«Գեոթիմ» ՓԲԸ-ում վստահ են, որ լեռնահումքային արդյունաբերությունը համատեղելի է գյուղատնտեսության և փոքր բիզնեսի հետ

Արմինֆո. «Գեոթիմ» ՓԲԸ-ում, որն ունի Ամուլսարի ոսկու հանքավայրի շահագործման լիցենզիա, վստահ են, որ լեռնահումքային արդյունաբերությունը համատեղելի է գյուղատնտեսության և փոքր բիզնեսի հետ:

Լեռնահումքային համալիրի տարածքը, որը նախատեսված է Ամուլսարի հանքավայրի կույտային տարրալվացման համար, ընտրվել է 2013 թվականին, ընկերության աշխատանքային խմբի և ՀՀ կառավարության միջև համատեղ աշխատանքների արդյունքում: Ամուլսարի նախագիծն ընդգրկում է գյուղատնտեսական և անասնապահական նշանակության հողեր, որոնք կազմում են Գնդեվազ համայնքի ծիրանի այգիների 20%-ը: Այսպիսով, ինչպես հայտարարում են ընկերության ներկայացուցիչները, այգիների 80%-ում շարունակվում է բերքահավաքը: Բացի այդ, ընկերությունը որպես բուֆերային գոտիներ պահպանել է ծիրանի ծառերը, ինչն ապացուցում է, որ անգամ ոսկու արտադրության ընթացքում ծառերը կարող են ծաղկել և տալ բերք:

2014 թվականի աշնանը միջազգային և տեղական փորձագեների կողմից գնահատվեցին հանքավայրին մերձակա գտնվող հողամասերը, հաշվի առնելով դրանց շուկայական արժեքը: «Գնահատվեց յուրաքանչյուր ծառը, կախված տարիքից և բերքից: Հաշվի առնվեց նաև հողատարածքների վրա գտնվող շինությունների արժեքը»,-հավաստել է ընկերության սոցիալական ծրագրերի գծով մենեջեր Նառա Ղազարյանը:

Նախքան հողերի գնման գործընթացի մեկնարկը Գեոթիմի ներկայացուցիչները հետազոտեցին Գորայք, Սարավան, Գնդեվազ և Ջերմուկ համայնքների բնակչության կենսամակարդակը: Արդյունքում, պարզվեց, որ Գնդեվազի հողերի սեփականատերերի 75%-ը տարածքներ ունեն նաև համայնքից դուրս: «Միտքը կայանում էր նրանում, որպեսզի ստացված տվյալներն օգտագործվեն որպես մեկնարկային տվյալներ և հետագայում դիտարկվեն տնտեսությունների զարգացման 2-3 տարիների դինամիկայում: Հասկանալու համար, թե որքանով են այդ մարդիկ խոցելի: Այնուհետև, այդ տվյալների հիման վրա, առաջարկվեց մշակել գյուղի բնակիչների այլընտրանքային եկամուտների ստացման ռազմավարությունը: Մեզ համար դա «տնային աշխատանք էր», որը մենք կատարեցինք մինչև հողերի սեփականատերերի հետ բանակցությունների մեկնարկը»,-հայտարարել է Ղազարյանը:

Հողատարածքների գնման գործընթացը մեկնակեց 2016 թվականի փետրվարին: Հանքավայրի գլխավոր հատակագիծը ենթակառուցվածքների հետ միասին կազմում է 279 հողատարածք, որոնք պատկանում են 150 սեփականատերերի: Հողերի սեկանատերերը ծանոթացվեցին հողատարածքների գնահատման սկզբունքներին, ինչպես նաև փոխհատուցման ծավալներին և հողատարածքների փոխանակման հնարավորություններին: Ըստ Ղազարյանի, ընկերությունը հավասար վերաբերմունք ցուցաբերեց բոլորի նկատմամբ, առանց բացառության: «Այնպես չի եղել, որ մեկին առաջարկվի մի գին, իսկ մյուսին` ավելի բարձր գին: Գյուղի բնակիչների հետ գործարքների իրականացման սկզբից մինչև վերջ մենք պահպանեցինք լիակատար հավասարություն»,-հայտարարել է Ղազարյանը:

Ըստ ընկերության ներկայացուցիչների գնահատման, հողերի գնման գործընթացն ընթանում է շատ հանդարտ: Հողերի 98%-ը, որոնք ընկել են ենթակառուցվածքի տակ, արդեն ձեռք է բերվել 10/90 սկզբունքով, այսինքն, փոխհատուցման ընդհանուր գումարի 10%-ը վճարվում է հիմա, իսկ մանսացած 90%-ը` մի քանի ամիս անց: Ընկերության ներկայացուցիչները նշում են, որ գործընթացի սկզբոմ որոշակի անվստահություն կար,, անհանգստություն, ինչպես գործարքի, այնպես էլ փոխհատուցման առումով: Սակայն, շատ շուտով հողերի սեփականատերերը գիտակցեցին, որ ընկերությանը կարելի է վստահել, իսկ գլխավորը` գյուղացիներին ձեռնտու է այս գործարքը:

Ողջ գործընթացը կառուցված է կամավոր հիմունքների վրա, նշում են ընկերությունում: Ներկայիս դրությամբ միայն 3 դեպքերով է գործի դրվել «հանրային շահի առաջնային մեխանիզմը», այն էլ, հիմնականում, գործարքի համար անհրաժեշտ փաստաթղթերի բացակայության պատճառով, հայտարարել են ընկերությունում:

Գնդեվազ համայնքի միջնակարգ դպրոցի տնօրեն Գերասիմ Անդրեասյանի խոսքով, գյուղի բնակիչներըւ բողոքելու հիմքեր չունեն: «Ընկերությունը կատարում է հողատարածքների առուվաճառքի պայմանագրի բոլոր կետերը»,-նշել է նա: Ստացված միջոցները նա պատրաստվում է ծախսել իր մյուս հողատարածքի վերակառուցման վրա, ինչպես նաև «այլ նպատակներով»: «Ոչ ոք չի պատրաստվում լքել գյուղը»,-վստահորեն հայտարարել է Անդրեասյանը, նշելով, որ գյուղացիների համար իրական հնարավորություն է ստեղծվել զբաղվել այն գործող, ինչի համար նախկինում չկային անհրաժեշտը միջոցներ:

«Եթե մարդը լրիվ անտաղանդ չէ, ապա կարող է կատարել խելացի ներդրում»,-հայտարարել է գյուղի բնակչուհի Ռիտա Խաչատրյանը, որն իր հողակտորը վաճառելով ընկերությանը, իր տան մոտ գնել է երկու նոր հողատկտոր, իր որդիների համար, իսկ մնացած գումարը վստահել է վարկային կազմակերպություններին: Արարատ Հակոբյանը, շահավետ վաճառելով իր մրգատու այգիները, վերանորոգում է տունը և պատրաստվում է զբաղվել բիզնեսով: Վարդան Եղյանը վաճառել է իր հողակտորը և գնել նորը և պատրաստվում է աճեցնել ծիրան, խնձոր և դեղձ:

Ընկերության ներկայացուցիչներն զբաղվել են նաև հովիվների հանցերով: «Նախագծի իրականացման արդյունքում հովիվները կկրոցնեն այս արոտավայրերում անասուններ արածացնելու հնարավորությունը, բայց նրանց կառաջարկվեն այլընտրանքային արոտավայրեր»,-նշել է Ղազարյանը, տեղեկացնելով, արդեն տեղի է ունենում ճանապարհի վերանորոգումը` անասունների ավելի հարմարավետ տեղեփոխում կազմակերպելու համար:

Դրամական փոխհատուցումից բացի Գեոթիմ ընկերությունը պարտավորվել է 2-3 տարիներին իրականացնել գյուղացիների կենսամակարդակի բարձրացման շրջանակային մեծ ծրագիր: Ծրագրերից մեկը մեկնարկել է 2015 թվականին, որը կոչված է համայնքի բնակիչների համար ապահովել եկամուտների այլընտրանքային աղբյուրների ստեղծումը, որով նախատեսվում է Հյուսիսյանի Գնդեվազի ոռոգման համակարգի վերակառուցում`նոր այգիների ստեղծման նպատակով: Նախատեսվում է նաև անձնական ֆինանսների կառավարման, արոտավայրերի, փոքր բիզնեսի, գյուղական տուրիզմի կազմակերպման կրթական ծրագրերի իրականացում: Ծրագիրը կոչված է մարդկանց մոտ պրակտիկ ունակությունների ձևավորմանը, մասնավորապես, ջերմոցների կառուցման, անգլերեն խոսալու, խոհարարության, կարուձևի գծով: Այս խնդիրների իրականացմանն արդեն հատկացվել է 90 մլն.դրամ: «Այսպիսով, մենք գյուղի բնակիչներին տրամադրում ենք այն գիտելիքներն ու ունակությունները, որոնց միջոցով նրանք կարող են ստեղծել իրենց շահավետ բիզնեսը, կամ եկամուտների այլընտրանքային մյուս աղբյորները»,-հայտարարել է ընկերության զարգացման ծրագրերի գծով մենեջերը:

Հիշեցնենք, որ «Լիդիանը» հիմնադրվել է 2005 թվականին Մեծ Բրիտանիայում և հայկական «Գեոթիմ» ՓԲԸ  միակ բաժնետերն է: Վերջինը 2006 թվականին թույլտվություն է ստացել Ամուլսարում որոնողագնահատման աշխատանքներ անցկացնելու համար: 2006 թվականից ի վեր արդեն շուրջ 70  մլն դոլար է ներդրվել երկրաբանական հետախուզման և այլ աշխատանքներում: «Լիդիանի» հիմնական բաժնետերերն են IFC, ՎԶԵԲ և  Newmont Mining Corporation: «Լիդիանը» նախատեսում է 2015-2016 թթ. շուրջ 426 մլն դոլար ծավալի կապիտալ ներդրումներ իրականացնել Ամուլսարի նախագծում: Տեխնիկատնտեսական հիմնավորման համաձայն, հանքավայրում ոսկու հաստատված պաշարները կազմում են 2,5 մլն ունցիա, կորզման ենթակա է 2,1 մլն ունցիա: Հանքավայրի շահագործման ժամկետը կկազմի 10 տարի և 4 ամիս, տարեկան նախատեսվում է արդյունահանել միջին հաշվով 200 հազար ունցիա ոսկի (10 մլն տոննա հանքաքար): Մեկ ունցիայի արտադրության ծախսերը միջին հաշվով կկազմեն 642 դոլար, իսկ ոսկու կորզման ընդհանուր ցուցանիշը` 84%. Ամուլսարի հանքավայրը մեծությամբ երկրորդ պաշարն է Հայաստանում: