Երկուշաբթի, 27 Սեպտեմբերի 2010 18:03

Ֆինանսական շուկայում ցանկացած տրանսֆորմացիա պետք է ընթանա աստիճանաբար

ԱրմԻնֆո. «Հայաստանի ավտոապահովագրողների բյուրո»-ի գործադիր տնօրեն Վահան Ավետիսյանի հարցազրույցը ԱրմԻնֆո գործակալությանը

Պրն Ավետիսյան, Հայաստանում ԱՊՊԱ ինստիտուտի կայացման և զարգացման գործընթացում զգալի տեղ է հատկացված Բյուրոյին, որը կոչված է կատարելու շուկայի այդ հատվածը կարգավորողի ու վերահսկողի դերը: Ինչո՞ւ ընտրվեց կարգավորման հատկապես այդ մոդելը, կարո՞ղ է արդյոք այն ապահովել գործընթացի օբյեկտիվությունը:

Այս մոդելն ընտրված է հատկապես այն նպատակով, որպեսզի ապահովվի ապահովագրության գործընթացի օբյեկտիվությունն ու լիարժեքությունը, սկսած օրենսդրական բնույթի մշակումներից: Դրանում համոզվելու համար բավական է միայն ուսումնասիրել Բյուրոյի միայն կառուցվածքը, որի կազմի մեջ են կառավարման հետևյալ օղակները` Բյուրոյի անդամների ընդհանուր Ժողովը, Բյուրոյի Խորհուրդը և գործադիր տնօրենը: Ընդ որում, Բյուրոյի Խորհուրդը, որն օժտված է հատուկ լիազորություններով` լուծումներ մշակելու և դրանք հաստատելու իրավունքով, իր հերթին կազմված է յոթ մասնակիցներից, որոնք նշանակվում են հետևյալ կարգով` Բյուրոյի Խորհրդի երեք անդամներին ռոտացիոն սկզբունքով նշանակում և ազատում են ապահովագրական ընկերությունները, իսկ մեկ-ական մասնակցի նշանակում և ազատում են` Կենտրոնական Բանկի Խորհուրդը, Ճանապարհային Ոստիկանությունը, վարորդների իրավունքների պաշտպանության, ինչպես նաև սպառողների իրավունքների պաշտպանության կազմակերպությունները: Ինչպես տեսնում եք, ապահովագրության պայմանագրի բոլոր կողմերն էլ ունեն պաշտպաններ` ի դեմս իրենց ներկայացուցիչների: Հետևաբար, Բյուրոյի անդամների, օրինակ, ապահովագրողների միջև, որևէ հնարավոր դավադրության մասին խոսելն ավելորդ է, մանավանդ, որ Բյուրոյի հիմական խնդիրներից մեկն էլ ապահովագրողներից տուժածների շահերի պաշտպանությունն է, անգամ դատական կարգով:

Ներկայիս փորձը ցույց է տալիս, որ անբարեխիղճ ապահովագրողներն օգտվելով ապահովադիրների անգրագիտությունից, տարբեր ձևերով խույս են տալիս ապահովագրական հատուցման իրականացումից, այդ թվում նաև ապահովագրության պայմանագրում նշված «պայմանների» միջոցով, զետեղելով այնտեղ ապահովագրողի կողմից փոխհատուցման իրականացումը սահմանափակող «բացառություններ»:

Նման փորձը բացառելու նպատակով, ԱՊՊԱ ապահովագրության պայմանները կլինեն միասնական` բոլոր ապահովագրական ընկերությունների համար միատեսակ, Հայաստանում պարտադիր ապահովագրության ինստիտուտի կայացման գոնե սկզբնական փուլում` առաջին երկու-երեք տարիներին: Մեր բնակչության ֆինանսական գրագիտության բարձրացմանը զուգահեռ մենք ապահովագրողներին թույլ կտանք ապահովագրության պայմանների մեջ ներդնել մրցակցային որոշակի տարրեր` ապահովագրության լրացուցիչ պայմաներ: Սակայն դա նույնպես կլինի Բյուրոյի խիստ հսկողության ներքո: Վստահ եմ, եթե խախտենք ապահովագրության պայմանների միասնականության սկզբունքը, հսկայական թվով վարորդներ պրոֆեսիոնալ խորհրդատվության կարիք կունենան:

Ինչպե՞ս են ապահովագրողները վերաբերվում Բյուրոյի կողմից այդպիսի լուրջ հսկողությանը:

Ապահովագրական ընկերությունները գիտակցում են այդ հսկողության անհրաժեշտությունը, չէ՞ որ նրանք նույնպես դեռ չեն ադապտացվել աշխատանքի այս նոր պայմաններին, չունեն համապատասխան ենթակառույցներ և պետք է մինչև 2011 թվականի հունվարի 1-ը հասցնեն ձևավորել գործակալների արդյունավետ ցանց: Բացի այդ, Բյուրոյի խնդիրը կայանում է նրանում, որպեսզի բնակչությանն առավելագույն ձևով զերծ պահի ապահովագրական շուկայի մասնակիցների միջև անբարեխիղճ մրցակցությունից: Հետևաբար, սկզբնական փուլում ապահովագրական ընկերությունների գործունեությունը կոշտ շրջանակների մեջ պահելը ճիշտ է և բխում է հենց իրենց, ապահովագրողների շահերից: Աստիճանաբար, երբ ապահովագրողներն, ԱՊՊԱ ապահովագրության որոշակի փորձի ձևավորմանը զուգահեռ, ձեռք կբերեն ապահովադիրների վստահությունը, նրանց գործունեության նկատմամբ հսկողությունը գնալով կթուլանա:

Պարտադիր ապաովագրության ինստիտուտը, ինչպես և ցանկացած ինստիտուտ, պետք է զարգանա կոշտ կարգավորումից ազատ, լիբերալ հարաբերություններին աստիճանաբար անցնելու սկզբունքով: Մի շատ հասարակ օրինակ, տնտեսության կենտրոնացված պլանավորման ռեժիմից շուկայական հարաբերություններին անցնելը տեղի ունեցավ կտրու կերպով, և ի՞նչ դրանից ստացվեց: Այն երկրներում, որտեղ պարտադիր ապահովագրության համակարգը չի կայացել, պատճառը մեկը չէ, դրանք, իրականում, բազմաթիվ են, ինդ որում` բազմազան: Առաջին հայացքից քիչ նշանակություն ունեցող գործոնների բացթողումները կարող են տանել բացասական հետևանքների, անգամ համակարգի լիակատար փլուզման: Ապահովագրական պրոդուկտը, տվյալ դեպքում ԱՊՊԱ-ն, պետք է առավելապես հասկանալի լինի բնակչությանը: Այստեղ շատ կարևոր է պահպանել միասնության սկզբունքը` ապահովագրության պայմանագրի, պայմանագրի պայմանների, անգամ գործակալների կողմից ԱՊՊԱ Պոլիսների լրացման ձևի ու բովանդակության միասնության սկզբունքը:

Ապահովագրության պայմանագրի միջոցով ապաովագրողները մրցակցել չեն կարող: Իսկ ինչպե՞ս եք պատրաստվում կանխել շուկայի մասնակիցների կողմից անբարեխիղճ մրցակցությունը գնային հատվածում:

Գնային հատվածում, այնուամենայնիվ, ապահովագրողները կարող են մրցակցել, սակայն գնագոյացման ոլորտում նրանց գործողությունները խիստ սահմանափակ կլինեն, քանի որ Բյուրոն օպետք է սահմանի Պոլիսի բազային, նվազագույն և առավելագույն գները: Ընդ որում, բազային գինը դա Պոլիսի այն միջինացված գինն է, որն ապահովագրողներին թույլ կտա ծածկել ապահովագրական հատուցումները: Առավելագույն գինը կբացառի ապահովագրողների կողմից գների կանխամտածված բարձրացումը, իսկ նվազագույն գինը` կբացառի գնային դեմպինգը, ինչն էլ իր հերթին թույլ կտա ապահովել պարտադիր ապահովագրության համակարգի ֆինանսական կայունությունը:

Հասկանալի է, որ եթե ապահովագրական ընկերությունը կարող է նվազեցնել իր գործառնական ծախսերը, ապա Պոլիսի գինն էլ կլինի ավելի ցածր, քան մյուսների մոտ: Սակայն, ԱՊՊԱ Պոլիսի և առավելագույն, և թե նվազագույն գները ապահովագրողների կողմից հաշվարկվելու է որոշակի մեթոդաբանության հիման վրա, որը ներկայումս մշակում են Բյուրոյի ակտուարները: Բացի այդ, յուրաքանչյուր ապահովագրական ընկերություն կունենա Պոլիսի առավելագույն և նվազագույն գների հաշվարկի լրացուցիչ, սեփական, ավելի հստակ մեթոդաբանություն:

Պոլիսի արժեքի հաշվարկի համար կկիրառվի վարորդի ռիսկայնության գործակից, որի հիմքում ընկած կլինեն այնպիսի գործոններ, ինչպիսին են` տվյալ տրանսպորտային միջոցի վարորդի ստաժը և տարիքը, ավտոմեքենայի շարժիչի հզորությունը, օգտագործման նպատակները և այլն: Որոշ ժամանակ անց, մոտ 2 տարի հետո, ԱՊՊԱ Պոլիսը հաշվարկելիս կկիրառվեն նաև զեղջերի համակարգեր` բոնուս-մալուս, որը կազդի ապահովագրական պրեմիայի չափի վրա, և որի հիմքում ընկած կլինի վարորդի վարքագծի պատմությւոնը:

Ինչքանո՞վ կարող է այդ գործոնը փոխել ԱՊՊԱ Պոլիսի գինը:

Մենք այդ մասին կհայտարարենք ավելի ուշ, հաշվարկներն ավարտելուց հետո: Սակայն դա վարորդի համար ամենակարևոր տեղեկությունը չէ: Կարևորը, որպեսզի վարորդը հասկանա, թե ինչպես նա կարող է տուժել, չնշելով, օրինակ, իր ավտոմեքենան վարելու իրավունք ունեցող անձանց թիվը: Բանը նրանում է, որ եթե ԱՃՊ ժամանակ ղեկի մոտ լինի ԱՊՊԱ պայմանագրով չնախատեսված անձ, ապա ապահովագրական ընկերությունը ստանում է ռեգրեսի իրավունք, այսինքն, ավտովարորդի կողմից երրորդ անձին պատճառված վնասների արդյունքում ապահովագրողի կողմից հատուցված գումարը ետ պահանջելու իրավունք:

Պրն Ավետիսյան, ըստ ոչ պաշտոնական տվյալների, Պոլիսի գինը կտատանվի 30-40 հազ. դրամի սահմաններում, իսկ Պոլիսի վերջնական գինը, ինչպես հայտնի է, դեռևս որոշված չէ: Ինչպիսի՞ դժվարությունների հետ է դա կապված:

Բյուրոյի ակտուարները, հավատացեք, առավոտից մինչև երեկո նստած հաշվարկում են Պոլիսի արժեքը: Դրանք դժվարին հաշվարկներ են, քանի որ, ինչպես արդեն ասացի, գոյություն ունի ԱՃՊ քանակի վերաբերյալ իրական վիճակագրության բացակայության պրոբլեմը, իսկ ներկայիս պաշտոնական վիճակագրությունը կտրուկ տարբերվում է իրական թվերից: Ի դեպ, ԱՃՊ քանակի վերաբերյալ Ճանապարհային Ոստիկանությունից ստացված տվյալները հիմնականում համընկնում են ապահովագրական շուկայի տվյալների հետ, այսինքն պարզ է, որ հիմնականում Ոստիկանություն են դիմում ապահովագրական Պոլիս ունեցող վարորդները: Ցավոք, պաշտոնական վիճակագրությունը մենք չենք կարող ընդունել որպես ԱՊՊԱ Պոլիսի հաշվարկի հիմք: Նման իրավիճակ է տիրում նաև առողջապահության ոլորտում, հետևաբար, և ԱՊՊԱ-ի, իսկ հետագայում` նաև պարտադիր բժկական ապահովագրության դեպքերում, մենք ստիպված կլինենք դիմել համապատասխան փորձագետների օգնությանը:

Ներկայումս ինչպիսի՞ խնդիրներ է լուծում Բյուրոն:

Ընթացիկ տարում Բյուրոյի աշխատանքները բաժանված են երեք փուլերի: Առաջին փուլն արդեն ավարտվել է, որը կապված էր մեր կազմակերպության ստեղծման, երաշխիքային հիմնադրամի ձևավորման, ապահովագրության պայմանների հաստատման, ԱՊՊԱ Պոլիսի պատրաստման և ապահովագրողների մեջ տարածման հետ: Երկրորդ փուլը կապված է ԱՊՊԱ Պոլիսի արժեքի հաշվարկի հետ: Կարծում եմ, որ հոկտեմբերի առաջին կեսին կավարտենք նաև այդ գործընթացը, որից հետո ապահովագրողները ձեռնամուխ կլինեն վաճառքների կազմակերպմանը: Հոկտեմբերի երկրորդ կեսից մինչև տարեվերջ Բյուրոն արդեն կզբաղվի փոխհատուցման գործընթացների համակարգումով: Բյուրոն պետքէ հաստատի ռիսկերի գնահատման ստանդարտները, գնահատող ընկերությունների ընտրությանը ներկայացվող պահանջները, ինչպես նաև մշակի պատահարի և վնասի գնահատման մեթոդաբանությունը:

Այստեղ կա երկու ուղղություն: Առաջինը դա պատահարի պատճառների հետազոտումն ու գնահատումն է, իսկ երկրորդը`վնասի գնահատումը: Հայաստանում գնահատող ընկերությոնունների սակավ զարգացվածության հետևանքով, կարծում եմ, այդ ինստիտուտի առաջիկա կայացման և զարգացման հարցում մենք կունենանք որոշակի դժվարություններ:

Հաշվի առնելով այս բոլոր դժվարությունները, Բյուրոն կհասցնի՞ մինչև 2011 թվականի հունվարի 1-ը լուծել գնահատող ընկերությունների ընտրության հարցը:

Հասցնելը`կհասցնենք, հարցը կայանում է նրանում, թե ինչպիսի խորությամբ կհասցնենք ուսումնասիրել ապահովագրական ռիսկերի հետ կապված բոլոր գործընթացները: Մյուս կողմից, գնահատողներին խիստ պահանջներ ներկայացնելով մենք, պարզապես, չենք կարողանա Հայաստանում ձևավորել ապահովագրական ռիսկերի գնահատման ինստիտուտ: Ինչպես արդեն նշեցի, ֆինանսական շուկայի ցանկացած տրանսֆորմացիա պետք է ընթանա աստիճանաբար: Հայաստանում կան բազմաթիվ օրինակներ, երբ շատ խիստ կարգավորումը բերել է այս կամ այն ոլորտի ակտիվության անկմանը: Դրա վառ օրինակն է` Հայաստանի արժեթղթերի շուկան, որտեղ 1999-2001 թվականներին ակտիվությունը շատ ավելի բարձր էր, քան ապահովագրական շուկայում, իսկ այսօր ամեն ինչ հակառակն է: Պարզապես, հարկավոր է զգալ այն սահմանը, երբ արդեն հարկավոր է կարգավորման ավելի խիստ մեթոդներից անցնել մեղմ մեթոդներին: Այնպես որ, կարծում եմ, այդ ուղղությամբ նույնպես կկարողանանք, մինչև տարեվերջ, տվյալ փուլի համար սահմանել անհրաժեշտ խաղի կանոններ:

ԱՎԵԼԱՑՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

RUB	3.99	0.00
USD	387.62	0.57
EUR	421.19	1.82
GBP	503.29	1.21
CAD	278.40	0.37
JPY	25.40	0.09
CNY	54.45	0.10
CHF	447.49	1.12

Նորություններ

Ֆինանսական շուկայում ցանկացած տրանսֆորմացիա պետք է ընթանա աստիճանաբար