Չորեքշաբթի, 1 Դեկտեմբերի 2010 11:28
ՀԲ ՓՄՁ վարկի ժամկետները կարող են երկարաձգվել
ԱրմԻնֆո. Համաշխարհային Բանկի ֆինանսական սեկտորի առաջատար մասնագետ Մայքլ Էդվարդսի հարցազրույցը Արմինֆո գործակալությանը
Վերակառուցման և Զարգացման Միջազգային Բանկը (IBRD), որը հանդիսանում է Համաշխարհային Բանկի Խմբի անդամ, 2009 թվականի փետրվարի 26-ին ՀՀ Կենտրոնական Բանկի հետ ստորագրել է 50 մլն.դոլարի վարկային պայմանագիր: Ծրագիրն ուղղված է փոքր և միջին բիզնեսի վարկավորմանը և իրացվում է ազգային տարադրամով: ՀՀ Կառավարության կողմից այն դիտվում է որպես համաճգնաժամային միջոցառում: Ծրագրին կարող են մասնակցել այն ձեռնարկությունները, որոնց տարեկան շրջանառությունը չի գերազանցում 500 մլն.դրամը (1.3 մլն.դոլար):
Ինչպիսի՞ն է ՀԲ վարկային ծրագրի իրացման հետ կապված իրավիճակը, որքա՞ն ռեսուրսներն են արդեն իրացվել ներկայիս փուլում:
Նախնական փուլում վարկային ծրագրի իրացմանը ներգրավված էին հայկական 7 բանկեր, հետագայում նրանց միացան ևս չորսը: Վարկային պայմանագիրն ուժի մեջ է մտել 2009 թվականի ապրիլից և գործում է մինչև օրս: 18 ամիսների ընթացքում ավելի քան 5 մլրդ. դրամ կամ 14 մլն. դոլար է տրամադրվել 900 վարկառուների: Ծրագիիրն ընդգրկում է տնտեսության համարյա բոլոր ոլորտները` առևտուրը, ծառայությունները, արտադրությունը, շինարարությունը, գյուղատնտեսությունը:
Ո՞րն է տնտեսության ամենաակտիվ հատվածը, ո՞ր մասն է իրացվել Երևանից դուրս:
Անվիճելի է, որ առաջատարը առևտուրն է, որի բաժինը կազմում է իրացված վարկերի ընդհանուր ծավալի, ինչպես նաև բոլոր պայմանագրերի կեսը: Վարկերը տրամադրվել են բոլոր մարզերում, չնայած, որ միջոցների կեսն իրացվել են Երևան քաղաքում:
Որքա՞ն միջոցներ է նախատեսված իրացնել մինչև տարեվերջ և ե՞րբ կավարտվի ծրագիրը:
Կուզենայի նշել, որ նոյեմբերին վարկերի տրամադրումը կտրուկ բարձրացավ: Հավանաբար դա կապված է Ամանորյա տոների հետ: Մենք սպասում ենք, որ ծրագրի իրացման բարձր տեմպերը կպահպանվեն մինչև տարեվերջ, սակայն դժվարանում եմ կոնկրետ թվեր նշել:
Նախկինում հայտարարվել էր, որ նախատեսվում է ծրագիրն ավարտել 2011 թվականին, այդ ժամկետները դեռ ուժի մե՞ջ են:
Նախապես որոշված էր ծրագիրն ավարտել 2011 թվականի հունիսի վերջին: Սակայն, այսօր արդեն ակնհայտ է, որ այդ ժամանակահատվածում հնարավոր չէ օգտագործել վարկային բոլոր միջոցները: Այդ պատճառով էլ Կենտրոնական Բանկը, որը հանդիսանում է այդ ծրագրի վարկառուն, խնդրել է ծրագրի իրացման ժամկետները երկարաձգել մինչև 2012 թվականի ավարտը և այդ խնդրանքը պետք է քննարկվի ՀԲ կողմից: Այդ հարցի շուրջ որոշում դեռևս չի կայացվել:
Անցյալ տարի համաշխարհային ճգնաժամի ազդեցության հետևանքով տնտեսության մեջ ծրագիրն իրացվում էր դանդաղ տեմպերով, իսկ բանկերն այնքան էլ հեշտությամբ չէին վարկեր տրամադրում: Ինչպիսի՞ն է իրավիճակը ներկայումս:
Միանշանակ է, որ 2010 թվականի նոյեմբերին, նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ բանկային համակարգը գտնվում էր ավելի բարենպաստ վիճակում: Ծրագրի շրջանակներում ծախերը 2010 թվականի ապրիլից աճել են 50%: Ծրագրին ներգրավվելու ցանկությամբ են դիմել 4 բանկեր:
Համաշխարհային Բանկը Կենտրոնական Բանկին վարկը տրամադրում է տարեկան 4% տոկոսադրույքով, իսկ որքա՞ն է տոկոսադրույքը վերջնական սպառողի համար, փոփոխվե՞լ է այն մեկ տարում:
Յուրաքանչյուր բանկ ինքնուրույն է որոշում, թե ինչ տոկոսադրույքներով տրամադրի վարկերը: Սակայն բանկերի միջև մրցակցությւնը ստիպել է իջեցնել տկոսադրույքները: Որոշ բանկեր վարկեր են առաջարկում անգամ տարեկան 12%-ով: Իսկ հիմնականում, տոկոսադրույքնրը կազմում են տարեկան 14-15%, անգամ 16%: Տոկոսադրույքներն ու պայմանները կախված են հաճախորդի վարկունակությունից, նրա վարկային պատմությունից և բիզնեսի առանձնահատկությունից: Օրինակ, ֆերմերներն ու արտադրողները վերցնում է երկարաժամկետ վարկեր` 6-7 ամսով, իսկ ներմուծողները` 2 ամսով:
Կարելի՞ է արդյոք նշել այս ծրագրի որևէ զգալի արդյունք, օրինակ, որ այն նոր աշխատատեղեր է ստեղծել, կամ ապահովել լրացուցիչ շահույթ:
Կարելի է ասել, որ աճել է ծառայությունների և ապրանքների իրացումը: Ձեռք է բերվել նոր սարքավորում, ձեռնարկություններն սկսել են արտադրել նոր ապրանքներ ու ընդլայնվել: Մենք գիտենք, որ ծրագիրը դրականորեն է անդրադարձել բնակչության զբաղվածության վրա և ստեղծվել են նոր աշխատատեղեր: Ձմռանը ես հանդիպել եմ վարկառուներից մեկին, որը երեք անգամ ընդլայնել էր իր պարենային խանութը, գնել նոր սառնարաններ, վարձել 8 նոր աշխատոեղների: Վստահ եմ, որ վարկը դրականորեն է արդրադարձել տնտեսության, ինչպես նաև մարդկանց ապրելաձևի վրա:
Դուք մոնիթորինգի եք ենթարկել վարկեր ստացած բոլոր 900 ձեռնարկություննե՞րը:
Իհարկե ոչ, սակայն մեզ մոտ գործում է եռակի մոնիթորինգի համակարգ` հսկողությունն իրականացնում են, առաջին հերթին, բանկերը, որոնք պատասխանատու են վարկերի իրացման համար, հայ-գերմանական հիմնադրամի կառավարման գրասենյակը, ում միջոցով իրականացվում է ծրագիրը և ՀԲ մասնագետները, որոնք ընտրանքային կարգով այցելում են որոշ ձեռնարկություններ:
Ձեր խոսքերից կարելի է ենթադրել, որ ՀԲ-ի վարկային ռեսուրսների նկատմամբ պահանջարկը բիզնեսիմոտ աճում է: ՀԲ ունի՞ արդյոք ծրագիրը երկարաձգելու ու նմանատիպ նոր վարկեր տրամադրելու մտադրություններ:
Դա հնարավոր է: Սակայն դեռ վաղ է այդ մասին խոսելը, քանի որ իրացված է վարկի ընդամենը երրորդ մասը, անցել է ժամկետի կեսը և մնացել 12 ամիս:
Ծրագիրը Հայաստանի կառավարության կողմից դիտվում է որպես հակաճգնաժամային միջոցառում, իրոք, այս ծրագրի իրականացումն ինչ-որ ձևով նպաստե՞լ է ճգնաժամի մեղմմանը, ծառայելով այդ նպատակներին:
Միանշանակ է, որ ծրագիրը ծառայել է իր նպատակներին, քանի որ տնտեսվարող ցանկացած փոքր սուբյեկտ, առանց կապերի, 12 կամ 24 ամիս ժամկետներով չէր կարող ստանալ ՀՀ դրամով վարկեր: Այս ծրագիրն ընձեռեց այդ հնարավորությունը: Բիզնեսի համար դրամով վարկերի սպասարկումն զգալիորեն էժան է, քան արտարժույթով, մանավանդ, որ այն վարկառուի համար արժութային ռիսկեր չի պարունակում: Հաշվի առնելով արժութային ռիսկերը, այսօր շատ բանկեր փոքր ձեռնարկություններին տեղական արժույթով վարկեր չեն տրամադրում: Հայաստանի բնակչությունը գերադասում է իր խնայողությունները պահել դոլարով, իսկ վարկերն ստանալ ազգային տարադրամով:
Արթուր Երնջակյան
ԱՎԵԼԱՑՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
Փորձագետ․ Հայաստանում էլեկտրաէներգիայի սակագների զսպումը կրում է խիստ ժամանակավոր բնույթ
Քաղաքագետ․ ԵԱՏՄ-ից Հայաստանի դուրս գալը կհանգեցնի նրա կախվածության ադրբեջանական և թուրքական շուկաներից
Արթուր Ավետիսյան․ Ապագա ԱԷԿ-ի մոդելի ընտրության շուրջ բոլոր մտորումները խոսակցություններից այն կողմ չեն գնա, քանի դեռ չկա ռազմավարական զարգացման տեսլական
ATI.SU․ Հայաստանում միջազգային բեռնափոխադրումների պահանջարկը 30%- ով աճել է
ՔՊ-ը Կենտրոնական բանկի խորհրդի անդամի պաշտոնի համար առաջադրել է Արմեն Քթոյանի թեկնածությունը
Հայաստանն ու Ֆրանսիան դիտարկում են տեխնոլոգիական ոլորտում համագործակցության ընդլայնման հեռանկարները