Ուրբաթ, 22 Հուլիսի 2022 14:14

Արմինֆո.Եվրոպական միության հետ ստորագրելով մինչեւ 2027 թվականը Եվրոպա գազի մատակարարումների ծավալների ավելացման մասին համաձայնագիրը՝ Բաքուն ուղղակիորեն խախտել է 2022 թվականի փետրվարի 22-ին Մոսկվայում Ռուսաստանի եւ Ադրբեջանի նախագահներ Վլադիմիր Պուտինի եւ Իլհամ Ալիեւի կողմից ստորագրված Ադրբեջանի եւ Ռուսաստանի միջեւ դաշնակցային փոխգործակցության մասին մոսկովյան հռչակագիրը: Այդ մասին ԱրմԻնֆո-ին հայտարարել է ՄԱԿ-ի Էներգետիկայի հարցերով ազգային փորձագետ Արա Մարջանյանը։

 

Նրա խոսքով՝ "դաշնակցային փոխգործակցություն" բուն հասկացությունն իր մեջ ներառում է անհամեմատ ավելի մեծ հասկացություններ, քան "ռազմավարական փոխհարաբերությունը": Հռչակագրի 25-րդ հոդվածի համաձայն, կողմերը ձեռնպահ կմնան ցանկացած տնտեսական գործունեություն իրականացնելուց, որն ուղղակի կամ անուղղակի վնաս է հասցնում մյուս կողմի շահերին։ Այդ փաստաթուղթը, ինչպես ընդգծել է Մարջանյանը, ստորագրվել է Ուկրաինայում հատուկ գործողության նախօրեին: Սակայն, ինչպես կարծում է փորձագետը, Ադրբեջանն իր ողջ հետխորհրդային պատմության ընթացքում բազմիցս փայտեր է դրել Մոսկվայի անիվներին։ Այսօրվա իրավիճակը միանգամայն հայելային է այն իրավիճակին, որ դիտվել է 1994 թվականին, երբ Բաքուն, փաստորեն, խախտելով Կասպից ծովի կարգավիճակը, զավթել  էր Ազերի-Չիրագ-Գյունեշլիի դաշտը։ Ի դեպ, այն ժամանակ Ռուսաստանի վարչապետ Վիկտոր Չերնոմիրդինը դրական գնահատեց ադրբեջանական նախագիծը, իսկ ահա ՌԴ ԱԳՆ ղեկավար Անդրեյ Կոզիրևը կտրականապես դեմ արտահայտվեց Կասպից ծովի կարգավիճակի խախտմանը։ "Ինչպես այստեղ չհիշել Չերնոմիրդինի հայտնի արտահայտությունը. "Երբեք նման բան չէր եղել. Եւ ահա՝ կրկին": Հենց նույն Ադրբեջանը մերժեց ռուսական "Լուկօյլ" ընկերությանը "Շահ Դենիզ" նախագծում մասնաբաժին ձեռք բերելու հարցում՝ այն բաժանելով բրիտանական "Բրիթիշ Փեթրոլիումի" եւ ադրբեջանական SOSAR - ի միջեւ", - նշել է փորձագետը։

 

Նա հավելել է, որ Ռուսաստանի շահերի դեմ է ուղղված նաև "Դոստլուղ" հանքավայրի յուրացման նախագիծը՝ Կասպից ծովի ինտերկոնեկտորի կառուցման և Կասպից ծովի ենթակառուցվածքի մշակման նպատակով, ինչն ուղղված է Մոսկվայի և Թեհրանի դեմ:

 

Մարջանյանը նշել է, որ ԵՄ-ի հետ համաձայնագրի ստորագրմամբ Ադրբեջանն ուղղակիորեն խախտել է Մոսկովյան հռչակագրի դրույթները: "Դա 1994 թվականին բացարձակ սիմետրիկ իրավիճակ է։ Բաքուն մտադիր է գործարկել "Դոստլուղ" նախագիծը, Կասպից ծովի տարածաշրջանից դեպի Եվրոպա նոր գազատար կառուցել", - ասել է փորձագետը:

 

Նա հիշեցրել է, որ Կասպից ծովի կարգավիճակի շուրջ տարաձայնություններն ավելի վաղ հանգեցրել են տարածաշրջանում հինգ պատերազմների, ավելի քան 70 հազար մահերի եւ շուրջ 2 մլն փախստականների: "Եթե այսօր իրավիճակը կրկնվի, ապա պատերազմներն ու ողբերգությունները տարածաշրջանի համար անխուսափելի կլինեն", - կանխատեսել է Մարջանյանը:

 

Մասնագետների կարծիքով ՝ "Դոստլուղ" հանքավայրի պաշարները գնահատվում են 50 մլն տոննա նավթ։ Տարիներ շարունակ օբյեկտը համարվում է վիճելի. Աշխաբադն այն անվանում է" Սերդար " և համարում է իրենը։ Ադրբեջանական կողմը այդ հանքավայրը անվանել է "Քյապազ" և վիճարկում է դրա պատկանելությունը։