Հայկ Բադալյան. Վերջին ստուգումները հաստատում են Հայկական ԱԷԿ-ի անվտանգության բարձր մակարդակը

Արմինֆո.  Հայկական ԱԷԿ-ի շահագործման ժամկետի 10 տարով, մինչև 2026 թվականը երկարաձգելու ծրագրի իրականացումը թույլ կտա կայանին ապահովել անվտանգության միջազգային ստանդարտներին համապտասխան  մակարդակ: Այս և ՄԱԳԱՏԷ-ի հետ համագործակցության մասին է ԱրմԻնֆո գործակալության թղթակցի պատմում ՀՀ էներգետիկ ենթակառուցվածքների և բնական պաշարների նախարարության էներգետիկայի կառավարման վարչության ղեկավար Հայկ Բադալյանը:

Նրա խոսքով, ներկայումս կայանում ընթանում են կանխարգելիչ պլանային աշխատանքներ: Նախագծի իրականացման նպատակով ներգրավվել է 270 մլն.դոլարի վարկ և 30 մլն.դոլարի դրամաշնորհ: «Արվում է ամեն ինչ, որպեսզի ծրագիրն ավարտվի սահմանված ժամկետներում, այսինքն`2019 թվականին: Հիմնական ծավալները կկատարվեն 2018 թվականին: Մեր գնահատականներով, բոլոր աշխատանքները կատարվում է համաձայն ժամանակացույցի: Կայանը մեծ նշանակություն ունի Հայաստանի էներգետիկ համալիրի համար: Այն թույլ է տալիս ապահովել բազային հզորությունները»,-նշել է Հ.Բադալյանը: Նա նաև նշել է, որ ընթանում են նաև նոր էներգաբլոկի շինարարության բանակցությունները: Չնայած, դեռ չկա տեղադրման պլան-ժամանակացույցը, ուսումնասիրվում են տարբերակները, նոր բլոկի դիզայնը, տեխնոլոգիաները: «Քննարկվում են հնարավոր բոլոր տարբերակները»,-ընդգծել է Բադալյանը, ի պատասխան Հայաստանում ՉԺՀ դեսպանի հայտարարությունը մեկնաբանելու խնդրանքին, որ չինական կողմը նույնպես պատրաստ է մասնակցել այս նախագծին, Հայաստանի, Ռուսաստանի և Չինաստան եռակողմ ձևաչափով: «Հանրապետության կառավարոթյունն արդեն արտահայտել է նոր ատոմային էներգաբլոկի կառուցման մասին իր հստակ դիրքորոշումը, և այդ որոշման շրջանակներում անհրաժեշտ է հասկանալ նոր բլոկի դիզայնը և նոր տեխնոլոգիաները»,-ասել է վարչության ղեկավարը:

Պատասխանելով ՀԱԷԿ-ի անվտանգության և բնապահպանության մասին հարցին (ինչի մասին բազմաթիվ անգամ հայտարարում են Ադրբեջանը և Թուրքիան.խմբ.), Հայկ Բադալյանն ընդգծել է, որ ՀԱԷԿ-ը գտնվում է ՄԱԳԱՏԷ-ի հսկողության ներքո: «Պրես-թեստի արդյունքները և ՄԱԳԱՏԷ-ի եզրակացությունները վկայում են այն մասին, որ բլոկի շահագործումը ներկայիս պայմաններում համապատասխանում են անվտանգության բոլոր նորմերին: Արդիականացումից հետո բլոկի անվտանգության մակարդակն ավելի կբարձրացվի: Հայաստանի Հանրապետոթյունը մեծ ուշադրություն է դարձնում ցանկացած կայանի անվտանգությանը, անկախ նրանից, թե դա ատոմային է, ջերմային, կամ էլ ՀԷԿ»,-ասել է նա, հավելելով, որ բնապահպանական առումով նույնպես սահմանվել են կոշտ չափանիշներ, որոնց ղեկավարվում է կայանը, ինչպես նաև ԱԷԿ-ի արդիականացման գլխավոր կապալառուն`«Ռոսատոմ սերվիս» ընկերությունը:

Նշենք, որ ադրբեջանական քարոզչությունը պահանջում է փակել հայկական ատոմակայանը, իբր այն վտանգավոր է շահագործման առումով և գոյոյթուն ունի նաև միջուկային նյութերի մաքսանենգության հնարավորություն: Մինչդեռ, ՀԱԷԿ-ում մշտապես աշխատում են կայանի անվտանգության պարամետրերի բարելավման ուղղությամբ: Այնպես, 1995 թվականին կայանի երկրորդ գործարկման պահից ի վեր իրականացվել է անվտանգության մակարդակի բարձրացման ավելի քան 1400 միջոցառում: Հայաստանը մշտապես ընդունում է ՄԱԳԱՏԷ-ի կանոնավոր փորձագիտական ​​առաքելություններին: Վերջին ստուգումների արդյունքները հաստատում են ՀԱԷԿ-ի անվտանգության բարձր մակարդակը: 2015 թվականին Հայաստան կատարած իր առաքելության ընթացքում ՄԱԳԱՏԷ-ն նշել էր միջուկային և ճառագայթային անվտանգության անվտանգության ապահովման նորմատիվա-իրավական բազային զարգացման բարձր մակարդակը:

ՄԱԳԱՏԷ-ի փորձագետները դրական են գնահատել նաև ՀՀ նախագահին առընթեր միջուկային էներգիայի անվտանգության խորհրդի աշխատանքը, անվանելով այն  լավագույններից մեկը ոլորտում: ՄԱԳԱՏԷ-ի Միջուկային սարքավորումների անվտանգության կարգավորման գծով տնօրեն Գրեգ Ռժենտկովսկին նշել է, որ մի շարք փորձագիտական ստուգումների արդյունքները վկայում են, որ անվտանգության ամենաբարձր մակարդակի մասին: 1995 թվականից ի վեր չի արձանագրվել ոչ մի արտակարգ պատահար կամ վթարային իրավիճակ: Նորմայի սահմաններում է գտնվում ռադիացիոն ֆոնը կայանի շրջակայքում:

Հաշվի առնելով կայանի գտնվելու վայրը, թերևս առավել ուշադրություն է դարձվում նրա սեյսմիկ անվտանգությանը: ՀԱԷԿ-ը կարող է դիմակայել 9-բալանոց երկրաշարժին, իսկ անվտանգության ռեզերվային մակարդակն շատ ավելի բարձր է: 2015-ին ՄԱԳԱՏԷ-ի փորձագիտական առաքելությունն անվտանգության հավանականության վերլուծություն իրականացրեց ՀԱԷԿ-ի երկրորդ էներգաբլոկում: Միջազգային հանձնաժողովը եկավ եզրակացությանը, որ ՀԱԷԿ-ի անվտանգության պարամետրերը լիովին համապատասխանում են ավտանգության միջազգային ստանդարտներին: ՀԱԷԿ-ի ստանդարտները երաշխավորում են, որ ռադիոակտիվ թափոնները և աշխատած միջուկային վառելիքը վտանգ չի ներկայացնում որևէ մեկին: ՀԱԷԿ-ի անվտանգության ապահովման սկզբունքները ենթադրում են, որ անգամ տեսականորեն լիովին բացառվում է կայանի տարածքից միջուկային վառելիքի կամ նյութերի դուրսբերման հնարավորությունը:

Ռադիոակտիվ թափոնների առումով, ըստ ՄԱԳԱՏԷ-ի առաջարկությունների, ՀԱԷԿ-ի համար մշակվել է «Միջուկային թափոնների և աշխատած միջուկային վառելիքի կառավարման ռազմավարությունը», որի նպատակն է, այդ ոլորտը համապատասխանեցնել ժամանակակից պահանջներին: Նախատեսվում է ծրագրի փուլային իրականացում, 2016-2019 թվականներին, օգտագործելով վարկային միջոցները: Հայաստանի միջուկային ծրագիրն ուղղված է բացառապես ատոմային էներգիայի խաղաղ նպատակներով օգտագործմանը, և միջուկային զենքի տեխնոլոգիաների կամ ռադիոակտիվ նյութերի ապօրինի առևտրի զարգացմանն ուղղված ցանկացած մեղադրանք հանդիսանում է ՀՀ քաղաքական հակառակորդների ավելի քան մտորմունքը: Հայաստանը միացել է միջուկային զենքի չտարածման պայմանագրին 1993 թվականին, իսկ դա  նշանակում է, որ երկիրը գտնվում է ՄԱԳԱՏԷ-ի միջուկային զենքի չտարածման գծով երաշխիքների ներքո: Հաշվի առնելով ՄԱԳԱՏԷ-ի ստուգումների քանակը Հայաստանի տարածքում, այդ ուղղությամբ նույնիսկ ցանկացած կասկած կարող էր հայտնի կդառնալ միջազգային հանրությանը: