ վիճակն արդեն կայունացվել է դեռևս օգոստոսից, ապա ընթացիկ տարվա սեպտեմբերի վերջին ՙՖինքա՚ ընկերությանը հաջողվեց ժամկետանց վարկերի մակարդակը հասցնել ընկերության վարկային ընդհանուր պորտֆելի` 1.79%-ին: Սա բավականին ցածր է այն միջին ցուցանիշներից, որոնք գոյություն ունեն ոչ միայն Հայաստանի ֆինանսական շուկայում, այլ նաև ԱՊՀ երկրների միկրոֆինանսավորման շուկաներում: 2009 թվականի ավարտին մենք նախատեսում ենք իջեցնել ժամկետանց վարկերի մակարդակը մինչև վարկային ընդհանուր պորտֆելի` 1.2-1.5%-ի:

Ըստ ոլորտների, ընկերության պորտֆելն ի՞նչ ձևով է դիվերսիֆիկացված, և ֆինանսական ճգնաժամի հետևանքով փոփոխության ենթարկվե՞լ է արդյոք վարկային պորտֆելի կառուցվածքը: Ի՞նչ կառուցվածք ունի պորտֆելն այսօր:

Այսօր ՙՖինքա՚ ընկերության վարկային պորտֆելի 40%-ը կազմում են գյուղատնտեսական վարկերը, վարկային պորտֆելի ավելի քան 30%-ը կազմում են խմբակային վարկերը և մոտ 30%` անհատական վարկերը, որոնց տեսակարար կշիռը, ճգնաժամի հետևանքով, փոքր ինչ կրճատվել է: Սակայն, ՀՀ դրամով ակտիվ վարկավորման հետևանքով, մինչև տարեվերջ նախատեսում ենք անհատական վարկերի քանակի ավելացում:

Մեկնաբանեք, խնդրեմ, ռուսական կայունացման վարկի շրջանակներում փոքր և միջին ձեռներեցության ՓՄՁ զարգացման ֆինանսավորման ծրագրից Ձեր հրաժարվելը

ՓՄՁ զարգացման ֆինանսավորման ծրագրին մասնակցելուց ՙՖինքան՚ չի հրաժարվել: Խնդիրը կայանում է միայն նրանում, որ միկրոֆինանսավորման մեջ համապատասխան սպեցիֆիկա գոյություն ունի, որի տեխնիկական կողմը միկրոֆինանսական կազմակերպությունների հետ համապատասխան պայմանագրերը կազմելիս հաշվի չի առնվել: Այսօր ՙՖինքա՚ ընկերության վարկերի միջին չափը կազմում է 210-215 հազար դրամ, այն դեպքում, երբ նշված ծրագրի շրջանակներում վարկի նվազագույն չափը կազմում է 1.5 մլն.դրամ: Դրանից բացի, այսօր ՙՖինքա՚ ընկերությունն այդ միջոցների սուր պակասը չունի, քանի որ, ինչպես արդեն նշեցի, կան զարգացման որոշակի ծրագրեր, որոնց շրջանակներում սպասվում է լրացուցիչ միջոցների ձեռքբերում: Սակայն, եթե ընկերության այդ պլանները չկայանան, չի բացառվում, որ ռուսական կայունացման վարկի միջոցները մեզ անհրաժեշտ կդառնան:

Ընթացիկ տարում ինչպի՞սի փոփոխությունների են ենթարկվել վարկերի տոկոսադրույքները` ինչպես վարկային շուկայում, այնպես էլ, մասնավորապես, ՙՖինքայի՚ մոտ, և դրանք կվերանայվե՞ն, արդյոք, մինչև տարեվերջ:

ԸՆդհանուր առմամբ, շուկայում դիտվում է դրամային վարկերի տոկոսադրույքների որոշակի աճ, ինչը պայմանավորված է արտասահմանից ներգրավվող ֆինանսական ռեսուրսների գների աճով: Այս գործոնը, հիմնականում անդրադառնում է միկրոֆինանսավորման հատվածի, այդ թվում նաև ՙՖինքայի՚ վրա, որն իր միջոցները հիմնականում ներգրավում է արտասահմանից: Մինչև տարեվերջ, իմ գնահատականներով, տոկոսադրույքների որևէ փոփոխության, ինչպես շուկայում, այնպես էլ ՙՖինքա՚ ընկերությունում, պետք չէ սպասել: Իսկ տոկոսադրույքների փոփոխության դինամիկան 2010 թվականին, հիմնականում, այնուամենայնիվ, կախված կլինի միջազգային կառույցներից ներգրավված միջոցների արժեքից:

Հարցազրույցը վարեց Էլիտա Բաբայանը