Հինգշաբթի, 31 Հունվարի 2013 19:51
Կենսաթոշակային ռեֆորմը մշտական ուշադրություն և ճշգրտում պահանջող գործընթաց է
ԱրմԻնֆո. «Ֆինանսական տեխնոլոգիաների լաբորատորիա» նորաստեղծ ներդրումային ընկերության ղեկավար Արտակ Նահապետյանի հարցազրույցը ԱրմԻնֆո լրատվական գործակալությանը
Պրն Նահապետյան, բազմաթիվ ընթերցողներին հետաքրքրում է Ձեր կողմից ղեկավարվող ընկերության ստեղծման պատմությունը: Հետևաբար, եթե դեմ չեք, հարցազրույցն սկսենք ընկերության հիմնադիրների վերաբերյալ հարցից, որքե՞ր են նրանք, «Ամերիա» ընկերությունների խումբը որևէ կապ ունի՞ ընկերության հիմնադրման հետ, չէ՞ որ Դուք նախկինում այնտեղ էիք աշխատում:
Ես երկար տարիներ աշխատել եմ «Ամերիա» ընկերությունների խմբում և հատկապես այդ պատճառով էլ շատերը ենթադրում են, որ «Ամերիան» հանդիսանում է մեր ընկերության գլխավոր հիմնադիրը: Իրականում դա այդպես չէ: Հերթական անգամ, այս անգամ էլ Ձեր օգնությամբ, ցանկանում եմ տեղեկացնել, որ ընկերության հիմնադիրներն եմ ես և իմ գործընկեր Լարիսա Գինոսյանը:
Ընկերությունը ֆինանսական ծառայությունների շուկա դուրս եկավ անցյալ տարվա մայիսին և հավանաբար արդեն ունի մի շարք հետաքրքիր նախագծեր: Ի՞նչ նախագծեր են դրանք, և հատկապես ո՞ր ծառայությունների ոլորտում է մասնագիտանում ընկերությունը:
Նախքան նախագծերին անցնելը նշեմ, որ ընկերության գլխավոր առաքելությունը միջնորդական ծառայությունների մատուցումն է ֆինանսական ոլորտում: Այսինքն, մենք հանդես ենք գալիս որպես միասնական ֆինանսական գործընկեր, որպես միջնորդ՝ ֆինանսական շուկայի մասնակիցների միջև, որոնք կարող են ֆինանսներին վերաբերվող ցանկացած հարցով դիմել մեր ընկերությանը: Դրանք կարող են լինել, օրինակ, ներդրումային նախագծերի իրականացման նպատակով կապիտալ ներգրավելու վերաբերյալ, կամ համաշխարհային ֆոնդային բորսաներ դուրս գալու վերաբերյալ հարցեր, ինչպես նաև արժեթղթերի, ներդրումների կամ կորպորատիվ այլ հարցերի վերաբերյալ խորհրդատվություններ:
Ներկայումս ընկերությունն ունի բրոքերային ծառայությունների, ֆինանսական խորհրդատվության և անդերռայթինգի մատուցման լիցենզիաներ: Բրոքերականի շրջանակներում մենք համագործակցության պայմանագիր ենք կնքել պորտուգալական DIF Broker ընկերության հետ: Ընկերության ղեկավարությունն անցյալ տարի այցելեց Հայաստան, իսկ ներկայումս դիտարկում է ավելի սերտ համագործակցության հնարավորությունը, մասնավորապես, Հայաստանում հայ-պորտուգալական փակ ներդրումային հիմնադրամի ստեղծումը: Մենք գործընկերային հարաբերություններ ենք հաստատել նաև մի շարք օտարերկրյա հիմնադրամների հետ, որոնց միջոցները հնարավորություն ունենք ներգրավել բիզնես նախագծերի ֆոնդավորմանը:
Անցյալ տարվա հունիսին ՀՀ Կենտրոնական բանկը թույլատրեց արտարժութային պարտատոմսերի թողարկումը: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում մեգառեգուլյատորի այդ որոշմանը:
Շատ դրական: Կենտրոնական բանկի ներկայացուցչի հետ բանակցություններում ժամանակին ես բազմիցս նշել եմ, որ ատարժութային պարտատոմսերի հարթակի ստեղծումն անհրաժեշտություն է Հայաստանի արժեթղթերի շուկայի զարգացման համար: ՀՀ ոչ ռեզիդենտները, նկատի ունեմ մեր Սփյուռքին, ՀՀ դրամի 2009 թվականի արժեզրկումից հետո փոխեցին իրենց վերաբերմունքը դրամի նկատմամբ, ընդ որում՝ դեպի լավը, ինչպես և ակնկալվում էր: Հետևաբար, արժութային պարտատոմսերի հարթակի ստեղծման մասին որոշումը հենց այն էր, ինչ մեզ պետք էր: Իսկ արդյունքում, մի քանի ընկերություն կարճ ժամանակահատվածում իրականացրեցին արտարժութային պարտատոմսերի թողարկում: Այդ ուղղությամբ բանակցում են ևս մի քանի խոշոր ընկերություններ: Ի դեպ, դրանցից երեքի հետ մեր ընկերությունը համագործակցում է:
Մեր տնտեսության արատները կանխորոշում են կապիտալի շուկայի զարգացմանն ուղղված ցանկացած գործողությունների անհաջողությունը: Մենք դրա ականատեսն ենք արդեն երկար տարիներ: Ինչպիսի՞ն է Ձեր դիրքորոշումն այս հարցում:
Հայաստանի արժեթղթերի շուկայի զարգացմանը խոչընդոտող գործոնների թվին ես կավելացնեի նաև մեր բնակչության ֆինանսական անգրագիտությունը: Ցավոք, մեր քաղաքացիների մեծամասնությունը բավականին աղոտ պատկերացումներ ունի շուկայական տնտեսության գործիքների մասին: Դա բնական է, քանի որ ավագ սերունդը դաստիարակվել է պլանային տնտեսության տարիներին: Գիտակցելով պրոբլեմի սղությունը, մենք որոշեցինք մեր ընկերության ներսում կազմակերպել ուսումնական կենտրոն: Արդեն պատրաստել ենք այդ կենտրոնի զարգացման ռազմավարությունը, ուսումնական ծրագիրը և շուտով այն ներկայացրել ենք Կենտրոնական բանկին, իսկ արդյունքներն ակնկալում ենք ստանալ առաջիկա երկու շաբաթում:
Ուսումնական կենտրոնի գործունեության առաջին փուլում պլանավորում ենք մի շարք ուսումնական դասընթացների անցկացում, օրինակ, ֆինանսական մաթեմատիկայից, մասնավորապես, հավանականության տեսությունից, մաթեմատիկական վիճակագրությունից, էկոնոմետրիկայից, ֆինանսներում աշխատելու համար նախատեսված մաթեմատիկական ծրագրերից (Matlab, STATA, SPSS, Eviews, Statistica և այլն), ինչպես նաև արժեթղթերի շուկայի վերլուծությունից և գործառնություններից: Ուսումնական ծրագիրը ենթադրում է նաև ֆինանսական իրավագիտության գծով ուսումնական ծագրերի անցկացում, ինչպես նաև ավելի խորացված դասընթացներ, մասնավորապես, արժեթղթերի շուկայի մակրո- և միկրովերլուծություն, մաթեմատիկական և տեխնիկական վերլուծություն, բրոքերական և դիլերական գործառնություններ և այլն:
Ձեր ծրագրով նախատեսվում է հասարակ քաղաքացիների անվճար ուսուցո՞ւմ:
Կա նման հնարավորություն: Մեր կրթական ծրագիրը նախատեսում է ինչպես վճարովի, այնպես էլ անվճար սեմինարներ և թրենինգներ, ինչպես հասարակ քաղաքացիների (ճանաչողական բնույթի սեմինարներ), այնպես էլ ֆինանսական շուկայի մասնակիցների համար (մասնագիտացված դասընթացներ):
Մոտ մեկ տարի հետո մեր երկիրը կանցնի կենսաթոշակային կուտակային համակարգին: Ի՞նչ կասեիք կենսաթոշակային համակարգի մեր կողմից ընտրված մոդելի մասին:
ՀՀ Կենտրոնական բանկի կողմից որոշվեց որպես հիմք վերցնել կենսաթոշակային բարեփոխումների չիլիական փորձը, ինչը դրականորեն ընդունվեց շուկայի մասնակիցների կողմից: Ներկայումս մեր ընկերությունը բանակցում է չիլիական մի ընկերության հետ՝ Հայաստանում կենսաթոշակային համատեղ հիմնադրամ ստեղծելու ուղղությամբ: Հնարավոր է, որ այդ նախագիծը հետաքրքրի մեր մեգառեգուլյատորին, քանի որ, եթե մենք ընտրել ենք կենսաթոշակային համակարգի չիլիական մոդելը, ապա վատ չէր լինի ներգրավել նաև չիլիացի մասնագետների:
Որոշ տվյալների համաձայն, ներկայումս ՀՀ Կենտրոնական բանկը բանակցում է երկու-երեք խոշոր ներդրումային բանկերի հետ, կապված երկրի կենսաթոշակային շուկային նրանց հնարավոր ներգրավման հետ: Նրանցից մեկը, ըստ ոչ պաշտոնական տվյալների, կարող է դառնալ բրիտանական Barclays ընկերությունը: Իսկ ինչո՞ւ, ունենալով կենսաթոշակային ֆոնդեր ստեղծելու բազմաթիվ սեփական նախագծեր, մենք դիմում ենք օտարերկրյա ընկերություններին: Այդ դեպքում ինչո՞վ պետք է զբաղվեն տեղական ընկերությունները:
Քաղաքացիների կենսաթոշակային խնայողությունների հետ աշխատելը շատ պատասխանատու գործ է, իսկ օտարերկրյա ընկերությունների հետ գործընկերությունը (հաշվի առնելով նրանց փորձը), կարող է զգալիորեն ապահովագրել մեզ հնարավոր ռիսկերից: Կարծում եմ, արտասահմանյան ընկերությունների հետ համագործակցելու արդյունքում կուտակված փորձը մեր ընկերություններին թույլ կտա հետագայում այդ ոլորտում աշխատել ինքնուրույն:
Ինչպե՞ս եք գնահատում իշխանությունների կողմից իրականացվող կենսաթոշակային բարեփոխումների տեմպերը:
Հաշվի առնելով, որ այդ աշխատանքների ծավալների մեծ մասն ընկած է Կենտրոնական բանկի ուսերին, ինչպես նաև այդ բարեփոխումների սոցիալական նշանակությունը, կարելի է ասել, որ տեմպերը բավարար են:
Ինչպե՞ս եք վերաբերվում կենսաթոշակային բարեփոխումների շրջանակներում իրականացվող ներդրումային քաղաքականությանը: Գտնո՞ւմ եք արդյոք, որ ներքին և արտաքին ներդումների հարաբերակցությունն օպտիմալ է:
Վերջերս այդ հարաբերակցությունը վերանայվեց և արդեն գրեթե հավասարվել է: Մեր ընտրությունն այնքան էլ մեծ չէ, հետևաբար, ակտիվների հիմնական ծավալները կներդրվեն պետական պարտատոմսերում, սահմանափոկելով դիվերսիկացիայի սկզբունքը: Ստացվում է, որ պետությունը կենսաթոշակային կուտակային համակարգի միջոցով իրեն է վերադարձնում կենսաթոշակային խնայողութոյւնները: Մի կողմից դա լավ է, քանի որ մեր քաղաքացիների փողերը մնում են մեր տնտեսությունում, իսկ մյուս կողմից՝ դա մի շրջան է, որը չունի զարգացում:
Փորձագետների գնահատականներով, կուտակային կենսաթոշակային համակարգն ի վիճակի է ապահովել արժանավայել կենսաթոշակ և բարեկեցիկ ծերություն: Կարո՞ղ են արդյոք այդ մասին երազել մեր ապագա կենսաթոշակառուները:
Համակարգի նպատակը, հիմնականում, ոչ թե կենսաթոշակների չափերը մեծացնելն է, այլ այն, որպեսզի քաղաքացիների շրջանում ներդրվի ինքնաապահովման մշակույթը, միաժամանակ թեթևացնելով պետության բեռը: Այս առումով հազիվ թե հարկավոր է ավելի մեծ կենսաթոշակ ակնկալել: Կուտակային կենսաթոշակային համակարգի շրջանակներում տեղի է ունենում կապիտալի ժամանակային առումով օպտիմալ շարժ: Ակտիվների հմուտ կառավարման հետևանքով այդ կապիտալը կարող է մեծանալ, բայց գոյություն ունեցող ինֆլյացիայի պայմաններում հազիվ թե այդ մեծացումը լինի զգալի: Այնուամենայնիվ, համաձայն շուկայական կանոնների, ազատ միջոցները պետք է աշխատեն և բերեն, թեկուզ և փոքր, բայց շահույթ:
Ամփոփելով ասածս ավելացնեմ, որ կենսաթոշակային ռեֆորմը դա տնտեսության և հասարակության աստիճանական զարգացման շատ կարևոր գործընթաց է, որը մշտական ուշադրություն և ճշգրտում է պահանջում:
Ինչպիսի՞ն է կապիտալի կենտրոնացման հավանականությունը կենսաթոշակային համակարգում: Պե՞տք է արդյոք անհանգստանալ:
Ներկայումս անհնար է լիակատար վստահությամբ ինչ-որ բան երաշխավորել: Սակայն քաղաքացիների պատշաճ իրազեկացվածության ճանապարհով կարելի է իրավիճակը հարթել: Զինվելով ֆինանսական գրագիտությամբ, մեր քաղաքացիները կկարողանան ճիշտ վերլուծություն կատարելով կանխատեսել եղած հնարավորությունները:
Հավանաբարչ քիչ չեն ձեր ընկերության օտարերկրյա գործընկերները: Ի՞նչ է նրանց հայտնի Հայաստանի մասին: Դիտարկո՞ւմ են արդյոք նրանք մեր երկիրը ներդրումային գործընկերոջ դերում:
Իհարկե, կան գործոններ, որոնք օտարերկրյա ներդրողների համար Հայաստանում կարող են հետաքրքրություն ներկայացնել: Օրինակ մեր ֆինանսական օրենսդրությունը թույլ է տալիս բավականին հեշտությամբ բիզնես կապեր հաստատել գործընկերների հետ: Սակայն, կան նաև զսպող գործոններ, օրինակ, կապիտալի շուկայի զարգացած չլինելը:
Շնորհակալություն հարցազրույցի համար
Էլիտա Բաբայան, Տիգրան Խաչատրյան
ԱՎԵԼԱՑՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
Փորձագետ․ Հայաստանում էլեկտրաէներգիայի սակագների զսպումը կրում է խիստ ժամանակավոր բնույթ
Քաղաքագետ․ ԵԱՏՄ-ից Հայաստանի դուրս գալը կհանգեցնի նրա կախվածության ադրբեջանական և թուրքական շուկաներից
Արթուր Ավետիսյան․ Ապագա ԱԷԿ-ի մոդելի ընտրության շուրջ բոլոր մտորումները խոսակցություններից այն կողմ չեն գնա, քանի դեռ չկա ռազմավարական զարգացման տեսլական
ATI.SU․ Հայաստանում միջազգային բեռնափոխադրումների պահանջարկը 30%- ով աճել է
ՔՊ-ը Կենտրոնական բանկի խորհրդի անդամի պաշտոնի համար առաջադրել է Արմեն Քթոյանի թեկնածությունը
Հայաստանն ու Ֆրանսիան դիտարկում են տեխնոլոգիական ոլորտում համագործակցության ընդլայնման հեռանկարները
Հայաստան ներմուծվող ցորենի ավելի քան 99,9%-ը ստացվում է Ռուսաստանից