Շաբաթ, 19 Փետրվարի 2011 12:52
Հայաստանում պրոբլեմային պարտքերի աճող ծավալները բարձրացնում են կոլեկտորային բիզնեսի արդիականությունը
ԱրմԻնֆո. «Ռեստիտուտոր Քեյ Փի» կոլեկտորային ընկերության գլխավոր տնօրեն Լորիս Եղոյանի հարցազրույցը ԱրմԻնֆո լրատվական գործակալությանը: Ընկերությունը հանդիսանում է Հայաստանում կոլեկտորային բիզնեսի առաջամարտիկը: Ֆինանսական շուկայում գործում է 2009 թվականից: Մասնագիտական ծառայություններ է մատուցում դեբիտորական պարտքերի բռնագանձման և վարկերի վերադարձի գծով
Պրն.Եղոյան, պրոբլեմային պարտքերի ինչպիսի՞ հավաքագրում է ապահովել ընկերությունը 2010 թվականին: 2009 թվականին այդ ցուցանիշը հասա՞վ 51%-ի:
Իր զարգացմանը զուգընթաց աճում է նաև ընկերության գործունեության արդյունավետությունը, հետևաբար, նաև հավաքագրման ծավալները: Նախորդ տարվա արդյունքներով, մեզ հաջողվեց հավաքագրել ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց կողմից մեզ փոխանցված պրոբլեմային պարտքերի 70-73%-ը:
Ձեր կողմից նշված գումարներից որքա՞նն է, որ 2010 թվականին մեր քաղաքացիները պարտք են մնացել միայն ֆինանսա-բանկային հաստատություններին, և ի՞նչ ծավալներ են Ձեզ փոխանցվել բռնագանձման նպատակով:
Ես իրավասու չեմ նման տեղեկություններ հրապարակել, բայց այնուամենայնիվ կնշեմ, որ 2009 թվականին պրոբլեմային պարտքերի ծավալը ֆինանսա-բանկային համակարգում կազմել է 62 մլրդ.դրամ, 2010 թվականին այդ թիվը մեծացավ, իսկ 2011 թվականին, ըստ մեր հաշվարկների, այդ տենդենցը կպահպանվի:
Սոցիալ-տնտեսական ինչպիսի՞ գործոնների ներքո կարող են 2011 թվականին աճել պրոբլեմային պարտքերի ծավալները:
Իրականում այդպիսի գործոնները քիչ չեն: 2011 թվականին պրոբլեմային պարտքերի աճը պայմանավորված կլինի սպառողական վարկավորման աճով: Ինչպես գիտեք, ճգնաժամի ընթացքում շատ բանկեր կասեցրել էին վարկավորման այդ տեսակը, իսկ այժմ այն նոր թափ է հավաքում: Դա առիթ է տալիս ենթադրել, որ կաճեն նաև այդ վարկերով չվճարումները, մանավանդ, որ ներկայումս բնակչության զգալի մասը գտնվում է ոչ այնքան բարենպաստ վիճակում, ինչը տեղի է ունեցել ճգնաժամի հետևանքով մեր բնակչության եկամուտները, նվազեու արդյունքում, մանավանդ` դրսից եկող տրանսֆերտների գծով:
2011 թվականի պրոբլեմային պարտքերի աճը կապված կլինի վարկառուների մոտ առաջացած ֆինանսական պրոբլեմների հետ: Ձեռնարկություններում այդ պրոբլեմներն արտահայտված կլինեն դրամական միջոցների բացակայությամբ, ինչը կապված կլինի նրանց կողմից արտադրվող ապրանքների նկատմամբ պահանջարկի նվազեցումով: Ֆիզիկական անձանց համար այս պրոբլեմը կարող է արտահայտվել աշխատանքի կորստով կամ աշխատավարձի ուշացումներով: Ճգնաժամի ընթացքում շատ ընկերություններ մրցակցությանը չդիմանալով փակվում էին, փակելով նաև բիզնես-նախագծերը Հայաստանում, ինչի հետևանքով այդ ընկերությունների շատ աշխատողներ կորցնում էին իրենց հիմնական եկամուտները, հետևաբար, այսօր նրանք որոշակի դժվարություններ ունեն բանկերի կամ վարկային կազմակերպությունների հանդեպ իրենց վարկային պարտավորությունների կատարելու գծով:
Ընդհանրապես, մեր համաքաղաքացիների շրջանում կա՞ այնպիսի գիտակցություն, որ ավելի ճիշտ է պարտքերի բռնագանձման գործերը փոխանցել պրոֆեսիոնալներին, այլ ոչ թե լուծել բռունցքների միջոցով:
Միանշանակ է, որ կա, և դա կապված է նրա հետ, որ մեր հասարակության մեջ սկսում ենք ներդնել կոլեկտորային ընկերությունների հետ փոխադարձ համագործակցության մշակույթը: Աստիճանաբար մարդիկ սկսում են հասկանալ, որ ավելի լավ է նման գործերի մեջ ինքնուրույն չմտնել, ավելի անվտանգ ու արդյունավետ է դրանք փոխանցել պրոֆեսիոնալներին, որոնք ունեն համապատասխան ունակություններ և պարտքերը բռնագանձելու համապատասխան մեխանիզմներ: Ֆիզիկական անձանց համար ավելի հարմար է կոլեկտորի հետ աշխատելը, քան իրավաբանական անձանց համար: Ասեմ թե ինչու: Բանը նրանում է, որ հաճախորդն իրավաբանին որոշակի գումար է վճարում: Գործի դրական ավարտի դեպքում իրավաբանը կատարողական թերթն ուղարկում է դատական ակտերի հարկադիր կատարողներին, սակայն հաճախորդին չի երաշխավորում պարտքի վերադարձը: Այսինքն, դատարանում գործը շահելը դա դեռ չի նշանակում վերադարձնել պարտքը: Ի տարբերության իրավաբանական ընկերությունների, մենք հաճախորդից կանխավճար չենք պահանջում, հաճախորդը մեզ վճարում է միայն պարտքը վերադարձնելուց հետո:
Ընդհանրապես, կոլեկտորային գործունեության իմաստը, իմ կարծիքով, կայանում է նրանում, որպեսզի գործը չհասցնել դատարան, այլ ամեն ինչ կատարել օպերատիվորեն:
Ռուսական կոլեկտորային ընկերություններն ակտիվորեն գործում են կոմունալ վճարների շուկայում: Ձեր ընկերությունն աշխատո՞ւմ է այդ շուկայում: Հետաքրքիր է իմանալ, որքա՞ն են մեր քաղաքացիները պարտք մնացել կոմունալ ծառայությունների, մասնավորապես, ջրամատակարման և էլեկտրաէներգիայի դիմաց:
Դժվար է կոմունալ ոլորտում նման պարտքերի ծավալները նշելը, սակայն, կարելի է միանշանակորեն ասել, որ այն զգալիորեն ավելի բարձր է, քան ֆինանսա-բանկային համակարգում: Օրինակ, Շիրակի մարզում ջրամատակարման պարտքերը կազմում են շուրջ 4 մլրդ.դրամ, ինչը բավականին լուրջ թիվ է: Սակայն, ներկայումս այս շուկան գնահատելը շատ դժվար է, պարտքերի գծով միասնական բազայի բացակայության պատճառով: Ամենամոտավոր հաշվարկներով, կոմունալ տնտեսության ոլորտում պրոբլեմային պարտքերի ծավալներն այսօր հասնում են տասնյակ միլիարդ դրամի:
Ո՞ր ոլորտներում են կոտակվել ամենամեծ պարտքերը, մե՞ծ է արդյոք պրոբլեմային պարտքերի ծավալը:
Բավականին լուրջ պարտքեր են կուտակվել հեռահաղորդակցության ոլորտում, շինարարության և տարբեր սոցիալական ծառայությունների բնագավառներում: Քիչ չեն կուտակված պրոբլեմները նաև ներմուծողների մոտ, որոնք իրենց գնորդներին մատակարարված ապրանքների դիմաց ավանդաբար տրամադրում են վճարումը հետաձգելու հնարավորություն:
Քանի՞ բանկերի հետ եք աշխատում մշտապես:
Հայկական բանկերը շարունակում են իրենց պահել կոնսերվատիվորեն: Պրոբլեմային վարկերը նրանց մոտ քիչ չեն, սակայն ոչ բոլոր բանկերն են դրանք փոխանցում մեր ընկերությանը: Անցյալ տարվա հարցազրույցում, երբ ես ասում էի, որ շատ բանկեր ունեն պարտքերը վերադարձնելու սեփական կառույցները, նկատի ունեի, որ այդ հարցերով զբաղվում է բանկի տնտեսական անվտանգության բաժինը կամ էլ իրավաբանը: Ներկայումս մենք բավականին ինտենսիվորեն և մշտապես աշխատում ենք հինգ բանկի, մի քանի վարկային կազմակերպության, ինչպես նաև բազմաթիվ այլ ձեռնարկությունների հետ:
Մեկ անգամ չէ որ նշել եք, որ Հայաստանի պրոբլեմային պարտքերի շուկան շատ մեծ է: Տարօրինակ է, իսկ ինչի՞ց է, որ այդ շուկայում մինչև այժմ գործում է ընդամենը մեկ ընկերություն…
Կոլեկտորային գործունեությունն ամենաբարդ և պրոբլեմային գործունեություններից է, հետևաբար, տարօրինակ չէ, որ քչերն են ցանկանում դրանով մշտապես զբաղվել. Չնայած, իմ տեղեկություններով, Հայաստանում կան մասնավոր անձինք, որոնք զբաղվում են կոլեկտորությամբ:
Ձեր ընկերությունը տեղական շուկայում գործում է արդեն մեկ տարուց ավելի: Այնուամենայնիվ, ինչպիսի՞ առանձնահատկություններ է սկսում ձեռք բերել այս բիզնեսը Հայաստանում:
Մեկնաբանելով կոլեկտորային բիզնեսի առանձնահատկությունները Հայաստանում կնշեի, որ բանկերը և ֆինանսական մյուս կազմակերպությունները մեզ են փոխանցում հիմնականում անհուսալի գործերը, որոնք պատրաստվում են դուրս գրել: Հետևաբար, նման պարտքերի հետ աշխատելը շատ դժվար է: Դժվարությունը նաև կայանում է նրանում, որ Հայաստանի բազմաթիվ քաղաքացիների գիտակցության մեջ պարտքը չվերադարձնելու սովորույթը, ցավոք, խորությամբ ներդրվել է մեր ժողովրդի մենտալիտետում:
Դժվարություններ են առաջանում նաև կապված այս կամ այն անհրաժեշտ տեղեկությունների որոնման հետ: Կա մեկ այլ պրոբլեմ ևս, որը կայանում է նրանում, որ ֆիզիկական և իրավաբանակն անձինք, բացառությամբ բանկերի, հաճախ չգիտեն դեբիտորական պարտքերի հետ աշխատելու ձևերը: Սովորաբար պարտքի գծով ստացական չեն վերցնում, կամ այն չի համապատասխանում որոշակի պահանջների: Այնտեղ հաճախ բացակայում են կատարված գործարքի վերաբերյալ ստույգ տվյալները: Իսկ դա պարտքի առկայության փաստը վիճարկելու առիթներ է առաջացնում:
Գործածո՞ւմ եք արդյոք պրոբլեմային պարտքերի փաթեթներ գնելու պրակտիկան: Ունեցե՞լ եք նման առաջարկություններ, վերցնո՞ւմ եք նման գործեր:
Ներկայիս փուլում մենք պրոբլեմային պարտքերի փաթեթներ չենք գնում, չնայած, որ նման առաջարկություններ ունենում ենք: Այդ փաթեթներում, որպես կանոն, պարտքերի որակը շատ ցածր է, իսկ ժամկետներն անցնում է 1-2 տարուց: Մենք քննարկում ենք առանձին պարտքերի գնման հնարավորությունը, սակայն, առայժմ ավելի ակտիվորեն զբաղված ենք մեզ փոխանցված պրոբլեմային պարտքերը բռնագանձելու օպերատիվ գործունեությամբ:
Պրն.Եղոյան, Հայաստանում ԱՊՊԱ ներդրումով կոլեկտորային ընկերության գործունեության համար լավ հեռանկարներ են բացվում, մասնավորապես, կապված սուբրոգացիայի գծով պարտքերի բռնագանձման հետ: Մտադի՞ր եք աշխատել այդպիսի պարտքերի հետ:
Իրոք, ԱՊՊԱ ներդրումով մեր ընկերության համար գործունեությնա լրացուցիչ ճակատբացվեց, քանի որ ԱՊՊԱ մասին օրենքը նախատեսում է սուբրոգացիայի իրավունքի բազմաթիվ դեպքեր: Առաջիկայում պատրաստվում ենք համագործակցության համապատասխան առաջարկությամբ դիմել հայկական ապահովագրական ընկերություններին, հաշվի առնելով շուկայի բոլոր առանձնահատկությունները:
Էլիտա Բաբայան
ԱՎԵԼԱՑՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
Փորձագետ․ Հայաստանում էլեկտրաէներգիայի սակագների զսպումը կրում է խիստ ժամանակավոր բնույթ
Քաղաքագետ․ ԵԱՏՄ-ից Հայաստանի դուրս գալը կհանգեցնի նրա կախվածության ադրբեջանական և թուրքական շուկաներից
Շաքարի ներմուծումը Հայաստան 2025թ. առաջին կիսամյակում կրճատվել է 66%-ով
ATI.SU․ Հայաստանում միջազգային բեռնափոխադրումների պահանջարկը 30%- ով աճել է
ՔՊ-ը Կենտրոնական բանկի խորհրդի անդամի պաշտոնի համար առաջադրել է Արմեն Քթոյանի թեկնածությունը
Հայաստանն ու Ֆրանսիան դիտարկում են տեխնոլոգիական ոլորտում համագործակցության ընդլայնման հեռանկարները