UNCTAD. Հայաստանը կարող է ապահովել միլիարդավոր դոլարների արտահանման վաճառք ՝ ներգրավելով ավելի շատ ներդրումներ

Արմինֆո. Երևան: 16.11.19: ԱրմԻնֆո: Հայաստանը կարող է ապահովել միլիարդավոր դոլարների արտահանման վաճառք ՝ ներգրավելով ավելի շատ ներդրումներ, ասվում է Հայաստանի ներդրումային քաղաքականության ամփոփագրում https://unctad.org/en/PublicationsLibrary/diaepcb2019d3_en.pdf,  որը նախապատրաստվել է ՄԱԿ-ի առեւտրի եւ զարգացման համաժողովի կողմից պատրաստված եւ անցյալ շաբաթ ներկայացվել է UNCTAD-ի Ներդրումների, ձեռնարկատիրության եւ զարգացման հանձնաժողովի XI նստաշրջանում:

Հետազոտության մեջ խոսվում է երկրի ներդրումային միջավայրի բարելավման եւ տնտեսական հեղափոխության հասնելու համար լրացուցիչ բարեփոխումներ անցկացնելու անհրաժեշտության մասին: "Հայաստանը կարող է ձգտել միլիարդավոր դոլարների արտահանման վաճառքին առաջիկա 10-20 տարիների ընթացքում գործունեության մի քանի ոլորտներում, որոնք, ներդրումների արդյունավետ խրախուսման միջոցով պատշաճ կերպով զարգացվելու դեպքումն, կարող են օգնել կոնկրետացնելու երկրի իշխանությունների խոստացած տնտեսական հեղափոխությունը", - ասվում է վերլուծական նյութում:

UNCTAD-ի մասնագետներն ընդգծում են երկրի մեծ ներուժի առկայությունը մի շարք ոլորտներում, ներառյալ արագ զարգացող բարձրտեխնոլոգիական արդյունաբերությունը, զբոսաշրջությունը, տեքստիլ եւ կարի արդյունաբերությունը, գինեգործությունը, գյուղատնտեսությունը, ագրոբիզնեսը եւ դեղագործությունը: Դրա հետ մեկտեղ, փորձագետների կարծիքով, Հայաստանում զարգացման ներուժ ունեն նաեւ այնպիսի ոլորտներ, որոնք դեռեւս վաղ է դիտարկել որպես արտահանման քաղաքականության նպատակ, բայց որոնք ի վիճակի են դառնալ այդպիսին: Դրանք ներառում են բիզնես գործընթացների աութսորսինգ, տարածաշրջանային լոգիստիկա և սննդամթերքի անվտանգություն, օդանավերի վերանորոգում և տեխնիկական սպասարկում, տարածաշրջանային ֆինանսական ծառայություններ և բարձրագույն կրթություն։

Կազմակերպության փորձագետների կարծիքով՝ Հայաստանը բացառություն չէ օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների ընդհանուր գլոբալ թրենդում (ՕՈՒՆ)։  "Ներդրումների հոսքերը ամեն կերպ փորձում են հասնել նախաճգնաժամային (2008 - 2009թթ.) բարձունքներին, սակայն պոտենցիալ ներդրողների շրջանում գերակշռում է սպասողական դիրքորոշումը, նրանք դեռեւս զգուշավորությամբ են արձագանքել վերջերս երկրում տեղի ունեցած քաղաքական իրադարձություններին (թավշյա հեղափոխություն - խմբ.):

Հաշվետվությունում ասվում է, որ աղքատության եւ գործազրկության դեմ պայքարի կառավարական տեսլականի իրականացումը տնտեսության կառուցվածքային վերափոխման միջոցով կպահանջի ներդրումային քաղաքականության բարեփոխումներ եւ ներդրումների ներգրավմանն ուղղված ավելի զգալի ջանքեր:

Ինչպես կարծում է UNCTAD - ի ներդրումների եւ ձեռներեցության գծով ղեկավար Ջեյմս Ժանը, որը հանդես է եկել նյութի շնորհանդեսին, ներդրումային քաղաքականության (Investment Policy Review-IPR) վերաբերյալ այս ամփոփագիրը, որը պատրաստվել է Հայաստանի նախագահի խնդրանքով, հաշվի է առնում համեմատական առավելություններն ու սահմանափակումները: Այն տալիս է արտահանման և ՕՈՒՆ ներգրավման հաշվին աճի  զարգացման հանձնարարականներ, որոնք կողմնորոշված են տնտեսական արդյունավետության մակարդակի բարձրացմանը:

Ինչպես նշել են UNCTAD-ի մասնագետները, ներդրումների միջոցով արտահանման ներուժի օգտագործմանն ուղղված միջոցառումներից զատ, ներդրումային քաղաքականության բարեփոխումները ներառում են ավելի լայն քաղաքական նպատակներ, որոնք ուղղված են ներառական աճին եւ կայուն զարգացմանը աջակցելուն: Հաշվետվությունում ընդգծվում են կոնկրետ միջոցառումներ' ուղղված երկրի մարզերում շահերի տարածմանը, աշխատատեղերի ստեղծմանը եւ տեղական մատակարարների հետ կապերի ստեղծմանը, այդ թվում' տեքստիլ եւ կարի արդյունաբերությունում ամբողջական ցիկլի արտադրության անցնելուն, ինչպես նաեւ մայրաքաղաք Երեւանի սահմաններից դուրս գտնվող շրջաններ զբոսաշրջության առավելությունների տարածմանը:

IPR-ում խոսք է գնում նաեւ բարձր տեխնոլոգիաների ոլորտի խորացման եւ Հայաստանը նորարարությունների առաջատար կենտրոն դարձնելու ուղիների մասին՝ այնպիսի ոլորտներում, ինչպիսիք են data science-ը (Տվյալների վերլուծություն, մշակում) եւ արհեստական բանականության զարգացումը: Նյութում խոսվում է նաև դեղագործության ոլորտում հետազոտությունների և մշակումների ընդլայնման հնարավորությունների մասին։   UNCTAD-ի մասնագետների կարծիքով, նպատակային ոլորտներում ներդրումներ կարող են ստացվել տարբեր աղբյուրներից, ներառյալ ներքին, օտարերկրյա ուղղակի ներդրումները (FDI) եւ համատեղ ձեռնարկությունների ստեղծման միջոցով: Ընդ որում, հայկական սփյուռքը, որի առկայությունն առանցքային մրցակցային առավելություն է Հայաստանի համար, հետագայում ևս կարևոր դեր կխաղա այդ գործընթացներում։  Այս գործընթացին աջակցելու համար, մասնավորապես, ներդրումների խրախուսման համար, կառավարությունն անհրաժեշտ է յուրաքանչյուր նպատակային ոլորտի համար նախատեսել միջոցառումների կոնկրետ ոլորտային փաթեթներ, այդ թվում՝ հարկման, ներդրումային միջավայրի բարելավման ոլորտներում։

Ինչպես նշվել է Հայաստանի վերաբերյալ զեկույցի շնորհանդեսի ժամանակ, վերջին 20 տարիների ընթացքում UNCTAD-ը ավելի քան 50 զարգացող երկրների եւ անցումային տնտեսությամբ երկրների աջակցություն է ցուցաբերել Investment Policy Review-ի մշակման, տեխնիկական աջակցության եւ հանձնարարականների տրամադրման միջոցով: Փորձը ցույց է տալիս, որ ամփոփումներն օգնել են երկրներին օգուտ քաղել ՕՈՒՆ աճից՝ ընդսմին բարելավելով գործարար ներդրումային միջավայրը: