Դրամի արժեզրկումն ու վարկավորման կրճատումն անդրադարձան Հայաստանի փոխադարձ պարտավորությունների շուկայի վրա

Հայաստանի փոխադարձ պետական և կորպորատիվ պարտավորությունների շուկայում տիրոմ է բարդ իրավիճակ: Այս մասին

ԱրմԻնֆո գործակալության թղթակցի հետ զրույցում հայտարարել է Արմսվիսբանկի գործադիր տնօրենի տեղակալ, ներդրումների դեպարտամենտի ղեկավար Կարեն Տուրյանը:

Նա նշել է, որ շուկայի վրա անդրադարձել է 2014 թվականի վերջին Կենտրոնական բանկի կողմից դրամավարկային քաղաքականության ուղղությամբ կատարված հարկադրված խստացումները, ինչը պայմանավորված էր Ռուսաստանի տնտեսական իրավիճակով: Դա բերեց պետական պարտատոմսերի տոկոսադրույքների բարձրացմանը, ինչն էլ իր հերթին անդրադարձավ կորպորատիվ պարտատոմսերի եկամտաբերության և բանկային վարկավորման կրճատման վրա: Մասնագետն ընդգծել է, որ Հայաստանի և Ռուսաստանի տնտեսությունների միջև կորելյացիան շատ բարձր է, ընդ որում, ՌԴ տնտեսության վատթարացումներին Հայաստանի տնտեսությունն արձագանքում է ավելի արագ, քան բարելավումներին:

Ըստ Կ.Տուրյանի, այժմ անհնար է կանախատեսել իրավիճակի հետագա զարգացումը: «Պետության հետ տոկոսադրույքների առումով մրցակցելը ձեռնտու չէ: Ոչ մի ընկերոթյուն չի թողարկի պարտատոմսեր, որոնց եկամտաբերությունը հավասար կլինի պետպարտատոմսերի եկամտաբերությանը, էլ չեմ խոսում դրամային ներդրված միջոցների մասին, քանի որ դրամային իրացվելիությունը խստորեն կարգավորվում է Կենտրոնական բանկի կողմից»,-ասել է Կ.Տուրյանը:

Պատասխանելով հարցին, թե ինչու EBRD-ի և IFC-ի իր թողարկումներով Հայաստանի պարտատոմսերի  շուկա դուրս գալը չհասավ իր նպատակին ու ավելի չակտիվացրեց շուկան, նա պատասխանել է, որ այդ արժեթղթերով առաջարկվող տոկոսադրույքները հետաքրքիր չեն, մանավանդ, որ թողարկվել էին ազգային արժույթով պարտատոմսեր: «Այդ պարագայում պրոբլեմը կայանում է նրանում, որ անհնար է մրցակցել պետության հետ, որը թողարկում է 15 և ավելի տոկոսադրույքով պարտատոմսեր: Դրան գոմարած նաև, որ դրամային պետական պարտատոմսերն ունեն իրենց առավելությունները, քանի որ չեն հարկվում ֆիզիկական անձանց համար նախատեսված հարկով և ունեն բարձր իրացվելիություն»,-նկատել է Կ.Տուրյանը: Նա գտնում է, որ այդ երկու ինստիտուցիոնալ կառոյցների շուկա դուրս գալը ժամանակավրեպ էր, քանի որ նրանց արժեթղթերը չեն կարող լինել իրացվելի, որովհետև ֆիզիկական և իրավաբական անձ հանդիսացող ներդրողները, որոնք վերջին տարիներին դրամի արժեզրկման հետևանքով մի շարք ցնցումներ են ապրել, դադարել են խնայողությունները պահել դրանցում, չեն ուզոմ ռիսկի դիմել: «Մի խոսքով, ներդրողներին այդ ակցիան չհետաքրքրեց»,-եզրափակել է Կ.Տուրյանը:

Հիշեցնենք, որ EBRD-ն այս տարվա փետրվարի 11-ին NasdaqOMX Armenia բորսայում տեղաբաշխեց դրամային արժեկտրոնային պարտատոմսերի 2 մլրդ դրամ ծավալով երրորդ թողարկումը, որոնք ցուցակվեցին փետրվարի 19-ին: EBRD երկրորդ թողարկման դրամային արժեկտրոնային պարտատոմսերը, 2 մլրդ.դրամ ծավալով, բորսայում տեղաբաշխվեցին հունվարի 30-ին և ցուցակվեցին փետրվարի 11-ին: EBRD երրորդ և երկրորդ թողարկումների պարտատոմսերի անվանական արժեքը կազմեց 10 հազար դրամ, մարման ժամկետը`6 ամիս: Երրորդ թողարկման պարտատոմսերի արժեկտրոնային եկամտաբերությունը կազմեց 14,5%, իսկ երկրորդ թողարկմանը` 17%: EBRD առաջին թողարկման արժեկտրոնային պարտատոմսերը, 2 մլրդ դրամ ծավալով, որոնք ունեին լողացող տոկոսադրույք, տեղաբաշխվեցին 2014 թվականի հունվարի 31-ին և ցուցակվեցին փետրվարի 6-ին: Այդ թողարկումն արդեն մարված է: EBRD պարտատոմսերի լողացող արժետրոնի մեծությունը սահմանվեց որպես ՀՀ ԿԲ կողմից հրապարակվող կարճաժամկետ պարտատոմսերի եկամտաբրության և մարժայի գումար` 0.3%, որը նախատեսված է հետագա արժեկտրոնային վճարների համար: Սկզբնական գնով եկամտաբերությունը կազմեց 8.555%: Միջազգային ֆինանսական կորպորացիան (IFC), որը Համաշխարհային բանկի խմբի անդամ է 2013 թվականի դեկտեմբերի 23-ին թողարկեց արժեկտրոնային պարտատոմսեր, 2 մլրդ դրամ ծավալով, 9.7% եկամտաբերությամբ  և 3 տարի մարման ժամկետով, որոնք ցուցակվեցին 2014-ի փետրվարի 2-ին: Ներկայումս բորսայական Abond հարթակում շրջանառվում են EBRD երկրորդ և երրորդ թողարկման պարտատոմսերը, ինչպես նաև IFC-ի միակ թողարկումը:

Ըստ ՀՀ Կենտրոնական Բանկի տվյալների, կարճաժամկետ պարտատոմսերի միջին կշռված եկամտաբերությունը 2014 թվականին նվազել է`8.2% -ից մինչև 7.1%, միջնաժամկետնրինը աճել է` 10% -ից մինչև 12.5%, երկարաժամկետ պարտատոմսերինը աճել է`11 6%-ից մինչև 14%: Դրամային ավանդների տոկոսադրույքներն աճել են` 11.2%-ից մինչև 12.7%, իսկ դոլարային ավանդներինը` 6,2% -ից մինչև 6.1%: Ըստ վերջին թողարկման, որը տեղի ոնեցավ 2015 թվականի ապրիլին, կարճաժմկետ պարտատոմսերի միջին կշռված եկամտաբերությունն աճել է մինչև 13%, միջնաժամկետներին` մինչև 14%, իսկ երկարաժամկետ պարտատոմսերի եկամտաբերույթունը մնացել է 14%: Իսկ ՀՀ դրամով ժամկետային ավանդների տոկոսադրույքները որոշ բանկեր արդեն բարձրացրել են մինչև 14%, և նույնիսկ մինչև 18%: