Պարտադիր բժշկական ապահովագրությունը բուժհաստատություններին թելադրում է արդար խաղի կանոններ

Արմինֆո. 2017 թվականի հոկտեմբերի 1-ից Հայաստանում մեկնարկեց պարտադիր բժշկական ապահովագրության համակարգը (ՊԲԱ), որի առաջին շահառուները դարձան պետական ծառայողները: Հատկանշական է, որ այդ պահից սկսած մինչև դեկտեմբերի 23-ը, այսինքն, ոչ լրիվ եռամսյակի ընթացքում, պետական ծառայողների սոցիալական փաթեթ ունեցող յուրաքանչյուր երրորդը հասցրեց օգտվել բժշկական ծառայություններից: Առաջին փուլում, հաշվի առնելով շահառուների կարգավիճակը, ֆինանսավորումն իրականացվում է ՀՀ առողջապահության նախարարության կողմից, պետական ​​միջոցների հաշվին: Նույնը կլինի նաև երկրորդ փուլում, երբ 2018 թվականի երկրորդ կեսից սոցիալական փաթեթը կներառի բնակչության առավել անապահով հատվածներին`612 հազար առավել անապահով քաղաքացիների: Եվ միայն մեկ տարի անց, այս երկու փուլերի դրական արդյունքների դեպքում, Հայաստանում կսկսի ամբողջությամբ գործել ՊԲԱ-ն: Իսկ դա նշանակում է, որ կընդգրկվեն նաև մնացած աշխատող քաղաքացիները: Պետծառայողների սոցփաթեթի ծրագիրը բաշխված է 6 ապահովագրական ընկերությունների միջև, շուկայական ընդգրկվածության, իրականացված հատուցումների և այլ չափանիշների հիման վրա: Ներկայիս իրավիճակն ու ՊԲԱ հեռանկարներն ավելի մանրամասնորեն է ներկայացնում «ԻՆԳՈ Արմենիա» ընկերության բժշկական հատուցումների բաժնի ղեկավար Հայկ Հովհաննիսյանը ԱրմԻնֆոյի թղթակցի հետ զրույցում:

ԻՆԳՈ Արմենիան հանդիսանում է բժշկական ապահովագրության մշտական առաջատարը, և այս կապակցությամբ հետաքրքիր կլիներ իմանալ, թե հոկտեմբերի 1-ից մինչ օրս քանի՞ շահառուների է հաջողվել ներգրավել պետական ծառայողների սոցիալական փաթեթին, և դրանցից քանի՞սն է այդ ընթացքում արդեն օգտվել բժշկական ծառայություններից:

Առաջին փուլում սոցիալական փաթեթն, ընդհանուր առմամբ, կընդգրկի շուրջ 100 հազար քաղաքացիական ծառայողների, բաշխվելով վեց ապահովագրական ընկերությունների միջև, համաձայն մի շարք օբյեկտիվ չափանիշների, որոնցից մեկն էլ յուրաքանչյուր ընկերության կամավոր բժշկական ապահովագրական պորտֆելի ծավալն է: Մասնավորապես, «ԻՆԳՈ Արմենիա» -ն սոցիալական փաթեթում ունի ավելի քան 28 հազար շահառու, որոնցից ավելի քան 9 հազարը հոկտեմբերի 1-ից մինչեւ դեկտեմբերի 23-ն ստացել է բժշկական ծառայություն, ներառյալ վիրաբուժական դեպքերը: Ընդհանուր առմամբ, պետական ծառայողների սոցիալական փաթեթի շրջանակներում իրականացված ապահովագրական հատուցումների ծավալն այդ ժամանակահատվածում գերազանցել է 227 մլն դրամը: Այդ գումարի մեջ ընդգրկված են նաև թանկարժեք (4,5 մլն դրամ) էնդոսկոպիկ նեյրովիրաբուժական վիրահատությունները:

Բուժապահովագրության գծով վնասաբերության ի՞նչ գործակցով կհաջողվի եզրափակել 2017 թվականը, հաշվի առնելով սոցփաթեթի ներդրումը 4-րդ եռամսյակում:

Մեր կանխատեսումների համաձայն, ակնկալվում է 90%, ինչը նորմալ է սոցիալական փաթեթի ներդրման առաջին փուլերում: Ամեն տարի այս մակարդակը փոքր-ինչ տատանվում է, իսկ ՊԲԱ լիարժեք ներդրման դեպքում իրավիճակը կկայունանա որոշակի մակարդակում և աստիճանաբար կիջնի մինչև 80-85%: Գրեթե վստահությամբ կարող եմ ասել, որ նույն պատկերը կլինի նաև մյուս ապահովագրական ընկերություններում:

Այդ գործընթացին ներգրավված քանի՞ բժշկական հաստատություն կա ներկայումս: Ի՞նչն է խոչընդոտում դրանց թվի ավելացմանը, և արդյո՞ք լուծման ուղղությամբ ձեռնարկվում են քայլեր:

Սկզբում սոցիալական փաթեթին կցված էին 150 բուժհաստատություններ, բայց ներկայումս դրանց թիվը հասել են 170-ի, ինչպես Երևանում, այնպես էլ Հայաստանի մարզերում և Արցախում (մոտ 15): Դրանք թվում կան նաև փոքր տարածաշրջանային պոլիկլինիկաներ և գյուղական դիսպանսերներ, որոնց ներկայությունը նույնպես անհրաժեշտ է սոցիալական փաթեթում, քանի որ այդ հաստատությունները տեղերում  ապահովում են կանխարգելիչ բժշկական հետազոտություններ: Բայց, չնայած դրան, սահմանափակումներ չկան, շահառուն իր ցանկությամբ կարող է ստուգվել նաև մայրաքաղաքի բժշկական հաստատությունում: Սոցիալական փաթեթում ներգրավված առողջապահական հաստատությունների ընդհանուր քանակը ներառում է գրեթե բոլոր կլինիկաները, բացառությամբ լաբորատորիաների և ատամնաբուժական կլինիկաների:

Հաշվի առնելով տարբեր բժշկական հաստատություններում նմանատիպ բժշկական ծառայությունների գների մեծ տարբերությունը, հետաքրքիր է իմանալ, արդյո՞ք սահմանված է որևէ շեմ, և արդյո՞ք այս հարցում որևէ դժգոհություն չի առաջանում:

Բնականաբար, նման պահերն առաջին փուլում անխուսափելի են: Օրինակ, սոցիալական փաթեթի շրջանակներում կույրաղիքի վիրահատության արժեքը պայմանականորեն սահմանված է 250 հազար դրամ, մինչդեռ Երևանում տատանվում է 200 – 600 հազար դրամի սահմաններում: Ստացվում է, որ այն հիվանդանոցի համար, որտեղ այդ վիրահատությունն արժե 200 հազար դրամ, այս ապահովագրությունը ձեռնտու է, բայց նրանք, ովքեր այն կատարում են ավելի բարձր գնով, դժգոհ են: Գների հստակ սանդղակներ դիտարկվում են նաև սոցիալական փաթեթի մյուս բժշկական ծառայությունների և վիրահատությունների համար: Կարծում եմ, որ մինչև ՊԲԱ ներդրումը բժշկական հաստատությունները կվերանայեն իրենց գնային քաղաքականությունը, ավելի մատչելի դարձնելու ուղղությամբ, քանի որ նրանց համար անգործությունը հղի է հաճախորդին կորցնելու ռիսկով: Ի վերջո, հիվանդները, զգալով ապահովագրական բժշկության համը, կսկեն դիմել այն առողջապահական հաստատություններին, որտեղ այդ մեխանիզմն անխափան է աշխատում և չի խփում գրպանին:

Իսկ հիվանդանոցն իրավունք ունի՞ արդյոք ապահովագրությամբ վճարված գումարից բացի սոցիալական փաթեթի շահառու-հիվանդից վիրահատության դիմաց պահանջել նաև դեղորայքի դիմաց լրացուցիչ գումար:

Ոչ, իրավունք չունի: Ապահովագրական ընկերությունը և բժշկական հաստատությունը նախքան վիրահատությունը քննարկում են բոլոր կետերը, ընդհուպ մինչև վերականգնման փուլում անհրաժեշտ դեղերի արժեքը:

Ինչպե՞ս են սահմանվում ապահովագրական հատուցման ժամկետները սոցիալական փաթեթի շրջանակներում տեղի ունեցող պատահարների համար: 

Պլանային դեպքերում առավելագույնը կազմում է 2 աշխատանքային օր, հրատապ դեպքերում - 2 ժամ, իսկ անհետաձգելի դեպքերում – անմիջապես, հեռախոսով:

Ի՞նչ մինուսներ են բացահայտվել փաթեթի գործունեության ընթացքում, որոնք կարիք ունեն ճշգրտման:

Չկան մինուսներ, որոնք պետք է ուղղվեն, քանի որ կարծում եմ, որ ՊԲԱ հայեցակարգը մշակված է բոլոր նրբերանգները հաշվի առնելով: Բայց որոշ դժգոհություններ շարունակում են արտահայտվել ինչպես քաղաքացիների, այնպես էլ բժշկական հաստատությունների կողմից: Մասնավորապես, շահառուները մտահոգված են, որ սոցիալական փաթեթը չի ներառում քրոնիկ հիվանդությունները և ստոմատոլոգիան, իսկ բժշկական հաստատությունները, ընդ որում`միայն թանկարժեքները, դժգոհ են բժշկական ծառայությունների գների սահմանաչափից: Կարծում եմ, որ այս մեկնաբանությունները Հայաստանում համեմատաբար երիտասարդ ապահովագրական մշակույթի հետևանքն են, և ժամանակի հետ դուրս կգան օրակարգից:

Իսկ պարտադիր ապահովագրության (ԱՊՊԱ) վեց տարվա փորձ ունեցող ապահովագրական ընկերությունները, ընդ որում, ի տարբերություն պետական բյուջեի միջոցների հաշվին գործող ՊԲԱ-ի, առանցքային դեր են խաղում ՊԲԱ մոտեցումները քաղաքացիներին, ինչպես նաև բժշկական հաստատություններին հասցնելու առումով: Այս նախագիծը միավորել է վեց հայկական ապահովագրական ընկերություններին, այն առումով, որ հանդիպումները տեղի են ունենում ամիսը մեկ անգամ, որտեղ մասնագետները փոխանակում են կարծիքներ, քննարկում բժշկական հիմնարկների հետ կապված խնդիրները և հնարավոր լուծումները, որոնք, ի վերջո, ուղղված են քաղաքացիների իդեալական սպասարկման ապահովմանը:

Ինչ վերաբերում է սոցիալական փաթեթի ճշգրտմանը, ասեմ, որ մենք պետք է դա անենք պարբերաբար, քանի որ բժշկական հաստատությունները ձեռք են բերում նոր սարքավորումներ և ներդնում լրացուցիչ ծառայություններ, որոնք նախկինում ներառված չեն եղել առաջարկվող ծառայությունների ցանկում:

Հաշվի առնելով առաջին արդյունքները և նախատեսվող հաջորդ քայլերը, հնարավո՞ր է ենթադրել, որ Հայաստանը 2-3 տարում իրականացնի ՊԲԱ-ի տնտեսապես արդյունավետ ռիսկային մոդելի ստեղծման հավակնոտ ծրագիրը: Ո՞րն է ՊԲԱ- ի ավելի առաջադեմ հայկական մոդելը, ի տարբերություն ռուսասաստանյան «անռիսկային» անալոգի:

Կարծում եմ, որ բավականին իրատեսական է 2-3 տարում ստեղծել ՊԲԱ - ի տնտեսապես արդյունավետ ռիսկի մոդել, հաշվի առնելով Հայաստանի կողմից որպես հիմք վերցված առաջադիմական մոտեցումը: Համեմատելով ռուսական «անռիսկ» անալոգի հետ, ես նաև կարծում եմ, որ հայկական մոդելն արմատապես տարբերվում է, քանի որ Հայաստանի կողմից ներդրվող ՊԲԱ մոդելն առաջին հերթին նախատեսված է ապահովադիրների համար և կոչված է ապահովել ոչ միայն ապահովագրական վնասների կարգավորման լավագույն որակ, այլ նաև օպտիմալ սակագներ:

Ո՞րն է ՊԲԱ-ին անցնելու վերջնական նպատակը:

Որպես բժիշկ և ապահովագրական ընկերության աշխատակից, ես տեսնում եմ, որ պարտադիր բժշկական ապահովագրությանն անցնելու դեպքում Հայաստանը կմոտենա առողջապահական քաղաքակիրթ համակարգին:

Եվ Դուք կարծում եք, որ դա հնարավո՞ր է երկար տարիների ընթացքում ձևավորված մեր  մտածելակերպի պայմաններում:

Այո, հնարավոր է: Անցումային շրջանը միշտ էլ դժվարին է, բայց ԱՊՊԱ-ի փուլում արդեն նկատվեց քաղաքակիրթ ապահովագրության համակարգին մոտենալուն ուղղված փոփոխությունները: Իսկ ՊԲԱ-ի ներդրումն էլ ավելի կխթանի այդ հասկացողությունը քաղաքացիների շրջանում: