2021 թ. հունվարի 1-ից Հայաստանի հանքեր շահագործող տնտեսվարող սուբյեկտները պետք է հարկեր վճարեն արտադրության թափոնների համար

Արմինֆո. 2021 թվականի հունվարի 1-ից Հայաստանի հանքեր շահագործող տնտեսվարող սուբյեկտները պետք է հարկեր վճարեն արտադրության թափոնների համար։

Այս մասին հունվարի 9-ին Մետաղական հանքարդյունաբերության ոլորտում ներդրումային ծրագրերի շրջանակներում գործադիր իշխանության մարմիններին ներկայացված եւ նրանց կողմից ընդունված ֆինանսական եւ այլ հաշվետվությունների օրինականությունը, հիմնավորվածությունը եւ արժանահավատությունն ուսումնասիրող քննիչ հանձնաժողովի նիստում հայտարարել է ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարար Էրիկ Գրիգորյանը։

Նրա խոսքով ՝ 2021 թվականի հունվարի 1-ից կսկսվեն վճարումները պետական բյուջե, ինչը նախկինում երբեք չի եղել։ Ընդ որում, հարկերի չափերը տարբեր են լինելու՝ կախված շրջակա միջավայրի համար հանքերի վտանգի աստիճանից, և կսվելու են 40 հազար դրամից: Ընդ որում, տվյալ դեպքում խոսքը ինչպես բազմամետաղային, այնպես էլ՝ ոչ մետաղական հանքավայրերի մասին է ։

Նախարարը նաև տեղեկացրել է, որ նախատեսվում է վերահսկողություն իրականացնել արտահանվող հանքաքարի նկատմամբ ։ Նախարարությունն առաջարկում է մաքսատանը տեղադրել հատուկ կետ, որտեղ կվերահսկվեն հանքաքարի ծավալներն ու որակը, կիրականացվեն լաբորատոր հետազոտություններ: Գործընկերներն իրենց հերթին, նախարարի խոսքով, առաջարկում են միջազգային լաբորատորիաներում հետազոտություններ անցկացնել մինչեւ արտահանման մատակարարումներ սկսելը: <Ամեն դեպքում, բոլորը համաձայն են արտահանման նկատմամբ վերահսկողության անհրաժեշտությանը>, - ընդգծել է Էրիկ Գրիգորյանը:

Նա նաև տեղեկացրել է, որ ՀՀ կառավարությունն ուսումնասիրում է դեռևս խորհրդային տարիներից մնացած 49 պոչամբարներից 10-ում հողերի ռեկուլտիվացիայի հնարավորությունը: Առաջադրված խնդրի լուծման համար կպահանջվի շուրջ 14 մլրդ դրամ, որը նախատեսված կլինի երկրի 2021 թվականի պետբյուջեում։

Նախարարությունը 5-րդ կարգի վտանգի փոխարեն պոչամբարների համար սահմանել է 4-րդ կարգի վտանգավորության աստիճան ։ Գործող օրենսդրա-նորմատիվ ակտերում ներառվում է նաեւ սանիտարական գոտի հասկացությունը։

Գերատեսչությունը նաեւ մտադիր է խստորեն վերահսկել այս կամ այն հանքավայրի իրական ռեսուրսները։ Որպես օրինակ՝ նախարարը բերել է այդպիսի հանքավայրերից մեկը, որտեղ ոսկու պաշարները գնահատվել են 8 տոննա, որից հետո դրանք բարձրացվել են 35,6 տոննա, ինչը արդյունքում, պարզվել է, գերագնահատված է, 

և հանքը շահագործող ընկերությունը հրաժարվել է դրա շահագործումից և լքել այն: Արդյունքում պետությունը միլիոնավոր դոլարների վնաս է հասցրել։ ՀՀ վարչապետի աշխատակազմ է ներկայացվել նաև <Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման մասին> օրենքի նախագիծը, որի կարևորագույն բաղադրիչներից մեկը կլինի ազդեցության գնահատումը մինչև լայնածավալ աշխատանքների մեկնարկը:

Ընդհանուր առմամբ, ինչպես նշել է նախարարը, պետության խնդիրը կլինի ոչ թե տուգանքային պատժամիջոցների կիրառումը, այլ այս կամ այն նախագծի հնարավոր ազդեցության կանխարգելումը շրջակա միջավայրի վրա ՝ ջուր, օդ, հող: Այս առումով ամեն եռամսյակը մեկ կանցկացվի կատարված աշխատանքիի մոնիտորինգ, որը կիրականացվի լիցենզավորված լաբորատորիաներում ։ Խախտումներ հայտնաբերելու դեպքում հնարավոր է հանքի շահագործման թույլտվությունների հետկանչ: Նախատեսված է նաև վերանայել հողի վրա ազդեցության գնահատականը։ Այդ նպատակով կօգտագործվի հողի բազիսային եւ կադաստրային արժեքը, ինչը 50 անգամ կավելացնի համապատասխան հատկացումների ծավալները ։ Ջրի սահմանված ծավալները գերազանցելու դեպքում կկիրառվի 1 խմ-ի համար 2 դրամի չափով տուգանք: Այդպիսով՝ տուգանքների չափերը կարող են հասնել մինչեւ 70 մլն դրամի ՝ ներկայիս 50-60 հազար դրամի փոխարեն:

Նշենք, որ անցած տարվա վեջին խորհրդարանում օրենքի ուժով ստեղծվել է

Հայաստանի մետաղական հանքավայրերի ոլորտում ներդրումային ծրագրերի օրինականության և հիմնավորվածության ուսումնասիրության հանձնաժողով;

Հանձնաժողովը գործելու է վեց ամիս ՝ այդ ժամկետը երկարաձգելու հնարավորությամբ:  Առաջիկա հետազոտությունների ընդհանուր բյուջեն կկազմի առնվազն 100 մլն դրամ ։   Հանձնաժողովի աշխատանքում կընդգրկվեն ոչ միայն պատգամավորներ, այլև՝ հասարակական կազմակերպություններ, փորձագիտական հանրությունը, միջազգային կառույցներ: Խորհրդարանական կառույցի խնդիրը կլինի այս կամ այն մետաղական հանքավայրի շահագործման օրինականության եւ հայտարարված ներդրումների արժանահավատության վերաբերյալ հետաքննություն անցկացնելը:

Հանձնաժողովի աշխատանքը հիմնականում կկենտրոնանա հանրային հնչեղություն ստացած հանքավայրերում ՝ "Թեղուտ", "Ամուլսար"," Ախթալա " եւ այլն: Ընդ որում, մի շարք միջազգային ընկերություններ արդեն հայտարարել են, որ պատրաստ են աջակցել հանձնաժողովի աշխատանքներին ՝ առանց բյուջետային միջոցների ներգրավման:

 2017 թվականին մետաղական օգտակար հանածոների արդյունահանումով զբաղվող ընկերությունները ոլորտում ընդհանուր հաշվով կատարել են 235 մլն դոլարի ներդրումներ: Մինչդեռ, ինչպես ավելի վաղ նշել է  ՀՀ էներգետիկ ենթակառուցվածքների և բնական պաշարների նախարարությունը, ըստ տրամադրված լիցենզիայի, առաջիկա երեք տարիների ընթացքում երկրաբանական ուսումնասիրությունների նպատակով կներդրվի մոտ 3 մլրդ դրամ: Ի տարբերություն մետաղական հանքաքարի արդյունահանմանը, որոնց ծավալները նախորդ տարի էապես չեն փոխվել, արտադրված արտադրանքը գումարային առումով ավելացել է 30%, ինչը կապված է երկաթե հանքաքարի համաշխարհային գների աճի հետ:

Նշենք, որ օգտակար հանածոների պաշարների պետական հաշվեկշռում ներկայումս հաշվառված է հաստատված պաշարներով պինդ օգտակար հանածոների ավելի քան 670 հանքավայր, այդ թվում` 30 մետաղական: Նշված հանքավայրերից շահագործվում են շուրջ 400-ը` այդ թվում` 22 մետաղական:    Մետաղական օգտակար հանածոների թվում առկա են  7 պղնձամոլիբդենային, 4 պղնձի, 14 ոսկու և ոսկի-բազմամետաղային, 2 բազմամետաղային, 2 երկաթահանքային և 1 ալյումինահանքային հանքավայր: