Ուրբաթ, 29 Հուլիսի 2011 19:36

Ձեռնտու գործիքների դեպքում ռեսուրսներն անպայման կգտնվեն

ԱրմԻնֆո. NASDAQ OMX Armenia ֆոնդային բորսայի գլխավոր տնօրենի պաշտոնոկոտար Կարեն Զաքարյանի հարցազրույցը ԱրմԻնֆո լրատվական գործակալությանը

Պրն.Զաքարյան, բոլորովին վերջերս Դուք սկսեցիք աշխատել ֆոնդային բորսայի գլխավոր տնօրենի պաշտոնում, ինչի առթիվ էլ շնորհավորում եմ Ձեզ: Սակայն, բորսայի հետ Ձեզ կապում է երկարամյա գործունեությունը, հետևաբար, քաջատեղյակ եք Հայաստանի կապիտալի շուկայի առանձնահատկություններին: Ինչպե՞ս եք գնահատում այդ շուկայի կոնյունկտուրան և ի՞նչ կարծիքի եք այդ շուկայի պրոֆեսիոնալ մասնակիցների մասին:

Նախքան Ձեր հարցին պատասխանելը, կկիսվեի բորսայի առաջիկա նորությունների ու պլանների մասին, պատմել, թե ներկայում ինչ է տեղի ունենում ֆոնդային շուկայում և ինչպիսի նորամուծություններ ենք պատրաստում: Ուրախությամբ տեղեկացնեմ, որ այդ նորամուծությունները քիչ չեն:

Նշեմ, որ բորսան իր առջև նպատակ է դրել վերածվել մի այնպիսի ինստիտուտի, որին միանալով, կապիտալի շուկայի պրոֆեսիոնալ մասնակիցների համար բաց կլինի ճանապարհը դեպի ֆոնդային բորսայում շրջանառվող տարբեր տեսակի ֆինանսական գործիքները: Դրա համար մենք շարունակաբար ընդլայնում ենք բորսայական գործիքները: Որպես օրինակ հիշեցնեմ, որ անցյալ տարի ՌԵՊՈ-գործիքների հարթակի ստեղծումից անմիջապես հետո, բորսայի կողմից գործարկվեց նաև միջբանկային վարկերի հարթակը: Ներկայումս լուրջ աշխատանքներ են իրականացվում, որպեսզի հաջորդ տարի բորսայում սկսվի ժամկետային վարկային գործիքների առևտուրը, ինչը բավական լուրջ տեխնոլոգիական լուծումներ ու բարդ կանոնակարգեր է պահանջում: Մեր կանխատեսումներով, այդ հարթակը կդառնա ամենաակտիվներից մեկը:

Կապիտալի շուկայում աշխատելու փորձը ցույց տվեց, որ որ դրա աճն ուղղակիորեն կապված է արդյունավետ համակարգերի ու մեխանիզմների առկայության հետ, միայն այդ դեպքում է, որ շուկան սկսում է ակտիվորեն աճել: Դրա լավ օրինակն է 2005 թվականին ստեղծված արտարժութային գործարքների հարթակը: Այդ հարթակի գործունեության առաջին տարում միջբանկային առևտրի գործարքների ծավալներն օրական կազմում էին կես միլիոն դոլար: Իսկ 6 տարի անց արտարժույթով գործարքների օրական միջին ծավալն աճեց մինչև 3,4 մլն.դոլար: Սակայն, ակնհայտ է, որ 6 տարում երկրի` ոչ ՀՆԱ-ի և ոչ էլ արտաքին առևտրի գծով, զգալի արդյունքներ չունենք: Այսինքն, բորսայի գործարքների նման աճը խոսում է միայն այն մասին, որ ներդրված համակարգն արդյունավետ էր: Նույնը կարելի է ասել նաև միջբանկային վարկային ռեսուրսների հարթակի մասին, որտեղ գործարքների ծավալը մեկ անգամ չէ, որ գերազանցել է 20 միլիարդը:

Անդրադառնալով կապիտալի շուկայի ընթացիկ կոնյունկտուրային, ինչպես նաև հաշվի առնելով վերոնշյալը, կարելի է եզրակացնել, որ պրոբլեմները բորսայից չէ, որ ծագում են, քանի որ շուկայի բոլոր մասնակիցներին բորսան տրամադրում է արդյունավետ մեխանիզմներ, ընդ որում նշեմ, որ գործարքների իրացվելիությունն ու ծավալները բոլոր հարթակներում տարբեր են: Կնշեի նաև, որ կապիտալի շուկան համարվում է ֆինանսական շուկայի ամենադժվարին զարգացող հատվածներից մեկը, որի զարգացումը կախված է տնտեսության ընդհանուր իրավիճակից, բիզնեսի վարման սկզբունքներից, ոչ միայն պրոֆեսիոնալ խաղացողների թվից, այլ նաև, առաջին հերթին, ներդրողներից: Կապիտալի շուկայում աշխատանքը ենթադրում է թափանցիկություն, գործունեության ներքին կանոնակարգում, տեղեկատվության լիակատար բացություն, դրական պատմություն և շատ այլ բաներ, ինչը ոչ քիչ ժամանակային ծախսեր է պահանջում:

Այնուամենայնիվ, այս տարի կլինե՞ն կորպորատիվ պարտատոմսերի թողարկումներ, եղե՞լ են արդյոք հայտարարություններ պոտենցիալ թողարկողներից:

Այդ հարցի շուրջ դժվար է կանխատեսումներ անելը: Այս տարի շուկայում կազմակերպվել է կորպորատիվ պարտատոմսերի ընդամենը մեկ թողարկում, սակայն հուսանք, որ դա չի լինի վերջինը: Բանը նրանում է, որ այսօր դրված է շուկայի պրոֆեսիոնալ մասնակիցների ավելի ակտիվ աշխատելու խնդիրը, կա որոշակի միջավայրի ձևավորման անհրաժեշտություն, որն ավելի բարենպաստ պայմաններ կստեղծի նոր թողարկումների համար, քանի որ ֆինանսական շուկայում տիրող ընթացիկ իրավիճակն ինչ-որ առումով դրան չի տրամադրում: Մասնավորապես, կապիտալի շուկայի բազմաթիվ պրոֆեսիոնալ մասնակիցներ, խոսելով շուկայի դժվարությունների մասին, նշում են պետական պարտատոմսերի եկամտաբերությունը: Այդ գործիքի եկամտաբերությունը բավական է, որպեսզի ներդրումային բոլոր սպասելիքները բավարարվեն, հետևաբար, պետպարտատոմսերից ավելի եկամտաբեր արժեթղթեր թողարկելը ձեռնտու չէ տնտեսվարող սուբյեկտներին: Մյուս կողմից, այդ նույն տնտեսվարող սուբյեկտները կապիտալի շուկայի այդ նույն մասնակիցներից, մասնավորապես բանկերից, ներգրավում են ավելի էժան վարկեր, իսկ բանկերն էլ իրենց հերթին, գերադասում են նրանց հետ աշխատել հատկապես վարկային պայմաններով, քան կապիտալի շուկայի գործիքներով:

Արդյունքում, շուկայում ստեղծվում է փակուղային իրավիճակ: Ինչպե՞ս դուրս գալ այդ իրարավիճակից, առավելագույն վնասներո՞վ:

Կարծում եմ, որ կորպորատիվ նոր թողարկումների համար միջավայրն աստիճանաբար կդառնա բարենպաստ: Եթե որոշակի ժամկետներում պետպարտատոմսերի եկամտաբերությունն ընկնի, ապա դրա համար կստեղծվեն ավելի լայն հնարավորություններ: Պետք է նշեմ, որ պետպարտատոմսերի ծավալն ընդամենը 2 տարում կրկնապատկվել է, հասնելով 180 մլրդ.դրամի, 2010 թվականի 90 մլրդ.դրամի համեմատ: Մի կողմից սա վկայում է այն մասին, որ պետպարտատոմսերը թույլ տվեցին շուկայից հավաքել ևս 90 մլրդ.դրամ: Իսկ մյուս կողմից, մենք հասկանում ենք, որ համարյա նույն գումարով կարող էին տեղաբաշխվել նաև կորպորատիվ պարտատոմսերը, եթե կապիտալի շուկայի մասնակիցները լինեին ավելի ակտիվ և թողարկողների հետ վարեին ավելի արդյունավետ աշխատանք: Այսինքն, ձևավորվել է մի իրավիճակ, երբ կա գործիքը, կան ներդրումները, մնում է պարզապես գործել ավելի արդյունավետ ու շարունակել մտածել նոր գործիքների ներդրման մասին:

Ձեր կարծիքով, ի՞նչը խանգարեց շուկայի մասնակիցներին այդ փողերը ներգրավել կորպորատիվ պարտատոմսերի թողարկման միջոցով:

Փաստն այն է, որ այդ 90 մլրդ.դրամն արդեն արդյունավետորեն տեղեբաշխված էր գարձապետարանի պարտատմսերում: Խոսքը գնում է այն մասին, որ մեկ տարի առաջ ոչ ոք չէր կանխատեսել, որ պարտավորությունների ներքին շուկան կարելի է մեծացնել ևս 90 մլրդ.դրամով, ընդ որում, բավականին արդյունավետորեն: Դրա համար, պարզապես, հարկավոր էր ցուցաբերել նախաձեռնություն և պոտենցիալ թողարկողների հետ աշխատել ավելի ակտիվորեն:

Դուք նկատեցիք, որ որ եթե պետպարտատոմսերի եկամտաբերությունն ընկնի, ապա դա կորպորատիվ պարտատմսերի թողարկման համար կստեղծի բարենպաստ պայմաներ: Այսօր շուկայում կան նախադրյալներ, որոնք ահազանգում են այդ մասին, այդ դեպքում, ի՞նչը թողարկողներին թույլ կտա իրականացնել ձեռնտու թողարկումներ:

Ես դժվարանում եմ այդ առումով որևէ կանխատեսումներ անել, քանի որ, թե որոշակի ժամանակահատվածից հետո ի՞նչ մակարդակի վրա կհայտնվի պետպարտատմսերի եկամտաբերությունը, կախված է մի շարք գործոններից: Այն առումով, որ դա կախված կլինի նրանից, թե ինչպիսի ինտենսիվությամբ պետությունը կտեղաբաշխի նոր տրանշները:

Ձեր գնահատականներով, ներքին շուկայում կորպորատիվ պարտատմսերի օգտագործմամբ որքա՞ն փող կարելի է հավաքել:

Իմ գնահատականներով, ռեսուրսների բավականության հետ կապված պրոբլեմներ շուկայում չունենք, այսինքն, խոսքը գնում է միայն ներդրումային համապատասխան գործիքների բացակայության մասին, քանի որ եթե լինեն լավ և ձեռնտու գործիքներ, կարծում եմ, որ համապատասխան ռեսուրսներն անպայման կգտնվեն:

Զրույցը վարեզ Էլիտա Բաբայանը

ԱՎԵԼԱՑՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

RUB	4.73	-0.02
USD	382.65	-0.07
EUR	442.76	-1.39
GBP	502.42	-1.81
CAD	273.11	-1.10
JPY	24.83	-0.03
CNY	53.79	-0.02
CHF	477.00	-1.40

Նորություններ

Ձեռնտու գործիքների դեպքում ռեսուրսներն անպայման կգտնվեն